Sistem na osnovu kojeg za manje od pola minuta mogu da odrede lokaciju sa koje je upućen poziv za pomoć, u Operativno komunikacionom centru 112 (OKC 112) razvili su sami, jer mobilni operatori koji posluju u Crnoj Gori nisu nikad ispunili zahtjeve propisane pravilnikom o toj vrsti usluge.

To su “Vijestima” rekli iz OKC 112 Direktorata za zaštitu i spasavanje Ministarstva unutrašnjih poslova (MUP). Kako su dodali, mobilni operatori nisu ni finansijski podržali podizanje tog sistema.

“Vijesti” su nedavno objavile o brojevima hitnih službi u Crnoj Gori, da je više njih na raspolaganju građanima, ali da samo za 112, jedinstveni evropski broj za hitne slučajeve, postoji mogućnost da se softverski i brzo utvrdi lokacija sa koje je poziv upućen.

U OKC MUP-a za broj 112 za iPhone (iOS) i mobilne telefone koji rade na Android operativnom sistemu, koristi se tehnologija naprednog lociranja, Advanced Mobile Location (AML), kakvu koriste i države u Evropskoj uniji (EU).

Kako su “Vijestima” kazali iz OKC Direktorata za zaštitu i spasavanje MUP-a, tehnologiju AML uveli su sami, nakon što mobilni operatori nisu ispunili zahtjeve koji su propisani Pravilnikom o jedinstvenom evropskom broju 112.

Taj Pravilnik donijet je 2014. godine, u vrijeme kada je tadašnje Ministarstvo za informaciono društvo i telekomunikacije vodio Vujica Lazović.

“Pravilnikom o jedinstvenom evropskom broju za hitne slučajeve 112 operatori mobilne telefonije su bili u obavezi da, kroz tri faze, a najkasnije u roku od 24 mjeseca, od dana stupanja na snagu pravilnika, podatke o lokaciji dostavljaju po kriterijumu da površina kruga koji određuje lokaciju pozivaoca, bude unutar kruga poluprečnika 150 metara za gradska i prigradska područja i 300 metara za ostala područja, u 95 odsto upućenih poziva, odnosno SMS poruka, a lokacija pozivaoca u tom periodu mora biti odrediva i podaci o toj lokaciji dostavljeni OKC 112 u roku kraćem od 30 sekundi, od trenutka uspostavljanja poziva, odnosno prijema SMS-a”, pojašnjavaju iz OKC 112 Direktorata MUP-a

Navedeni uslovi, kako dodaju, “nikada nisu sprovedeni, niti zadovoljeni”.

“Odnosno, operatori mobilne telefonije nikada nisu ispunili navedene zahtjeve”, naveli su u odgovoru “Vijestima”.

Direktorat je, kako su dodali, potom 2018. godine pokrenuo inicijativu za uvođenje automatskog mobilnog lociranja:

“Kako bismo zadovoljili zahtjeve Evropske unije, ispunili njihove Direktive kao i zahtjeve Evropske agencija za brojeve hitnih službi (EENA), Direktorat za zaštitu i spasavanje je pokrenuo inicijativu 2018. za uvođenje AML (automatskog mobilnog lociranja), tražeći preko Agencije za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost (EKIP), da operatori mobilne telefonije, s obzirom na to da nisu ispunili uslove za potrebe lociranja pozivaoca, učestvuju, kao društveno odgovorne firme, u sufinasiranju podizanja navedenog servisa. Nažalost, operatori nisu iskazali želju, ni volju da na taj način podrže i ispune svoje obaveze”, kazali su iz Direktorata.

Direktorat za zaštitu i spasavanje je, dodaju, da bi ostvario tražene uslove i zahtjeve EU, samoinicijativno krenuo u projekat podizanja servisa AML.

“Koji je zahvaljujući ugovoru koji je MUP potpisao sa Google kompanijom pušten u rad 2021. za android uređaje, a godinu kasnije i za iPhone uređaje. To podrazumijeva lociranje pozivaoca u prečniku od 50 metara, što je vrlo značajno u slučajevima kada imamo nesreće i gubljenja turista u planinama, ali i u drugim hitnim slučajevima. Lokacija koju nam dostavljau operatori mobilne telefonije za starije modele telefona i dalje je vrlo neprecizna i podrazumijeva krug prečnika 1.000 i više metara”, kazali su iz OKC 112 Direktorata za zaštitu i spasavanje.

Prema izvještajima o radu EKIP-a, operatori u podatke o lokaciji počeli su da dostavljaju od 2016. godine.

Osim broja 112, koji je jedinstven evropski broj za hitne slučajeve, građanima u Crnoj Gori, u slučaju događaja koji zahtijevaju hitnu reakciju nadležnih, na raspolaganju su i nacionalni brojevi – za policiju je to 122, za službu zaštite i spasavanja 123, 124 je broj na koji građani mogu da pozovu hitnu pomoć, dok se za pomoć na moru poziva 129.

Godine 2013, kako se navodi u izvještajima EKIP, MUP je, za vrijeme mandata Raška Konjevića, formirao radnu grupu sa zadatkom da sagleda mogućnosti objedinjavanja centara koji koriste brojeve 112, 122, 123, 124 i 129 u okviru jedinstvenog OKC 112.

Bivši komandir Službe zaštite Glavnog grada Podgorica, Goran Janković, prije nekoliko dana rekao je “Vijestima” i da su u vrijeme njegovog mandata iz te službe tražili da im se omogući lociranje osoba koje pozivaju, ali “da Direktorat nije bio voljan da podijeli sistem sa podgoričkom službom”.

Iz Direktorata su juče rekli “Vijestima” da komentar ne mogu da smatraju “korektnim i dobronamjernim”.

“Jer jednostavno ne stoji. Podsjećamo da je postojala ideja objedinjavanja svih brojeva hitnih službi pod jedinstveni evropski broj 112, o čemu je svoje mišljenje 2013. dala i Radna grupa koju je formirao MUP, a čiji je član bio i predstavnik navedene službe. Time bi se znatno smanjili potrebni resursi, ubrzalo i značajno skratilo vrijeme djelovanja svih službi, ali taj scenario nije zaživio u praksi. Shodno tome, svi pozivi koji dođu na broj 112, a iz domena su djelovanja službi zaštite i spasavanja se automatski prosljeđuju navedenim službama sa svim relevantnim podacima koji podrazumjevaju i lokaciju pozivaoca. To je jedini i mogući način funkcionisanja u ovom trenutku”, kazali su iz Direktorata i dodali da bi mogućnost da svaka služba ima lokaciju pozivaoca iziskivala velika materijalna sredstva za svaku službu posebno.