Foto: Pixabay –

Država Crna Gora do sada je raskinula deset ugovora o koncesiji za izgradnju mini-hidroelektrana (mHE), od čega je preko bankarskih garancija naplatila iznos od 1,77 miliona eura.

Ugovori su raskinuti krajem 2020. i sredinom 2021. godine, a gotovo svi su završili pred Privrednim sudom, gdje koncesionari traže odštetu od države za izgubljenu dobit. To je navedeno u informaciji o aktivnostima na realizaciji projekata obnovljivih izvora energije (OIE).

Ono što nije navedeno jeste koliko bi nas koštalo usvajanje tužbi koncesionara od strane Privrednog suda i viših sudskih instanci. Prema ranije objavljenim podacima, samo jedna presuda koja ne bi bila u korist države bila bi znatno veća od 1,77 miliona eura, koliko je država naplatila u periodu od kraja decembra 2020. do kraja maja 2021. godine.

– Do sada je podnijeto deset tužbi Privrednom sudu Crne Gore za naknadu štete i izgubljenu dobit (Bukovica, Đurička, Komarača, Bistrica, Murinska, Ljeviška, Trepačka, Slatina, Reževića rijeka i Crnja). Značajno je napomenuti da se radi o značajnim finansijskim potraživanjima – predočeno je u informaciji koju je pripremilo Ministarstvo energetike, na čijem čelu je Saša Mujović.

Kada su u pitanju iznosi naplaćenih garancija, najviše novca država je uzela od firme Dekar – 500 hiljada eura. Od Elektrotehne je nakon raskida naplatila 400 hiljada, a po 250 hiljada od “Plav hidro pauer” i Hidra MNE. Od Normal kompaniji je naplaćeno 150 hiljada, a od “Bistrica klin enerdži” 100 hiljada eura.

Raskidi ugovora su uslijedili nakon promjene vlasti 30. avgusta 2020. godine i formiranja vlade Zdravka Krivokapića u decembru te godine. Većina vlasnika malih hidroelektrana povezivana je sa DPS-om, najčešće sa bivšim predsjednikom te partije i države Milom Đukanovićem.

Suvlasnik u firmi Hidra MNE je Đukanovićev rođak Milovan Maksimović, vlasnik Normal kompani je Žarko Burić, a “Plav hidro pauer” Florijan Krasnići, jedan od osnivača Oslobodilačke vojske Kosova. U vrijeme vladavine DPS-a koncesije je dobio i Blažo Đukanović, sin nekadašnjeg predsjednika i premijera Crne Gore.

Trenutno je aktivno 29 ugovora o koncesiji za izgradnju malih hidroelektrana (mHE), kojima je omogućena izgradnja i eksploatacija ukupno 42 objekta mHE, od kojih je završena izgradnja 33 mHE. Ukupna instalisana snaga izgrađenih mHE je 52,6 MW, sa planom proizvodnje od 182,4 GWh.

Komisija glumila sud

Iz Ministarstva energetike su ukazali da su se tokom praćenja realizacije ugovora o koncesiji za izgradnju mHE susreli sa problemom sagledavanja cjelokupnog postupka vezano za svaki pojedinačni ugovor, imajući u vidu nadležnosti drugih resora, kao i odsustvo u međusobnoj komunikaciji.

– Kao jedan od primjera je Zaključak broj: 07-129/2, od 21.01.2021. godine, koji je donijela Vlada Crne Gore, nakon što joj je tadašnje Ministarstvo ekonomskog razvoja dostavilo na razmatranje i usvajanje Informaciju o realizaciji projekata iz oblasti obnovljivih izvora energije, iz nadležnosti tadašnjeg Ministarstva ekologije, prostornog planiranja i urbanizma (MEPG). Predmetnim zaključkom od 21.1.2021. godine Vlada je dala saglasnost da se prekine postupak odobravanja izgradnje male hidroelektrane mHE “Slatina” na vodotoku Slatina u opštini Kolašin, kao i budućih novih malih hidroelektrana, do okončanja postupaka kontrole procedure i zakonitosti zaključenih ugovora o koncesiji za male hidroelektrane od strane radne grupe Ministarstva kapitalnih investicija.

Kao posljedica ovoga prekinut je postupak odobravanja izgradnje objekata mHE “Slatina”, kao i budućih novih malih hidroelektrana. Postupak je prekinut do okončanja postupka kontrole ispitivanja zakonitosti zaključenih ugovora o koncesiji za mHE, od strane radne grupe tadašnjeg Ministarstva kapitalnih investicija (MKI).

Veoma važna činjenica je da je MKI postupajući po radnom zaključku Vlade od 17.12.2020. godine donijelo rješenje 23.02.2021. godine kojim je obrazovana Komisija za sagledavanje stanja u pogledu realizacije ugovora o koncesiji kojima je omogućena izgradnja malih hidroelektrana. Navedena komisija nije imala ni obavezu niti mogućnost da utvrđuje zakonitost zaključenih ugovora. Cijeneći navedeno, treba istaći je da je jedino sud nadležan da utvrđuje da li je određeni ugovor zaključen u skladu sa zakonom, odnosno da li sadrži odredbe koje su ništave, tako da se donošenjem ovog zaključka izvršna vlast umiješala u sudsku nadležnost.

Na ovaj način Vlada Crne Gore je, između ostalog, dala smjernice da se prekinu postupci odobravanja izgradnje objekta, kao i budućih novih mHE, što potencijalno mogu da iskoriste investitori da im je narušen kontinuitet u postupku građenja, shodno zakonskim odredbama – navedeno je u informaciji.