Vlada ima najmeru da uspostavi Track&trace sistem u cilju smanjenja nelegalne trgovine duvanskim proizvodima.

Kako se navodi u Fiskalnoj strategiji, ključni cilj uspostavljanje ovog sistema je praćenje kretanja i porijekla duvanskih proizvoda u realnom vremenu tokom cjelokupnog lanca snabdijevanja, počev od same proizvodnje pa sve do krajnjeg potrošača.

„Na ovaj način svaki duvanski proizvod dobija jedinstvenu identifikacionu oznaku i podliježe punoj kontroli od trenutka kada napusti lokaciju proizvođača do prvog maloprodajnog objekta u kojem će se vršiti njegova prodaja“, pojašnjeno je u Fiskalnoj strategiji.

Na taj način prijavljena je svaka faza u komercijalnom lancu, u cilju sprečavanja krijumčarenja i smanjenja nelegalne trgovine duvanskim proizvodima.

„U Crnoj Gori, kao i u Evropskoj uniji i u zemljama regiona, izražena je problematika krijumčarenja i nedozvoljene trgovine akciznom robom, prije svega cigaretama, a prema nekim podacima procjenjuje se da naša zemlja svake godine gubi između 15 do 20 miliona eura zbog sivog tržišta cigareta, što predstavlja oko 30 odsto vrijednosti ukupnog legalnog tržišta duvanskih proizvoda“, predočeno je u dokumentu.

Kako se dalje navodi u Fiskalnoj strategiji, iako je Crna Gora posljednih godina preuzela niz koraka u borbi protiv nelegalne trgovine cigaretama, što je rezultiralo značajnim rastom naplate prihoda od akciza na duvan i duvanske proizvode, procjenjuje se da se jedan dio ovih proizvoda još uvijek prometuje u sivoj zoni.

„Implementacija Track&Trace“ sistema imala bi pozitivne efekte u suzbijanju sive ekonomije na tržištu duvanskih proizvoda, a za rezultat povećanje legalnog prometa duvanskih proizvoda, što pokazuje i praksa nakon uvođenja ovog sistema u mnogim zemljama Evrope“, naglašeno je u dokumentu.

Kako ističu, brojni su i drugi benefiti koji bi ovaj sistem donio: povećanje budžetskih prihoda (akciza i PDV), usklađenost sa međunarodnim propisima koji se odnose na kontrolu duvana, stvaranje fer tržišta za sve učesnike u lancu snabdijevanja duvanskim proizvodima, zaštita potrošača (potrošači bi bili sigurni da konzumiraju bezbjedan duvanski proizvod) i prikupljanje važnih podataka o svim tokovima u lancu koji se mogu upotrijebiti u razne svrhe.

„Kako je već urađena mapa puta koja je jasno definisala sljedeće korake na putu implementacije sistema, ali i jasno definisala vremenske okvire za svaki od njih, očekuje se da će sa njegovom realizacijom otpočeti 2025. godine, a procijenjeno nephodno vrijeme za njegovu punu implementaciju je tri godine (uključujući izmjenu zakonske regulative, objavljivanje tendera za izbor najboljeg ponuđača – izdavaoca identifikacionih oznaka, izrada ugovora, plaćanje sistema, vođenje kampanje o benefitima sistema itd.)“.

Okvirna konvencija o kontroli duvana (WHO FCTC), odnosno Protokol o eliminaciji nedozvoljene trgovine duvanskim proizvodima, Crna Gora je ratifikovala 2017. godine.

Elektronsko praćenje transporta od proizvođača do maloprodajnog objekta

Uvođenje novog sistema sprovodiće se u sklopu reforme carinske administracije, koja podrazumijeva uvođenje kompjuterizovanog tranzitnog sistema (NCTS).

„Riječ je o bespapirnom tranzitnom sistemu koji se zasniva na elektronskom podnošenju tranzitnih deklaracija i elektronskoj razmjeni podataka između carinskih organa potpisnica Konvencije o zajedničkom tranzitu“, precizirano je u Fiskalnoj strategiji.

NCTS omogućava sprovođenje postupka zajedničkog tranzita robe podnošenjem jedne tranzitne deklaracije i jednog obezbjeđenja kod polaznog carinskog organa. Primjena NCTS-a podrazumijeva elektronsko praćenje, brži protok robe i kraće vrijeme potrebno za obavljanje carinskih procedura, a time i uštedu vremena i troškova za privrednike.

Pristupanje Crne Gore Konvenciji o zajedničkom tranzitu očekuje se tokom 2026. godine.