Pljevlja, najveći crnogorski industrijski centar, poznat po rudnom i šumskom bogatstvu u kome posluju TE Pljevlja i Rudnik uglja, dva privredna subjekta toliko značajna za funkcionisanje energetskog sektora u državi.

Na osnovu ovakvih činjenica sasvim bi bilo logično izvesti zaključak da se grad sa takvim ekonomskim preduslovima razvio u savremenu i bogatu gradsku sredinu. Međutim, umjesto po bogatstvu koje je zaobišlo grad i obične građane, Pljevlja su u današnje vrijeme poznata kao jedna od najvećih ekoloških „crnih tačaka“ Evrope.

Na katastrofalnu ekološku i zdravstvenu situaciju u Pljevljima pored štetnog uticaja velikih industrijskih zagađivača utiču i klimatske osobenosti sa dosta maglovitih dana, geografske karakteristike, zatim oko 5000 individualnih ložišta koja većinom koriste ugalj kao energent, nekoliko desetina kotlarnica i industrijske deponije jalovine. Sve to zajedno utiče da u Pljevljima umjesto 35 dana u godini sa dozvoljenim prekoračenjima štetnih materija u vazduhu nadležne institucije registruju i prekoračenja i do 200 dana u godini.

Posebno zabrinjava činjenica da je u zimskom periodu za vrijeme grejne sezone skoro svaki dan na mjesečnom nivou sa srednjim dnevnim prekoračenjima suspendovanih PM 10 štetnih čestica u vazduhu čije je prisustvo u vazduhu, po satu i po 15 puta veće od dozvoljenih parametara.

Pored toga veliki je broj dana sa prekoračenjima još opasnijih PM 2,5 suspendovanih čestica i prisustvo kancerogenog benzoapirena čije je prisustvo u vazduhu više puta veće od dozvoljenih parametara. Uz to su zabilježena i satna prekoračenja sumpor dioksida čak i iznad granice upozorenja građana u iznosu preko 500 mikrograma po metru kubnom.

U skladu sa tako teškom ekološkom situacijom nadležni državni organi su donijeli „Plan kvaliteta vazduha za opštinu Pljevlja“ za period od 2013 do 2016. godine koji je dao izuzetno loše rezultate, jer se pored kratkoročnih mjera koje se odnose na primjenu ekološki prihvatljivijih energenata (briketa i peleta) nije ništa značajnije uradilo na ublažavanju teške ekološke i zdravstvene situacije u gradu. Srednjoročne mjere i dugoročne mjere vlade ostale su samo mrtvo slovo na papiru.

Građanima Pljevalja ostaje nada da će država Crna Goru u skladu sa otvaranjem pristupnog poglavlja 27 za pristupanje EU koji se odnosi na životnu sredinu i klimatske promjene, konačno riješiti da u značajnijoj mjeri počne rješavati ovu problematiku.

Ono što će predstavljati problem je činjenica da je za zatvaranje ovog poglavlja potrebno oko 1,5 milijardi evra koje država mora da obezbjedi većinom iz vlastitih izvora. Ako znamo da država jedva krpi i vlastiti budžet, ova činjenica ne daje mogućnost za optimizam.

Ono što je sigurno je da će građani Pljevalja do stvaranja uslova za toplifikaciju grada kao jedinog pravog načina za rješavanje teške ekološke i zdravstvene situacije u gradu, življeti u uslovima izuzetno opasnim za vlastito zdravlje, između ostalog i zbog toga što decenijama unazad državni organi nisu u značajnijoj mjeri ništa činili na rješavanju ovog problema koji život znači.

Kemal Pajević

Autor je građanski aktivista iz Pljevalja