„Uskliknimo s ljubavlju/ Svetitelju Savi/ Srpske crkve i škole/ Svetiteljskoj glavi. Tamo venci tamo slava/ Gde naš srpski pastir Sava/ Pojte mu Srbi/ Pesmu i utrojte!”… govore početni stihovi himne Svetom Savi, prvom srpskom arhiepiskopu.

Eparhije Srpske pravoslavne crkve proslavljaju Svetog Savu 27. januara po novom, odnosno 14. januara po starom kalendaru.

Rastko Nemanjić, kako je bilo svjetovno ime Sv. Save prije zamonašenja u Hilandaru, rodio se oko 1174. godine u Rasu, a preminuo je 14. januara 1236. godine u Trnovu (Bugarska).

Sveti Sava bio je raški plemić iz vladarske obitelji Nemanjića, najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje, koji se kasnije takođe zamonašio. Sv. Sava zamonašio se u Hilandaru 1191. godine. Njegov otac Stefan Nemanja zamonašio se 1196. godine, nakon abdikacije u korist srednjeg sina Stefana. Zajedno sa Savom obnavlja Hilandar 1198. godine.

Zaštitnik Srba, Sv. Sava, ne samo da je bio prvi srpski arhiepiskop, već je bio i uticajni diplomata i prosvjetitelj, zakonodavac. Nakon velike diplomatske borbe, potom uz podršku vaseljenskog patrijarha omogućio je samostalnost raške crkve od Ohridske arhiepiskopije 1219. godine i postavio temelje današnje Srpske pravoslavne crkve. Od rimskog Pape je isposlovao kraljevsku krunu i suverenitet za tadašnju Srbiju.

Napisao je ili priredio nekoliko djela namijenjenih organizaciji crkve. Najznačajnija su: „Zakonopravilo”, „Hilandarski tipik”, „Studenički tipik” i „Žitije Svetog Simeona”. Na Svetoj Gori je, zajedno sa ocem Nemanjom, obnovio manastir Hilandar, a uz njegovo ime pominje se i osnivanje manastira Žiča u Srbiji. Sv. Sava danas se proslavlja i kao školska slava.

Pravoslavlje koje praktikuju Srbi, zbog velikog uticaja i značaja Sv. Save nekad se naziva i svetosavlje. Njegova misija, ne samo kao svetitelja koji i danas čini čuda i bdi nad srpskim narodom, nastavlja se i danas. Zato ne čudi što himna Sv. Savi završava ovim stihom: „Da se srpska sva srca/ S tobom ujedine,/ Sunce mira, ljubavi,/ Da nam svima sine./ Da živimo svi u slozi,/Sv. Savo, ti pomozi,/ Počuj glas svog roda, Srpskog naroda!”.

Inače, za ovaj dan, kako bilježe etnolozi, vezani su i mnogi narodni običaji.