Crnogorske energetske kompanije u posljednjih 12 godina gotovo da su prepolovile gubitke na distributivnoj mreži, što je zapažen uspjeh, pokazuju zvanični podaci.

Stepen gubitaka u distributivnom sistemu nastavlja tendenciju pada i u 2019. godini.

“Ukupni gubici u distributivnom sistemu smanjeni su sa 22,76 odsto, koliko su iznosili 2007. na 13,10 odsto, koliko su iznosili u 2019. godini”, navodi se u novom Izvještaju Regulatorne agencije za energetiku.

Koliki je stepen gubitaka za 2020. godinu znaće se naredne godine, ali su evidentni pozitivni trendovi. Tržišna vrijednost gubitaka za prošlu godinu je oko 14 miliona eura.

Podsjetimo, za distribuciju električne energije od 2007. do 2016. godine bila je nadležna EPCG, dok od 2016. to obavlja CEDIS kao samostalni subjekat sa licencom. Odmah nakon sticanja nezavisnosti energetske kompanije su bile žestoko kritikovane u javnosti upravo zbog visokih gubitaka na distributivnoj mreži.

Dok je neminovnost pojave tehničkih gubitaka potvrđena fizičkim zakonom, za distributivne sisteme je karakteristična i pojava netehničkih gubitaka. Kupci električne energije u Crnoj Gori snose isključivo troškove dozvoljenih (tehničkih) gubitaka, čime je pojačan motiv CEDIS-a da eliminiše postojanje netehničkih gubitaka, odnosno da ukupne gubitke svede na nivo dozvoljenih tehničkih.

“Konkretno, korisnici distributivnog sistema su 2019. godine snosili troškove tehničkih gubitaka od 8,43 odsto”, precizira se u Izvještaju.

Smanjenje ukupnih gubitaka prvenstveno se može pripisati realizaciji projekta ugradnje novih brojila sa daljinskim očitavanjem, odnosno sprečavanje krađe električne energije.

“Prilikom implementacije navedenog projekta vršena je i rekonstrukcija mreže, što je za posljedicu imalo i smanjenje tehničkih gubitaka. Usljed razlika u topologijama djelova sistema, gustini potrošnje i stanju infrastrukture, stepen gubitaka u distributivnom sistemu varira među regionima na nivou Crne Gore, što i sama studija gubitaka pokazuje”, objašnjava se u Izvještaju.

U sjeveroistočnom regionu Crne Gore je u proteklim godinama došlo do intenzivnijeg korišćenja sistema od strane distribuiranih proizvođača električne energije, što u slučajevima kada se potrebe lokalnog distributivnog konzuma vremenski i količinski podudaraju sa proizvodnjom električne energije od strane lokalnih distribuiranih izvora može dovesti do pada gubitaka u ovim djelovima sistema.

Što se tiče gubitaka na prenosnoj mreži, koji se evidentiraju posebno, oni su iznosili 2,13 odsto i na nivou su evropskog prosjeka.

Za manje upućene čitaoce, u cilju poređenja stanja elektroprenosnog sistema Crne Gore sa drugim prenosnim sistemima, koristi se odnos ukupnih gubitaka u prenosnom sistemu i ukupne energije koja je ušla u prenosni sistem.

Tako su ukupni gubici u prenosnom sistemu Crne Gore u 2019. godini iznosili 2,13 odsto u odnosu na ukupnu energiju koja je ušla u prenosni sistem, i niži su od gubitaka ostvarenih tokom 2018. godine, koji su iznosili 2,21 odsto.

“Prema posljednjoj dostupnoj uporednoj analizi Savjeta evropskih energetskih regulatora (CEER), stepen ukupnih gubitaka na prenosnom nivou u Evropi se u 2018. godini kretao između 0,5 odsto do skoro tri odsto. Može se konstatovati da se stepen ukupnih gubitaka u prenosnom sistemu Crne Gore kreće u opsegu definisanom parametrima sistema država članica Evropske unije i da su niži stepeni ukupnih gubitaka karakteristični za sisteme u čijem je sastavu i 750kV naponski nivo, koji nije prisutan u Crnoj Gori”, konstatuje se u Izvještaju.

Zakonom o energetici, donijetim 2016. godine, prvi put je uvedena obaveza izrade studija gubitaka u prenosnom i distributivnom sistemu, kao i njihovih revizija.

Svrha izrade navedenih studija je utvrđivanje opravdanih gubitaka i troškova nabavke elekrične energije za njihovo pokrivanje, koje snose korisnici elektroenergetskog sistema u Crnoj Gori.