Tokom dana a posebno u večernjim satima sa Mjerne stanice u Gagovića imanju izmjerene su izuzetno visoke koncentracije PM10 i posebno veoma opasnih po zdravlje ljudi PM 2.5 čestica u vazduhu uz dosta povišene koncentracije Sumpor dioksida.

Kao što se vidi na diagramu sa Mjerne stanice koncentracije štetnih PM 10 čestica su u toku čitavog dana bile od 2 do 8 puta veće od zakonom propisanih 50 mikro grama po metru kubnom. U zemljama EU masena koncentracija frakcija respirabilnih, grubih i finih čestica, PM10 se prati u okviru redovnog monitoringa (Council Directive 1999/30/EC, 1999; Council Directive 2008/50/EC). Važeća regulativa u EU propisuje srednju dnevnu vrijednost za PM10 od 50 mg/m 3 koja ne sme biti prekoračena više od 35 dana godišnje, a do 2010 se zahtijeva poboljšanje kvaliteta vazduha jer prekoračenja ne smije biti više od 7 dana godišnje. Dozvoljena srednja godišnja vrijednost za PM10 je 40 mg/m , ali u dokumentima koje prate Okvirnu i „Ćerke direktive“, se ne navodi da bi srednja godišnja vrijednost trebalo da se tokom vremena smanjuje.

Takođe koncentracije PM 2.5 čestica su tokom dana bile visoke da bi u 19 časova dostigle katastrofalno visoke koncentracije u vazduhu od 320.8 mikro grama po metru kubnom. PM 2,5 čestice ove kategorije su toliko male da mogu biti viđene samo mikroskopom. One su manje od PM₁₀ čestica – veličine 10 mikrometara i takođe se nazivaju finim česticama, koje u određenim uslovima mogu biti viđene i golim okom. PM_2.5 čestice su četiri puta manje od PM₁₀ čestica.

Pošto su vrlo male i lagane, fine čestice imaju tendenciju da ostaju duže u vazduhu nego teže čestice. Ovo povećava šanse da ljudsko tijelo ili životinja udahne ove čestice u pluća. Zahvaljujući svojoj maloj veličini, čestice manje od 2.5 mikrometara su sposobne da prođu nos i grlo, te mogu da prodru duboko u pluća, a čak mogu ući i u krvotok.

Istraživanja su pokazala tijesnu vezu između izlaganja finim česticama i prijevremenoj smrti od kardiovaskularnih ili pulmonalnih bolesti. Fine čestice su takođe poznate po sposobnosti da izazovu ili pogoršaju hronična oboljenja kao što su astma, srčani napad, bronhitis i ostale respiratorne probleme. Istraživanje objavljeno u Journal of the American Medical Association govori o tome da dugotrajno izlaganje prema PM_2.5 može dovesti do taloženja plakova u arterijama, izazivajući vaskularno zapaljenje i smanjenju elastičnosti arterija, što potencijalno može dovesti do srčanog udara ili šloga. Naučnici koji su sproveli istraživanje su procijenili da za svakih 10 mikrograma po metru kubnom (μg/m³) povećanja finih čestica u vazduhu, postoji do 8% povećanja smrtnosti izazvanih kardiopulmonalnim oboljenjem ili rakom pluća.

Iz tog razloga je potrebno što manje vremena provoditi na otvorenom bez prijeke potrebe. Ono što posebno zabrinjava je činjenica da sa pogoršanjem vremenskih prilika za očekivati je još lošijih vijesti sa Mjerne stanice izraženih kroz izuzetno visoke koncentracije štetnih materija u vazduhu.

Studija uticaja zagađenja vazduha u opštini Pljevlja koju je za potrebe izrade Plana kvaliteta vazduha za opštinu Pljevlja izradio „TECHNE Consulting” pokazuje da će ukupne emisije razmatranih zagađujućih supstanci rasti u narednim godinama (posmatran je period do 2020. godine), ukoliko se ne preduzmu mjere za smanjenje zagađenja. Projekcija rasta emisije suspendovanih čestica prevazilazi 300%. Primjenom mjera za smanjenje zagađenja vazduha koje su predložene ovim planom umjesto projektovanog povećanja od 300%, do 2020. godine postiglo bi se smanjenje zagađenja suspendovanim česticama od oko 40% u odnosu na baznu godinu (2010).

Koncentracije Sumpor dioksida tokom dana su u odnosu na druge crnogorske gradove konstantno bile visoke iako nisu dostigle srednje dnevne vrijednosti.

Direktor Ekološkog društva “Ozon” iz Nikšića Aleksandar Perović smatra da je i opština Pljevlja pored Uprave za inspekcijske poslove zbog evidentnih visokih satnih prekoračenja SO2 izmjerenih u oktobru sa Mjerne stanice u Pljevljima mogla od “CETI” zatražiti da vrši emisijska mjerenja štetnih i opasnih materija u vazduhu na lokacijama potencijalnih zagađivača u Pljevljima.

Ipak ostaje činjenica da “Centar za Ekotoksikološka ispitivanja” ni po čijem zahtjevu u 2019. godini nije vršio mjerenja emisija iz Termoelektrane Pljevlja, iako su samo u oktobru deset jednočasovnih srednjih vrijednosti koncentracija sumpor dioksida bile iznad propisanih graničnih vrijednosti.

U okviru podataka za oktobar, koncentracije SO2 su prema podacima Agencije za zaštitu životne sredine dostizale i satne koncentracije od 705,5 mikrograma po metru kubnom (µg/m3). Najveće emisije sumpor-dioksida potiču od procesa sagorijevanja uglja u termoelektrani i individualnim ložištima, koje reagujući sa drugim supstancama dovode do smanjene vidljivosti i udisanjem izazivaju brojna respiratorna oboljenja, a u kombinaciji sa padavinama u vidu kiselih kiša zagađuju dodatno zemljište i vode.

Aneks XIV nove direktive (Council Directive 2008/50/EC ) propisuje monitoring čestica od 2.5 mikrona (PM2.5) i reguliše ga dvostepeno. U prvom koraku propisana je srednja godišnja granična vrijednost PM2.5 od 25 μg/m3 počev od 1.1.2015., da bi u drugom stepenu po predlogu koji je za sada na snazi, ali koji može da bude i izmijenjen, od 1.1.2020. koncentracija PM2.5 bi bila limitirana na godišnjem nivou od 20 μg/m3 . Uspostavljanju monitgoringa i graničnih vrijednosti u EU za PM2.5 su prethodile intenzivne pripreme koje su omogućile standradizaciju procedura za montoring frakcije finih čestica (EN, 2005). Brojne naučne institucije u EU intenzivno rade na većem broju istraživačkih projekata gdje mjere frakciju finih čestica i utvrđuju njihov elemetarni sastav, odnosno prate trendove. Većina zemalja iz našeg okruženja već je uskladila svoju zakonsku regulativu sa EU i odavno je uspostavila adekvatne monitoring mreže za praćenje aerozagađenja uključujući monitoring PM10, a poslednjih godina i PM2.5.