Foto: Ilustracija-

Sirijski pobunjenici saopštili su danas da su okončali 24-godišnju autoritarnu vladavinu predsjednika Bašara al Asada, u svom prvom saopštenju na državnoj televiziji nakon munjevite ofanzive koja je iznenadila svijet, prenosi agencija Rojters.

Komanda sirijske vojske obavijestila je danas oficire da je Asadov režim okončan, rekao je za Rojters sirijski oficir koji je obaviješten o tom potezu.

Ali sirijska vojska je kasnije saopštila da nastavlja operacije protiv „terorističkih grupa“ u gradovima Hama i Homs i Dera.

Rojters navodi da su dvojica visokih vojnih oficira izjavila za tu agenciju da je Asad odletio na nepoznatu lokaciju, te da su pobunjenici rekli da su ušli u prijestonicu u kojoj nije bilo raspoređene vojske

„Sa sirijskim narodom slavimo vijest o oslobađanju naših zatvorenika i skidanju njihovih lanaca i najavljujemo kraj ere nepravde u zatvoru Sednaja“, rekli su pobunjenici, misleći na veliki vojni zatvor na periferiji Damaska gdje je sirijska vlada pritvorila hiljade ljudi.

Hiljade ljudi okupilo se na glavnom trgu u Damasku mašući i skandirajući „Sloboda“ nakon pola vijeka vladavine porodice Asad, rekli su svjedoci.

Rojters navodi da dramatični kolaps označava seizmički trenutak za Bliski istok, okončavajući porodičnu vladavinu nad Sirijom i zadajući ogroman udarac Rusiji i Iranu, koji su izgubili ključnog saveznika u srcu regiona.

Tempo događaja zaprepastio je arapske prijestonice i podstakao strah od novog talasa regionalne nestabilnosti.

Avion kompanije Sirian Er poletio je sa aerodroma u Damasku otprilike u vrijeme kada je objavljeno da su pobunjenici zauzeli prijestonicu, prema podacima sa veb stranice Flightradar.

Avion je u početku letio prema obalnom regionu Sirije, uporištu Asadove alavitske sekte, ali je potom napravio naglo polukružno okretanje i letio u suprotnom smjeru nekoliko minuta prije nego što je nestao sa mape.

Rojters nije mogao odmah da utvrdi ko je bio u avionu.

Dva sirijska izvora izjavila su da postoji velika vjerovatnoća da je Asad možda poginuo u avionskoj nesreći, jer je misterija zašto je avion iznenađujuće skrenuo i nestao sa mape prema podacima sa sajta Flightradar.

„Nestao je sa radara, moguće je da je transponder isključen, ali vjerujem da je veća vjerovatnoća da je avion oboren…“, rekao je jedan sirijski izvor bez detaljnijeg objašnjenja, navodi Rojters.

Šef glavne sirijske opozicione grupe u inostranstvu, Hadi al-Bahra Sirijan, izjavio je da je Damask sada „bez Bašara el Asada“.

Dok su Sirijci izražavali radost, premijer Mohamed Gazi al-Džalali je rekao da je spreman da podrži kontinuitet upravljanja i spreman da sarađuje sa bilo kojim rukovodstvom koje izabere sirijski narod.

Rojters prenosi da je Džalali rekao da bi Sirija trebalo da održi slobodne izbore kako bi omogućila narodu da odluči o svom vođstvu.

U intervjuu za Al-Arabiju, Džalali je takođe rekao da je bio u kontaktu sa komandantom pobunjenika Abu Mohamedom al-Golanijem kako bi razgovarali o upravljanju trenutnim prelaznim periodom, što je označilo značajan razvoj u nastojanjima da se oblikuje politička budućnost Sirije.

Američki predsjednik Džozef Bajden i njegov tim pratili su „vanredne događaje u Siriji“ i bili su u kontaktu sa regionalnim partnerima, saopštila je Bijela kuća.

Linije fronta složenog građanskog rata u Siriji su godinama mirovale. Tada su islamisti koji su nekada bili povezani sa Al Kaidom iznenada krenuli u akciju, predstavljajući najveći izazov Asadu, koji je preživio godine iscrpljujućeg rata i međunarodne izolacije uz pomoć Rusije, Irana i libanskog pokreta Hezbolah.

Ali Asadovi saveznici su bili fokusirani i oslabljeni drugim krizama, ostavljajući Asada na milost i nemilost svojim protivnicima sa vojskom koja nije bila spremna da ga brani.

Lider sirijskih pobunjenika Ahmed al Šara rekao je u nedjelju da je zabranjeno prilaziti javnim institucijama za koje je rekao da će ostati pod nadzorom „bivšeg premijera“ dok ne budu zvanično predate.

Izrael, koji je ozbiljno oslabio grupu Hezbolah u Libanu koju podržava Iran i pokret Hamas u Gazi, vjerovatno će proslaviti pad Asada, još jednog od ključnih iranskih regionalnih saveznika. Ali izgledi da će islamistička grupa vladati Sirijom vjerovatno će izazvati zabrinutost.

Samo nekoliko sati prije nego što su stigli u Damask, pobunjenici su objavili da su preuzeli potpunu kontrolu nad ključnim gradom Homsom nakon samo jednog dana borbi, ostavljajući Asadovu 24-godišnju vladavinu da visi o koncu.

Hiljade stanovnika Homsa izašlo je na ulice nakon što se vojska povukla iz centralnog grada, plešući i skandirajući „Asad je otišao, Homs je slobodan“ i „Živjela Sirija i dolje Bašar al Asad“.

Pobunjenici su pucali u vazduh u znak slavlja, a mladi su čupali postere sirijskog predsjednika.

Pad Homsa dao je pobunjenicima kontrolu nad strateškim središtem Sirije i ključnom raskršću autoputa, odvajajući Damask od priobalnog regiona koji je uporište Asadove alavitske sekte i gdje njegovi ruski saveznici imaju pomorsku i vazdušnu bazu.

Homsovo preuzimanje je takođe snažan simbol dramatičnog povratka pobunjeničkog pokreta u sukobu koji je trajao 13 godina. Djelovi Homsa su uništeni iscrpljujućim opsadnim ratom između pobunjenika i vojske prije mnogo godina.

Pobunjenici su oslobodili hiljade zatočenika iz gradskog zatvora. Bezbjednosne snage su otišle u žurbi nakon što su spalile dokumenta.

Građanski rat u Siriji, koji je izbio 2011. kao ustanak protiv Asadove vladavine, uvukao je velike spoljne sile, stvorio prostor za džihadističke militante da planiraju napade širom svijeta i poslao milione izbjeglica u susedne države.