Živjeti u blizini rudokopa znači živjeti sa detonacijama, pored oblaka prašine, uz blatnjave puteve i sa konstantnom bukom koju pravi teška mehanizacija. Upravo u takvom okruženju žive mještani prigradske mjesne zajednice „Kalušići“ iz opštine Pljevlja – na samom obodu rudarskog površinskog kopa „Potrlica“ u vlasništvu Rudnika uglja.

Mještani kažu da godinama žive u strahu zbog oštećenja na domovima, ekoloških problema koji utiču na zdravlje ljudi i životinja, osuđeni na konstantne „bitke“ sa upravama da nadoknade uništene usjeve i oštećenja na objektima.

Mještani prigradske mjesne zajednice „Kalušići“ iz opštine Pljevlja, koji žive na samom obodu rudarskog površinskog kopa „Potrlica“ u vlasništvu Rudnika uglja AD Pljevlja, krajem juna su po zna koji put za proteklih više godina blokirali put kojim se kreće rudarska mehanizacija. Najnoviji razlog je što je rukovodstvo Rudnika uglja odlučilo da gradi parking na samoj granici njihovih imanja na kojima napasaju stoku i uzgajaju žitarice.

Poslednji slučaj se desio krajem juna, kada su na mali dio livade koji je jedino u vlasništvu Rudnika uglja,a koji se graniči sa imanjima mještana, damperima istovarene velike količine laporca, zbog izgradnje parkinga za vozila radnika Rudnika uglja Pljevlja.

Nije ispoštovana činjenica da su u neposrednoj blizini zasijane žitarice i da se u blizini napasa krupna stoka.

Redakcija portala je tada kontaktirala nadležnu službu u Rudniku uglja i od njihove Informativne službe dobila saopštenje u kome se između ostalog navodi da je u toku izrada platoa za parkiranje privatnih automobila Rudnika uglja AD Pljevlja, koji će biti završeni za nekoliko dana uz eliminisanje problema sa prašinom, ne navodeći način eliminacije prašine .

„Kada su u pitanju eventualna oštećenja na objektima formiraće se komisija koja će izaći na teren i konstatovati zatečeno stanje. Sva eventualna oštećenja Rudnik uglja će kao društveno-odgovorna kompanija u potpunosti uvažiti“- takođe je navedeno u dijelu saopštenja kompanije.

Mještani su iznenađeni dijelom teksta saopštenja, jer tvrde da ih je komisija iz Rudnika uglja već obišla u martu 2022.godine i tom prilikom sa mobilnim telefonima fotografisala vidna oštećenja na objektima.

Od marta do danas mještani su se više puta u Rudniku uglja raspitivali o rezultatima rada komisije ali nisu dobili nikakvo obavještenje.

Za mještane zbunjujuće djeluje obećanje o formiranju nove komisije koja bi utvrdila eventualnu štetu na objektima mještana, kad je prije nekoliko mjeseci komisija Rudnika uglja obišla mještane i fotografisala oštećenja.

Rudnik uglja Pljevlja je i 22. juna nastavio sa nasipanjem livade laporcem, što je izazvalo ponovno reakciju mještana koji su kao i prethodnog dana blokirali put. Ubrzo su mještane posjetili iz rukovodstva Rudnika uglja i obećali odvajanje puta koji koristi rudarska mehanizacija od javnog puta i u kratkom roku izlazak rudarske komisije na lice mjesta.

Rudnik uglja je prije više godina zbog širenja rudarskog basena, otkupio veliki broj privatnih objekata u prigradskom naselju „Doganje“ koje se pruža prema prigradskom naselju „Kalušići“.

Ipak vlasnici nekoliko porodica čija su se imanja i stambeni objekti ostali na obodu površinskog kopa nisu bili te sreće, jer se njihova imanja nisu našla na pravcu izvođenja rudarskih radova. Stanovnicima pljevaljskog sela Kalušići već nekoliko decenija imaju zabranu slobodnog raspolaganja svojom imovinom, jer je prostor ovog sela proglašen za Prostor pod posebnom namjenom do 2025.godine.. Naime, teritorija ovog sela je namijenjena za eksploataciju uglja i tamošnji mještani nemaju pravo da grade objekte, kako stambene tako i poslovne,kao ni da vrše sadnju novih poljoprivrednih kultura. 

Rudnik uglja je početkom jula 2022.godine raspisao tender za izradu Glavnog rudarskog projekta za eksploataciju uglja na površinskom kopu Potrlica-Kalušići, čija je procijenjena vrijednost 544.500,00 eura.Otvaranje ponuda planirano je bilo za 18. jul, a rok izrade projekta je 270 dana od dana zaključivanja ugovora. Izmještanjem Ćehotine koje je planirano do 2025.godine bi se obezbijedilo dugoročno i stabilno snabdijevanje termoelektrane ugljem za šta će biti neophodna eksploatacija rezervi uglja iz ležišta sela “Kalušići”.

Za portal „PV Informer“ mještani su ispričali o kakvim se sve problemima susreću u svakodnevnom životu zbog kako kažu nepoštovanja ekoloških zakona,ugrožavanja zdravlja ljudi i životinja,prekomjerne buke i uništavanja privatne imovine izazvane aktiviranjem eksploziva prilikom miniranja dijela površinskog kopa.

Pored njihovih imanja prije više od deceniju Rudnik uglja Pljevlja je izgradio zaobilazni put do TE Plljevlja, prevozeći u teškim kamionima ugalj. Prašina koja se u sušnom periodu diže ispod točkova kamiona zasipa livade mještana na kojima napasaju stoku,vrtove i stambene objekte. Povremeno posipanje vodom puteva rudarskim cisternama je vrlo rijetko i praktično bez nekog većeg efekta.

U zimskom periodu zajedničkim dijelom puta koji moraju da koriste mještani se kreće i transportna mehanizacija, nanoseći iz kopa na put velike količine blata.

Roditelji imaju uvijek veliku dozu strepnje kad se na klizavim putevima prekrivenim blatom mimoilaze sa teškim kamionima velike nosivosti, dok djecu prevoze do gradskih škola udaljenih više kilometara od mjesta življenja. Buka u noćnim satima je neopisiva zbog rada rudarskih bagera,buldozera i dampera velike nosivosti.

Ipak najviše problema imaju od miniranja djelova rudarskog basena, jer im se pored stresa prilikom aktiviranja eksploziva,pričinjava veliku šteta na stambenim objektima novije gradnje.Ispucali plafoni i zidovi su prisutni u svakom dijelu stambenih prostorija i sa novim potresima stvaraju još veće pukotine.

Postoji opasnost da im stambeni objekti ubrzo ne budu mogući za bezbjedno stanovanje.

Proteklih godina mještani su često blokirali put kuda se kreće rudarska mehanizacija u pravcu TE Pljevlja, tražeći da im se na njihovim imanjima omogući život dostojan čovjeka.

Dvije porodice Kapetanovića koji žive na samom rubu rudarskog kopa „Potrlica“ tvrde da su u dva slučaja posle pravosnažnih sudskih presuda prije nekoliko decenija uspjeli od Rudnika uglja naplatiti naknadu štete na objektima u iznosima od 8.000,00 – 15.000,00 tadašnjih maraka.

Rudnik uglja već deceniju za tri porodice na rubu rudarskog kopa redovno svake godine isplaćuje naknadu štete na usjevima.
Mještani tvrde da je vještak koji je bio angažovan od strane Rudnika uglja naknadu štete na usjevima procjenio samo na dijelu njihovih imanja koja su bliža rudarskom kopu.Takođe navode da u rešenjima koja dobijaju o naknadi štete nije precizirano o kakvoj se šteti radi na nepokretnostima, iako naknadu dobijaju samo na pričinjenu štetu na usjevima.

Redakcija portala je od rudnika uglja A.D. Pljevlja dobila finansijski pregled isplata za mještane Kalušića i to po dva osnova.

U rublici „Isplaćena šteta i prešlo u vlasništvo Rudnika“ od 1.07.2010.godine pa do 04.08.2010.godine ukupno je isplaćeno 102.226.28 eura, a u rublici „Ostali vidovi štete (izgubljeni frut) od 21.07.2011.godine pa do 06.12.2021.godine još 20.039.23 eura.

U Rudniku uglja su prije mjesec dana obećali mještanima Kalušića da će komisija ponovo izaći na lice mjesta i utvrditi eventualna nova oštećenja na objektima mještana ali do toga do pred sami kraj jula mjeseca još nije došlo.

Mještani tvrde da neće odustati od zahtjeva da im se omogući da žive na svojim posjedima na ekološki prihvatljiv način i nadoknadi pričinjena materijalna šteta na usjevima i stambenim objektima.
Njihovi objekti za stanovanje su u sve lošijem stanju pa strahuju za svoju bezbjednost, a eventualna eksproprijacija njihovih imanja 2024/2025.godine je za njih i suviše daleka mogućnost.
Na potezu je rukovodstvo Rudnika uglja, nadležni iz opštine Pljevlja i Vlade Crne Gore, jer su mještani pljevaljske prigradske mjesne zajednice „Kalušići“dovedeni na rub opstanka na svojim kućnim ognjištima.

 AUTOR: Redakcija portala PV Informer

http://mrezamedija.me
Ovaj tekst nastao je u okviru projekta “Transparentnost lokalnih online medija za jačanje demokratskih kapaciteta”, a koji finansira Ambasada SAD u Podgorici. Mišljenja, nalazi, zaključci ili preporuke koji su ovdje izneseni su stav autora i ne odražavaju nužno stav Stejt dipartmenta/Vlade SAD.