Iz Ministarstva prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine (MDUP) saopštili su koje su novine Zakona o uređenju prostora i Zakona o izgradnji objekata.

“Zakon o planiranju prostora i izgradnji objekata predstavlja kodifikaciju propisa koji se odnose na planiranje prostora, izgradnju i legalizaciju objekata.  Od donošenja Zakona oktobra 2017.godine politika u oblasti izgradnje objekata nije dala očekivane rezultate. Imajući u vidu da je izgradnja objekata generator privrednog razvoja Države procjenjeno je da je politiku izgradnje objekata potrebno značajnije reformisati i unaprijediti i stoga pristupiti donošenju posebnog zakona u ovoj oblasti”, navodi se u saopštenju MDUP-a, na čijem je čelu ministar Slaven Radunović.

Predloženim aktom povećava se, kako se dodaje, sistem kontrola kvaliteta izgradnje objekata, suzbija nelegalna gradnja i obezbjeđuje prisutnost inspekcije na terenu, odnosno po lokalnim samoupravama.

“Uzroci problema su nastali jer su se rješenja sadržana u važećem Zakonu o planiranju prostora i izgradnji objekata, u odnosu na izgradnju objekata, u dosadašnjoj primjeni pokazala kao neadekvaktna. Ovdje se, prije svega, misli na građenje objekata gdje je prijava građenja od strane investitora uz propisanu dokumentaciju predstavljala uslov građenja, a kontrolni mehanizam kroz upravni i drugi nadzor se obezbijeđivao preko urbanističko-građevinske inspekcije. Dok revidenti koji su u osnovi bili odgovorni za kvalitet tehničke dokumentacije i pribavljanje saglasnosti nisu imali adekvatnu kontrolu u sistemu i često je dolazilo do raznih malverzacija koje su uticale na kvalitet i kontrolu izgradnje”, kažu iz Ministarstva.

Kako se dalje navodi, posljedice problema su nastale jer je postojećim zakonskim rješenjem težište javnih ovlašćenja u oblasti izgradnje objekata koncentrisano na urbanističko-građevinskoj inspekciji, a postojeće rješenje u dijelu ispunjavanja uslova građenja nije dalo očekivani doprinos u suzbijanju nelegalne gradnje. Kontrolni mehanizam države u ovoj oblasti skoro da je bio zanemarljiv.

“Zbog smanjenog broja inspektora, a kontrolisanjem prijava gradnji, inspektori su bili onemogućeni da rade na terenu i kontrolišu građenje objekata što je i zaista njihov posao. Na ovaj način najviše je oštećen prostor države Crne Gore, kako zbog nekontrolisane divlje gradnje, tako i zbog načina građenja objekata, gdje je evidentno da se veliki broj objekata gradi suprotno revidovanom glavnom projektu, tako što investitori odstupaju od dozvoljenog, u smislu promjene gabarita ili namjene objekta, dakle suprotno od onoga na šta je nadležni organ dao zeleno svijetlo”, dodaju u Ministarstvu.

Navode da je primarni razlog za redefinisanje politike unapređenje u oblasti izgradnje objekata, prije svega uvođenjem instituta građevinske dozvole za sve objekte, kao uslova građenja, koja se donosi upravnim aktom i podliježe upravnoj i sudskoj zaštiti.

“Izdavanje građevinske dozvole je decentalizovano podjelom nadležnosti između Ministarstva za državne objekte od opšteg interesa i objekte površine preko 3000m2 i organa lokalne samouprave u čijoj nadležnosti su objekti do 3000m2 i lokalni objekti od opšteg interesa. Građevinska dozvola se izdaje samo na glavni projekat za sve objekte. Uveden je i obavezujući tehnički pregled, osim za objekte porodične stambene zgrade. Takođe bitno je pomenuti da je ovim zakonskim rješenjem predviđeno pojednostavljenje procedura za izgradnju porodične stambene zgrade što podrazumjeva da za te objekte nije obavezujuća revizija tehničke dokumentacije, stručni nadzor i tehnički pregled, već izjava projektanta da je projekat urađen u skladu sa zakonom, posebnim propisima i pravilima struke i da se na osnovu njega može graditi, kao i izjava izvođača da je objekat izgrađen u skladu sa građevinskom dozvolom i glavnim projektom i da je podoban za upotrebu”, dodaju u MDUP-u.

Zaposleni u lokalnim samoupravama sada će imati priliku da se aktivno uključe u kontrolu kvaliteta izrađene tehničke dokumentacije i izgradnje objekata do 3000m2 na teritoriji svoje opštine.

“Takođe prilikom izdavanja građevinske dozvole posebno će se kontrolisati kvalitet izrađene tehničke dokumentacije i ukoliko ista nije izrađena u skladu sa zakonom i pravilima struke peduzimaće se mjere kažnjavanja svih činioca kako bi se na taj način povećao kvalitet izrade tehničke dokumentacije, a pravna odnosno fizička lica savjesnije i odgovornije obavljala svoj posao. Tehničkim pregledom se utvrđuje da li je objekat izveden u skladu sa revidovanim glavnim projektom, odnosno izdatom građevinskom dozvolom, što do sada nije bila praksa. Ovim zakonom predviđene su i kaznene mjere za ovlašćena službena lica koja ne budu radila u skladu sa zakonom”, dodaje se.

Uvođenjem instituta elektronske građevinske dozvole stvara se bolje poslovno okruženje u uvećava interakcija između tri glavne strane u društvu: organa(drzavnih i lokalnih), fizičkih lica i pravnih lica. Najznačajniji ciljevi e-dozvole su: javnost i transparentnost, smanjenje mogućnosti subjektivnog uticaja na tok poslovnog procesa, ušteda vremena, povećanje produktivnosti i efikasnosti, smanjenje javne potrošnje-kancelarija bez papira.

“Ovim zakonskim rješenjem jačaju se kontrolni mehanizmi u procesu izgradnje objekata, uvodi obaveza kontrole održavanja objekata, veća je odgovornost i lica koja se bave djelatnostima izrade i revizije tehničke dokumentacije, građenja i vršenja stručnog nadzora.  Ovim zakonskim rješenjem se podstiče osnivanje malih preduzeća koja nisu u obavezi da imaju sva četiri zaposlena lica različitih struka(arhitekta, građevinski inženjer, elektrotehnički inženjer, mašinski inženjer) kako bi stekli uslov za dobijanje licence pravnog lica za vršenje revizije odnosno stručnog nadzora nad građenjem objekata. Takođe ovaj propis predstavlja sigurnost za investitore, koji ce moći svoja investiciona ulaganja realizovati na osnovu upravnog akta, odnosno građevinske dozvole na osnovu koje se mogu kreditno zadužiti kod banaka, što nije bio slučaj sa prijavom gradnje”, kaže se u saopštenju.

Postavljanje odnosno građenje i uklanjanje privremenih i pomoćnih objekata uređuje jedinica lokalne samouprave, uz prethodnu saglasnost Ministarstva.

“Ovim propisom investitor je dužan da završi građenje objekta u roku od pet godina od dana izdavanja građevinske dozvole. Ukoliko se građenje ne završi u predviđenom roku implementacijom ovog propisa ostvariće se prihod za budžet Crne Gore na način što je predviđeno da investitor plaća godišnju naknadu za svaku započetu godinu prekoračenja roka u visini koju utvrdi Vlada, kao i da kontinuirano održava gradilište do pribavljanja upotrebne dozvole”, navode u saopštenju.

Zakon o uređenju prostora

Predlog zakona o uređenju prostora, što je adekvatniji i sveobuhvatniji naziv u odnosu na odrednicu „planiranje prostora“ koja je egzistirala u Nacrtu zakona- upućen je Skupštini CG radi donošenja.

Ovim zakonskim projektom predviđeno je redefinisanje oblasti uređenja prostora (praćenje stanja u prostoru, izrada, donošenje i sprovođenje planskih dokumenata, uređivanje građevinskog zemljišta, sprovođenje urbane komasacije) i uspostavljen novi sistem prostornog planiranja koji se odnosi na:

– praćenje stanja u prostoru sprovodi se kroz Porgram uređenja prostora, Izvještaj o stanju uređenja prostora i uspostavljanje Državnog informacionog sistema u prostoru;

– uređenje obalnog područja i područja mora;

– decentralizaciju poslova prostornog planiranja;

– vrste i sadržaj planskih dokumenata, na način što se planski dokumenti dijele na državne i lokalne. Državni planski dokumenti su Prostorni plan Crne Gore, prostorni plan područja posebne namjene i državni plan detaljne regulacije, a lokalni planski dokumenti su prostorno- urbanistički plan lokalne samouprave, lokalni plan detaljne regulacije i urbanistički projekat;

– institucionalizaciju izrade planskih dokumenata, tako što planske dokumente mogu da izrađuju privredna društva koje osnivaju Vlada i skupština jedinice lokalne samouprave. Privredno društvo koje osniva Vlada vrši reviziju lokalnih planskih dokumenata, a reviziju državnih planskih dokumenata vrši Komisija za reviziju koju osniva Vlada CG. Dvije ili više lokalnih samouprava mogu da osnuju privredno društvo za izradu planskih dokumenata;

– proceduru izrade planskih dokumenata, uz sveobuhvatno definisanje učešća javnosti, postupak revizije planskih dokumenata, javnu raspravu, izvještaj o javnoj raspravi, ponovnu javnu raspravu, pripremu predloga planskog dokumenta, uvid u planski dokument, izmjene i dopune planskih dokumenata, dostavljanje lokalnog planskog dokumenta na saglasnost Ministarstvu, ispravku tehničke greške u planskim dokumentima i dr.;

– nadležnost za donošenje planskih dokumenata od strane Skupštine Crne Gore i Vlade Crne Gore za državna planska dokumenta i skupštine jedinice lokalne samopurave za lokalna planska dokumenta;

– predviđeno je da lokalne planske dokumente može donijeti i Vlada CG, u slučajevima propisanim Zakonom;

– instrumente sprovođenja planskih dokumenata preko Državne strategije razuvoja arhitekture, prenošenje plana parcelacije na katastarske planove, urbanističke parcele, lokacije, kompletiranje urbanističke parcele, javni konkurs za izuzetno složene i atraktivne djelove urbanih cjelina i za prostor namijenjen javnim površinama i javnim objektima, Geoportala sa UTU;

– obavljanje djelatnosti izade planskih dokumenata i propisivanje uslova za privredna društva i fizička lica. U sklopu obavljanja djelatnosti su i odredbe o obavljanju djelatnosti stranaca, s tim što će se pojedine odredbe primjenjivati nakon pristupanja Crne Gore u EU, zatim odredbe o sručnom ispitu i stručnom usavršavanju, kao i odredbe o licencama. Propisani su uslovi za oduzimanje i mirovanje licenci. Poslovi vezani za licence mogu se povjeriti Komori arhitekata i planera Crne Gore;

– građevinsko zemljište, pri čemu je jedno od centralnih pitanja uređivanje građevinskog zemljišta, prema važečem Zakonu o planiranju prosotra i izgradnji objekata, bilo rješenje da je obveznik naknade za uređenje vlasnik građevinskog zemljišta. Ovim predlogom, međutim, predviđeno je da se umjesto naknade za uređenje koju je trebalo da plaća vlasnik građevinskog zemljišta uvodi u sistem naknada za građenje koju treba da plaća investitor. Takođe, u sistem građevinskog zemljišta uvodi se gradska renta, koju plaća vlasnik građevinskog zemljišta koje je osnovno komunalno opremljeno;

– uređivanje građevinskog zemljišta obezbjeđuje jedinica lokalne samouprave;

– urbana komasacija koja je novi isnstitut koji se uvodi u sistem prostornog planiranja odnosno uređenja prosotra, a koji omogućava racionalno uređivanje i korišćenje građevinskog zemljišta odnosno sporvođenje planskih dokumenata. Urbanom komasacijom se katastarske parclee preoblikuju u urbanisitčke parcele, u skladu sa plasnkim dokumentom, uz uređivanje vlasničkih i drugih strvarno- pravnih odnosa na tom zemljištu;

– Komora arhitekata i planera Crne Gore koja je nova normativna cjelina u sistemu planiranja, proistekla iz činjenice da su subjekti i uslovi obavljanja djelatnosti izrade planskih dokumenata i pozicioniranje i status određenih struka koncipirani na drugačiji način u odnosu na posotjeća zakonska rješenja;

– uspostavljanje inspekcijskog nadzora preko urbanističkih inspektora;

– kaznene odredbe kojim su propisane novčane kazne za prekršaj pravnih lica u iznosu od 5.000 do 40.000 eura i za fizička i odgovorna lica u iznosu od 500 do 4.000 eura- koja postupaju suprotno propisanim obavezama;

– prelazne odredbe kojima se regulišu odnosi u oblasti uređenja prostora u prelaznom periodu, a koji se odnose na: donošenje propisa, plan komunalnog opremanja, izadu i donošenje započetih planskih dokumenata, rok za donošenje planskih dokumenata, rok za osnivanje privrednog društva za izradu planskih dokumenata, rok za uspostavljanje Geoportala, rok za uspostavljanje državnog informacionog sistema, izdavanje urbanističko- tehnički uslova, organizaciju i rad Komore arhitekata i planera CG, važenje licence i priznavanje stručnog ispita, usklađivanje organizacije inspekcijskog nadzora, obaveze prema Evropskoj komisiji.