Mada je oko stotinu stanodavaca u Podgorici, koji se bave izdavanjem stanova na dan, ove godine uvedeno u legalne poslovne tokove, u Komunalnoj inspekciji i Privrednoj komori za CdM ističu da je mnogo više njih koji posluju u sivoj zoni. Do podataka o vlasnicima koji izdaju stanove teško se dolazi, pa inspektori pojedine lokacije obilaze i po nekoliko puta. Posebno je teško kontrolisati izdavanje “stana na dan”. Iznajmljivanje apartmana na dan je unosnije nego mjesečno rentiranje nekretnine, jer se mjesečno može zaraditi i preko hiljadu eura. Naime, vlasnici stanove na dan izdaju po cijeni 0d 15 do 60 eura.

Koliko “stanova na dan” ima u Crnoj Gori nije poznato. Iz Komunalne inspekcije Glavnog grada CdM-u je saopšteno da su ove godine 92 nelegalna subjekata koja izdaju privatni smještaj zavedena u Centralni turistički registar CTR.

“Svi kontrolisani subjekti kod kojih je bilo potrebno preduzimati mjere i radnje inspekcijskog nadzora su postupili po naredbi inspektora i predali prijavu za upis u CTR kod nadležnog organa lokalne uprave Sekretarijata za preduzetništo, Glavnog grada Podgorica. Ove godine u CTR upisano je 92 lica koja pružaju usluge smještaja, a u toku je izdavanje još deset odobrenja, što dovoljno govori o rezultatima rada Komunalne inspekcije”, navode oni.

Podsjećamo, Komunalna inspekcije je od 22. aprila ove godine, preko ovlašćenog inspektora za turizam, počela kontrolu pružanja ugostiteljskih usluga smještaja u stanovima.

Kazne od 200 do 20.000 eura

Turistički inspektor kontroliše pružanje ugostiteljskih usluga u domaćinstvu: smještaja u sobama za iznajmljivanje turistima, turističkim apartmanima, stanovima za iznajmljivanje turistima i kućama za iznajmljivanje turistima, najviše do deset soba, odnosno dvadeset ležaja, za fizička lica, zatim kamp sa najviše petnaest smještajnih jedinica, gostionicu, hostel, etno selo, odmaralište, planinski dom za koje odobrenje izdaje lokalna Uprava.

“Za neposjedovanje potrebnog odobrenja odnosno rješenja o upisu u centralni turistički registar za pružanje ugostiteljskih usluga smještaja, Zakonom o turizmu i ugostiteljstvu propisane su prekršajne novčane kazne za pravna lica u rasponu od 2.000 do 20.000 eura, za odgovorna lica 200 do 1.000 eura i za fizička lica koja pružaju usluge smještaja od 200 do 2.000 eura”, navode oni.

Kazne u navedenom iznosu propisane su i za oglašavanje i reklamiranje turističke i/ili ugostiteljske djelatnosti za turističke i/ili ugostiteljske objekte, koji nemaju potrebno odobrenje odnosno rješenje o upisu u CTR.

“U zadnjih mjesec dana ovlašćeni inspektor vrši kontrolne preglede, kod subjekata koji su uzeti u postupak, obilazi u više navrata lokacije koje su evidentirane da se u njima pružaju usluge smještaja ali dolazi veoma teško do podataka o vlasnicima stanova. Tako da se pojedine lokacije obilaze i po nekoliko puta”, kazali su za CdM.

Komunalna inspekcija će, poručuju, i u narednom periodu nastaviti pojačanu kontrolu, shodno svojim zakonskim ovlašćenjima u oblasti turizma i ugostiteljstva.

Iz Privredne komore Crne Gore CdM-u je saopšteno da njihovi članovi, hotelijeri, koji su ispunili stroge zahtjeve da bi poslovanje uskladili sa najsavremenijim standardima, ukazuju da je siva ekonomija u izdavanju smještaja veliki problem koji nanosi značajnu štetu njihovom radu.

“Neregistrovana djelatnost izdavanje stanova na dan podriva ekonomsku održivost hotelijera i značajno smanjuje tržište na kojem posluju”, ističu u PKCG.

Ne treba zanemariti ni činjenicu da se ovakvim vidom rentiranja onemogućava evidencija gostiju, kao i prihoda od tih stambenih jedinica.

“Štetu tako trpe državni i lokalni budžeti, jer neregistrovani izdavaoci smještaja ne plaćaju poreske i druge obaveze”, ukazuju u PKCG.

Ocjena je da se ekspanzija nelegalnog izdavanja smještaja naročito podstiče oglašavanjem na digitalnim platformama.

“Zakon o turizmu i ugostiteljstvu propisuje da se reklamirati mogu samo turistički i ugostiteljski objekti koji imaju odobrenje za obavljanje djelatnosti ili rješenje o upisu u Centralni turistički registar, a to se odnosi na elektronske i štampane medije, digitalne platforme poput booking.com, tripadvisor, Airbnb i ostale, društvene mreže, izloge poslovnih prostorija i druga sredstva komunikacije”, navode u PKCG.

Privreda je istrajna u zahtjevima da se pri oglašavanju ne narušava tržišna utakmica u ovim djelatnostima, te nađe mehanizam kako bi se legalizovao rad izdavalaca privatnog smeštaja, a njihovi objekti kategorisali.

“S tim u vezi je organizovano nekoliko sastanaka sa predstavnicima nadležnih na državnom i lokalnom nivou. Jedan od rezultata ovih sastanaka su pojačane aktivnosti Glavnog grada kojim je oko stotinu stanodavaca uključeno u legalne poslovne tokove. Riječ je o pozitivnom trendu, s tim što je još mnogo stanova koji su u sivoj zoni”, kazali su u PKCG.

Među rješenjima koja hotelijeri predlažu su definisanje strožih pravila izdavanja stanova.

“Među njima su minimalni rok izdavanja od šest mjeseci, formiranje registra rent-a-stanova, dobijanje saglasnosti skupštine stanara, praćenje ugovora od strane Poreske uprave i drugo”, saopštili su CdM-u iz PKCG.

Nema zvanične procjene koliko državna kasa izgubi miliona eura poreza zbog toga što vlasnici mnoge stanove bez ugovora iznajmljuju. Ozbilj­ni ana­li­ti­ča­ri ko­ji sa­gle­da­va­ju tu­ri­stič­ki pro­met pro­cje­nju­ju da u si­voj zo­ni osta­ne isto koli­ko se i u le­gal­nim to­ko­vi­ma pri­ho­du­je.

Na drugoj strani, koliko stanodavaca u Crnoj Gori plaća porez na prihod od izdavanja nekretnina, nije moguće utvrditi. U Poreskoj upravi za CdM objašnjavaju i zašto.

“Prema odredbama člana 2 stav 2 Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica, poreski obveznik poreza na dohodak rezidentno lice, odnosno nerezidentno lice koje ostvari dohodak iz izvora utvrđenih ovim zakonom. U slučaju zakupa poslovnog prostora, stana, kuće ili zemljišta, gdje se kao zakupodavac javlja rezidentno fizičko lice, a zakupac pravno lice ili preduzetnik, isplatilac prihoda (pravno lice ili preduzetnik) obračunava, obustavlja i uplaćuje akontaciju poreza na prihode od imovine, shodno odredbama člana 49a Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica”, objašnjavaju u PU.

Osnovica za obračun poreza je 70 odsto ugovorene bruto naknade, dok se porez obračunava po stopi od devet odsto.

“Pravno lice kao isplatilac ovih prihoda, isplatu naknade po osnovu ugovora o zakupu nepokretnosti evidentira preko izvještaja IOPPD šifra 065 – Prihod od imovine i imovinskih prava. Međutim, u IOPPD prijavi (Izvještaj o obračunatim i plaćenim porezima i doprinosima) prihodi od izdavanja u zakup nepokretnosti iskazuju zbirno pod šifrom 65, te ne postoji mogućnost obezbjeđivanja podataka o broju lica koja su ostvarila prihode isključivo po osnovu izdavanja stanova u zakup”, ističu u PU.

Po važećem zakonu poreski obveznik poreza na prihod od imovine je fizičko lice rezident (zakupodavac), koji ima obavezu da do kraja aprila tekuće godine, podnese godišnju Godišnju poresku prijavu poreza na dohodak fizičkih lica obrazac-GPPFL za prethodnu godinu, po kojoj  će se konačno obračunati poreska obaveza.

“Zakupodavac- fizičko lice koje neposredno naplaćuje prihode od zakupca (od fizičkog lica) akontaciju poreza na dohodak može plaćati u toku godine, prilikom svake naplate prihoda, s tim što konačno obavezu utvrđuje i plaća podnošenjem godišnje prijave. U GPPFL obrascu (Godišnja prijava poreza na dohodak fizičkih lica) poreski obveznici fizička lica iskazuju prihode ostvarene od samostalne djelatnosti, imovine i imovinskih prava, kapitalnih dobitaka, te se godišnja obaveza utvrđuje na osnovicu koja je jedinstvena za sve vrste dohotka, što znači da se ne može utvrditi iznos poreza obračunatog po osnovu izdavanja stanova u zakup”, navode u PU.