U navečerje praznika Rođenja Svetog proroka i preteče Jovana, 6. jula 2021. godine, a povodom obeležavanja Dana opštine Prijepolje, 7. jula, sa blagoslovom Njegovog Preosveštenstva Episkopa mileševskog g. Atanasija, u maloj sali Doma kulture u Prijepolju održana je promocija knjiga Srpski Patrijarh Varnava i njegovo doba, i Narodni Patrijarh, reizdanje iz 1933. i 1937. godine autora ruskog naučnika i Patrijarhovog sekretara Vladislava Majevskog, kao i knjige Mileševska eparhija, koju napisaše istoričar umetnosti i pisac Dragan Nikolić iz Prijepolja i profesor srpskog jezika i književnosti mr Bojan Strunjaš iz Pljevalja.

O knjigama su govorili Episkop Atanasije, predsednik Srpskog narodnog vijeća u Crnoj Gori g. Momčilo Vuksanović, književnik i urednik Književne zadruge Srpskog narodnog vijeća u Crnoj Gori g. Budimir Dubak, član Srpskog kulturnog centra Patrijarh Varnava iz Pljevalja g. Velibor Pupović i profesor srpskog jezika i književnosti u Pljevljima i koautor knjige g. Bojan Strunjaš.

Voditelj i moderator programa bio je pesnik, novinar i publicista iz Pljevalja gospodin Rajko Palibrk koji je u svom uvodu upoznao prisutne ljubitelje pisane reči da su izdavači reizdanja knjiga o Patrijarhu Varnavi Eparhija mileševska, Književna zadruga Srpskog narodnog vijeća u Crnoj Gori iz Podgorice i Srpski kulturni centar Patrijarh Varnava iz Pljevalja, dok je izdavač knjige Mileševska eparhija – upravo Eparhija mileševska, a zatim je dodao: – Malo je naroda na svetu koji je spreman na zaborav svojih najboljih sinova. Neki narodi od malih prave veličine, dok naš narod, često, svoje veličine nipodaštava a još češće zaboravlja. Jedan od takvih primera je i Njegova Svetost počivši mnogostradalni Patrijarh srpski Varnava (Rosić), a uz njega i brojni stubovi na kojima počiva srpska duhovna vertikala. Na sreću, malo je, a možda i nema ni jednog naroda na svetu, kao što je to naš, koji je spreman da iz pepela digne svoje veličine kada za to sazri vreme.

Preosvećeni Episkop mileševski Atanasije je prisutne podsetio na Patrijarhov životni put: – Patrijarh Varnava je pohvala ovih prostora, posebno Pljevalja, veliki sin ovog prostora, veliki sin srpskog naroda, izdanak Svetosavlja. On spaja vremena, prostore, narode, religije, sve ono što je najbolje za rod ljudski.

– Ono što je karakteristično za Patrijarha Varnavu jeste motiv koji je njega vodio ka monaškom životu. On ovako to objašnjava: Školujući se ja sam naročito posvetio pažnju na to u kakvom stanju je moj narod, vidim da je malo duhovnih delatelja, da je malo heroja koji mogu da se izbore sa zemaljskim prohtevima, da je malo obrazovanog sveštenstva i uopšte obrazovanog naroda, vidim da narod još strada, vidim da su ugnjetene svetinje naših predaka, vidim da se još razaraju, da nema ko da ih obnavlja, ni svetinju čoveka niti materijalnu hramovnu svetinju. Vidim da je najpotrebnije imati delatelje koji sebe potpuno posvećuju tome. Osećam da me Bog upućuje da postupim onako kako je naš prvi prosvetitelj, Sveti Sava postupio, podsetio je Vladika na Patrijarhove reči i nastavio:– Ko god govori o Svetlosti, ko god svetli i dozvoljava da svetlost bude svetla i ko je raznosi, ko o Njoj govori, u službi je Svetlosti. Naravno, mi još nismo dostigli tu sposobnost da svetlimo kao ti Sveti Božiji ljudi, Apostoli i svetitelji, kao i Varnava, ali, da se trudimo, svako koliko može, da svetli i bude u službi Svetlosti.

Predsednik Srpskog narodnog vijeća u Crnoj Gori gospodin Momčilo Vuksanović, pozdravljajući prisutne rekao je: – Mi, kao izdavačka kuća, čuvajući srpski jezički identitet, do sada smo odštampali više od 400 naslova, isključivo na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu. Vodili smo računa o tome da sačuvamo ono što je tradicija, kultura i identitet srpskog naroda u Crnoj Gori. Mi ćemo i dalje raditi na afirmaciji svega onoga što je vezano za Srpsku Pravoslavnu Crkvu, za srpsku tradiciju, i u vezi sa tim, mi smo na inicijativu i ohrabrenje Njegovog Preosveštenstva Episkopa Atanasija štampali ove dve knjige Vladislava Majevskog čime smo najširoj čitalačkoj publici dali mogućnost da se upozna sa svim onim vrednostima našeg blaženopočivšeg Patrijarha Varnave. Verujem da će naša saradnja na ovim aktivnostima vezanim i za Eparhiju mileševsku, i za Kulturni centar Patrijarh Varnava i Srpski kulturni centar Sveti Sava u Pljevljima uroditi plodom i da ćemo postizati još bolje rezultate.

Sa aspekta književnika, svoj osvrt na knjigu o Patrijarhu Varnavi dao je i g. Budimir Dubak: – Čast mi je što večeras govorim u Prijepolju, gradu Svetog Save, i što govorimo o velikom Patrijarhu Varnavi. On je kao ličnost, kako kaže pesnik Vojislav Ilić Mlađi, bio sejač verskog i duhovnog zdravlja, grudobran, savest, razum Pravoslavlja. Njegova misija se zaista upoređivala sa podvigom Svetoga Save. Autor trotomne Istorije Srpske pravoslavne crkve, dr Đoko Slijepčević, slikovito opisuje pojavu Patrijarha Varnave: Izgledao je kao jedan od onih starih Rašana čiji su nam likovi ostali sačuvani na freskama. Retke muške lepote, visok i snažan, on je bio pun one pitome otmenosti ljudi njegovog kraja koja je gospodstvena i prisna. U njegovoj gorostasnoj pojavi, privlačnoj i toploj, živeo je čovek borac, duboko odan i pravoslavlju i srpstvu.

O knjizi Mileševska eparhija govorio je prof. Velibor Pupović. On je najpre prisutne upoznao sa jednim od autora pomenutog izdanja, gospodinom Bojanom Strunjašem iz Pljevalja, s podsećanjem da je prvi autor, Dragan Nikolić istorijat Mileševe i Mileševske eparhije sagledao iz prijepoljskog ugla i samo do perioda 2006. godine kada je završio pisanje, pa su možda ostale sredine i noviji period ostali neobuhvaćeni. Zato je Bojan Strunjaš dopunio podacima iz novijeg doba tako da imamo zaokruženu celinu koja na jedan pregledan način govori o istorijatu i razvoju Eparhije mileševske od nastanka do naših dana.

Profesor Bojan Strunjaš je na početku napomenuo da zaključuje, po reakciji publike, da je možda bolje bilo da su promocije ovih dveju knjiga bile odvojene, jer se čini da je prva knjiga o Patrijarhu Varnavi možda malo zasenila drugu o Mileševskoj eparhiji koja je ne manje značajna. Radi se o značajnim izdanjima dosad nepoznatim ili malo poznatim široj čitalačkoj publici.

Potom je izneo kako je tekao put, od saznanja da postoji jedno takvo delo u rukopisu, do izdavanja knjige o Mileševskoj eparhiji, čiji najveći deo je napisao prijepoljski istoričar umetnosti počivši Dragan Nikolić. Desilo se, po nekom nedokučivom Božijem promislu da je ta knjiga dugi niz godina, sve do sada, čekala u rukopisu da se ispuni potrebno vreme i da i ona ugleda svetlost dana, sada dopunjena novijim činjenicama i podacima.

Promociji ovih značajnih dela prisustvovali su Predsednik Opštine Prijepolje g. Vladimir Babić sa svojim saradnicima, predstavnici Islamske zajednice iz Prijepolja, gosti iz Pljevalja i dr.