Na kraju IPARD II programa Evropske unije, od planiranih 39 miliona eura, u Crnoj Gori će biti potrošeno 35 miliona.

Ministarstvo poljoprivrede procijenilo je da do kraja godine neće biti realizovani ugovoreni projekti u vrijednosti od oko četiri miliona eura, u okviru Instrumenta za pretpristupnu pomoć u ruralnom razvoju (IPARD) II.

Crna Gora je 2021. i 2022. godine morala da vrati Evropskoj uniji (EU) 1,73 miliona eura zbog neiskorišćenih sredstava iz tog evropskog programa. Novac iz IPARD programa mora se potrošiti u određenim vremenskim rokovima, a u suprotnom se sredstva vraćaju EU.

U okviru IPARD II programa podrške razvoju poljoprivrede, za period između 2014. i 2024. godine, Crna Gora ima na raspolaganju ukupno 52 miliona eura, od čega EU učestvuje sa 39 miliona, dok se ostatak finansira iz državnog budžeta. Iz Ministarstva poljoprivrede su kazali BIRN-u da je do sada potrošeno 28,03 miliona eura iz EU fondova, a do kraja godine će biti potrošeno još 7,08 miliona.

„To znači da će do kraja IPARD II programa, država potrošiti 35,11 miliona koje daje EU. U 2023. godini je potrošeno 8,48 miliona eura sredstava EU podrške, što je više od planiranog budžeta, pa država nije vraćala novac Evropskoj uniji,“ naveli su iz Ministarstva poljoprivrede, koje je zaduženo za sprovođenje programa.

Istraživanje BIRN-a iz maja ove godine pokazalo je da poljoprivrednici iz Zapadnog Balkana teško pristupaju ovom fondu. Da bi se kvalifikovali, poljoprivrednici moraju da ulože sopstveni kapital i realizuju investicije iz sopstvenih sredstava, a često se suočavaju i s komplikovanim birokratskim procedurama.

U Crnoj Gori, koja u velikoj mjeri zavisi od uvoza i kojoj su potrebne velike poljoprivredne investicije, podaci Ministarstva poljoprivrede pokazali su da 80 odsto sredstava iz IPARD-a odlazi kompanijama, a ne malim poljoprivrednicima, uprkos činjenici da takve kompanije predstavljaju svega dva procenta od ukupnog broja registrovanih farmi.

Ranije su iz Ministarstva poljoprivrede okrivili praksu među dobavljačima, koji povećavaju cijene mašina i opreme neposredno prije ili tokom svakog javnog poziva za podnošenje zahtjeva, što znači da poljoprivrednici moraju da plate razliku iz svog džepa.

Kroz novi IPARD III program, crnogorskim poljoprivrednicima će biti dostupno ukupno 82 miliona eura bespovratnih sredstava, od čega EU dio iznosi 63 miliona, što je 62 odsto više u odnosu na IPARD II. Iz Ministarstva poljoprivrede su kazali da novac još uvijek nije počeo da se troši, ali da su započeli s objavom javnih poziva. Iz tog vladinog resora očekuju da novac bude potrošen u većoj mjeri nego ranije, i kao primjer navode poziv za investicije za razvoj ruralnog turizma, gdje je podneseno 165 zahtjeva za podršku.

„Ukupna vrijednost traženih investicija iznosi 26,57 miliona eura (bez PDV-a), dok je potencijalni iznos podrške 17 miliona eura. Administrativne i terenske kontrole su u toku. Uz to, u okviru mjere ‘Podrška investicijama za preradu na gazdinstvu’ pristiglo je 19 zahtjeva, čija je tražena investicija 437 hiljada eura (bez PDV-a), dok je potencijalni iznos podrške 280 hiljada eura“, kazali su iz Ministarstva.