O PLJEVALJSKOM NOVINARSTVU KROZ ISTORIJU

    4 godine pre 13881 pregleda Izvor: PV Informer

Dugogodišnja dominacija i uticaj tuđinske vlasti u Pljevljima nijesu bili naklonjeni razvoju slobodoumne misli i time i kontinuiranom razvoju novinarstva. No, iako u otežanim istorijskim i društveno političkim uslovima,Pljevlja su na kraju prošlog i početku ovog vijeka imala nekoliko darovitih ljudi,prosvjetnih i kulturnih radnika koji su zametnuli i klicu žurnalizma u našem kraju.Krajem 19 vijeka vrijedno je pažnje pokretanje rukopisnog satiričnog lista „Tipar“ koji su pokrenuli i uređivali tadašnji pljevaljski đaci koji su bili na školovanju u Beogradu. „Veliki narodni Tipar“,šaljivostoki i ilustrovani narodni list za uzdanicu „Srbinovu“,a poslednje godine izlaženja pod nazivom „Tipar,list za šalu i zabavu “ ,izlazio je od 1893. do 1895.godine,ukupno 25 brojeva.List je pripreman u rukopisnoj formi i nije štampan.Pokretači i urednici ovog lista bili su Tanasije i risto Pejatović i Stevan Samardzić.Oni su autori skoro svih priloga i karikatura(Risto i Tanasije),Stevan Samardzić je autor književnih priloga ,a Risto Pejatović javlja se u ovom listu kao prevodilac više priloga sa francuskog jezika.

Od 1909.do 1910.godine u Pljevljima je izlazio list „Lim“,čija je koncepcija bila zasnovana mladoturskoj orjentaciji.Dolaskom u Pljevlja profesora Đorđa Kisjelinovića u Pljevljima je 1 januara 1931.godine izdat list „Naša iskra“.U uređivačkom odboru ovog lista bili su Jovan Dragutinović ,Pavić Radović i Redzo Bučan,svi učenici osmog razreda Prve gimnazije u Pljevljima.Vlasnik i urednik ovog lista bio je Đorđe Kisjelinović,iskusni pedagog književni poslenik i prevodilac(rođen u Skoplju 1882.godine). Za tri godine rada u Pljevaljskoj gimnaziji Kisjelinović je pripremio i objavio 8 brojeva .Oim što je bio urednik i aktivni saradnik u časopisu ,Kisjelinović je kao prevodilac i autor brojnih prikaza objavio i dvije zasebne rasprave : Deset velikana svjetske književnosti i Zbirku starih srpskih rukopisa,a njegovo ime susrećemo i na stranicama lista „Sandzak“ koji je tih dana izlazio u Prijepolju. Među izdavačima Naše iskre bio je i Almanah Naša Iskra za 1931.godinu koji su uredini učenici pljevaljske Gimnazije, Filip Vojinović i Bogdan Kršikapa.Svoje priloge u Našoj iskri objavljivali su Radovan Zogović,Janko Đonović,Tanasije Mladenović,Mihailo Vuković,Dušan Grbović,Božidar Žugić i drugi.

Iz pljevaljskog kraja u ulozi pljevaljskih novinarskih izvještača bilo je više imena poznatih kulturnih,prosvjetnih i javnih radnika.

Zapise o Pljevljima i događajima u ovom kraju i listovima i časopisima koji su izlazili u Beogradu Cetinju,Sarajevu i drugim mjestima ostavili su Marko Popović ,Stevan Samardzić.Značajna imena su Tanasije Pejatović,Jovan Mitranović,Đorđije Pejanović,Jovan Dragutinović,Đorđije Popović,Gligorije Božović,Obrad Leovac,Dimitrije Polimac,Vasa Stajić,Rade Ostoji,Dušan Grbović čiji prilozi predstavljaju dragocena svjedočanstva o zbivanjima i događajima u prošlosti pljevaljskog kraja.

Značajno ime u zavičajnoj publicistici i novinarstvu u pljevaljskom kraju bio je Jovan Ćirković, jedan od inicijatora osnivanja pljevaljske Gimnazije.Plodan kao novinar i publicista sarađivao je u beogradskim listovima Politika,Štampa i drugim listovima pod pseudonimom „Nebojša“ i „Dragorac“, u Carigradskom glasniku i skopskom Vardaru.Pisao je o prosvjetnim ekonomskim,političkim i crkvenim temama,a naročito se uspješno suprostavljao velikobugarskoj propagandi.

Ovaj veliki kulturni pregalac i prosvjetar rođen je 1895.godine.Zapisi o pljevaljskom kraju početkom ovog vijeka mogu se naći u listovima „Brankovo kolo“ (Sremski Karlovci) somborskom časopisu „Globusu“ ,zagrebačkom „Vijencu“,“Narodnoj prosvjeti“,“Vremenu“,“Bosanskoj vili“,Vardaru. Autori priloga bili su uglavnom prosvjetni i kulturni radnici iz Pljevalja kao i oni izvan ovog kraja, a koji su bili na službi u Pljevljima.

Među poznatim imenima koja su ostavljala vrijedne tragove u fondu pisane riječi je i Dimitrije Jeftovič Polimac ,nastavnik crtanja u Pljevljima ,u Gimnaziji,ratni dopisnik pri štabu Prekotarskog odreda Mašana Božovića 1912.godine i ratni dopisnik Treće armije 1917 – 1918.godine).

Nezaobilazno je i ime Filipa Vojinovića,(maturirao u pljevaljskoj Gimnaziji) koji je ostavio više svojih novinarskih i publicističkih radova u nekoliko publikacija.Zajedno sa Bogdanom Kršikapom uređivao je časopis(almanah)Naša iskra (1931),uređivao je list „Zemljoradnik“ koji je izlazio u Beogradu 1940.godine, a objavio je više književnih priloga,pjesama u listovima i časopisima :Amerikanski srbobran (kalendar 1931),Omladinsko selo1/1931,1,Srpsko Kosovo,(Skoplje 1929,1930,1931.).Napisao je brošuru Selo i grad,Beograd 1940.godine.

U predratnoj Politici često se mogu naći prilozi iz pljevaljskog kraja čiji je autor Rade Mlađenov Ostojić.Ovaj vrijedni novinar bio je student prava prije rata.Rođen je 1907.godine u Vrelima pod Durmitorom.Gimnaziju je učio u Pljevljima.Živio je u Beogradu, gdje je umro 1971.godine.

U Pljevljima je za vrijeme italijanske okupacije od 1941. do 1943.godine izlazio list „Pljevaljski vesnik“ nedeljni vesnik koji je pripremala kancelarija Divizije Pusterija.Prvi broj izašao je 13 oktobra 1941.godine.Ukupno je izašao 71 broj.Riječ je o glasilu sa antikomunističkom propagandom.Tekstovi nijesu potpisivani, pa je nemoguće bez podrobnijeg istraživanja utvrditi ko su bili urednici i saradnici ovog lista koji je bio, uglavnom u službi okupatora.

Tokom prvih 15 godina posleratnog perioda u Pljevljima nije bilo ni jedno glasilo , sve do 1 novembra 1961.godine kada se pojavio prvi broj „Pljevaljskih novina“.U to vrijeme bio je to jedini lokalni list u Crnoj Gori.Od tada list neprekidno izlazi svakog prvog i 15 -tog u mjesecu, a od 1 februara 1982.godine pa do kraja 1993.godine tri puta mjesečno, kad se ponovo prešlo na petnaestodnevno izdavanje i štampanje ovog glasila.Izlasku prvog broja prethodila je politička aktivnost u okviru SSRN opštine.Tom prilikom ocijenjeno je da je pokretanje novina značajna pretpostavka za uspješno praćenje razvitka naše opštine i za blagovremeno i objektivno informisanje građana o svim pitanjima života i rada komune.Formirana je Redakcija. Njen prvi sastav činili su : Marko Banović(prvi urednik lista),Vladeta Cvijović,Milenko Bezarević,Ilija Vuković,Halil Gadzović,Momčilo Dragašević,Danilo Eraković i Behudin Čorbo.

Pripremanje novina bilo je praćeno mnogim teškoćama kako u utvrđivanju koncepcije lista tako i u pogledu grafičke obrade i tehničkog uređivanja.Rijetko je ko imao i minimalnog iskustva za oblikovanje novina i novinarski žanr.Pvi i drugi broj štampani su u Prijepolju u štampariji Mileševo,a prvi tehnički urednik tih brojeva bio je Ljubomir Matović,novinar, glavni i odgovorni urednik „Zlatarske novosti“, ranije novinar i tehnički urednik „Glasa Polimlja“.Treći broj lista štampan je u Pljevljima u dosta primitivnim uslovima(ručnim slogom).

Urednik Pljevaljskih novina od 1 do 21 broja (1960-1961) bio je Marko Banović, od 1961.do 1963.godine(od22.do 68 broja) bio je Vladeta Cvijović.Od 1964.do 1971.godine urednik Pljevaljskih novina bio je Obrad Despotović od 1973.do 1975.godine Vuko Bezarević,od 1976. do 1980.godine Jovan Kandić, a od 1980.godine pa nadalje Milorad Joknić.Prvi direktor ustanove koja je izdavala novine bio je Ilija Vuković, a kasnije su svi glavni i odgovorni urednici bili ujedno i direktori ustanove ili preduzeća koje je izdavalo ovo glasilo.

Odlukom Skupštine opštine Pljevlja 24 maja 1994.godine formiran je Informativni centar -javno preduzeće u okviru kojeg je pored lista počela da radi i Radio stanica Pljevlja.Za vršioca dužnosti direktora Centra i urednika radija postavljen je Jovan Petrović,koji je istovremeno bio i savjetnik predsjednika opštine.

Ekipu koja je prva pustila u etar prve glasove i vijesti o zvaničnom otvaranju i stavljanju u javnu funkciju Radio Pljevlja sačinjavali su : Jovan Petrović,urednik,Gordana Bošković,spiker,Darko Gomilanović,Darko Gomilanović,tonski tehničar,Dragoljub Šćepanović Car, muzički urednik kao i njihov prvi saradnik ,recitator i dramski umjetnik Ismet Šljuka.Sredinom 1998.godine za direktora Informativnog centra izabran je Andrija Knežović.

U Pljevljima je sedamdesetih godina pokrenuto još nekoliko listova u okviru radnih kolektiva i škola. U Rudniku uglja od 1974.godine neprekidno izlazi „Glas rudara“.Nekadašnji Šumsko-industrijski kombinat „Velimir Jakić“ u čijem sastavu je bila drvoprerada i šumarstvo izdavao je list „Ljubišnja“.Prvi broj izašao je 1965.godine,a sa kraćim prekidima list je izlazio sve do 1990.godine.

Bivši Poljoprivredno trgovinski kombinat Pljevlja pokrenuo je 1977.godine svoj list „Naše novine“ koje su sa kraćim pregledima izlazile do 1985.godine. U tom periodu izašlo je ukupno 10 brojeva.I Termoelektrana Pljevlja imalaje svoj list „Tep“koji je izlazio tokom 1979 i 1980.godine.

U gimnaziji „Tanasije Pejatović“ u periodu od 1972. do 1978.godine izlazio je list „Učenik“,ukupno 7 brojeva.a u martu 1982.godine povodom 81.godišnjice gimnazije izdat je list „Pljevaljska gimnazija“.Od 1983.do 1990.godine u Centru za usmjereno obrazovanje u Pljevljima izlazio je list „29 mart“,ukupno 9 brojeva.Školski centar u Pljevljima od 1968.do 1979.godine oštampao je 9 brojeva lista „Mladi radnik“.

Povodom književno -humorističke manifestacije Dani humora i satire „Vuko Bezarević“ u Pljevljima je 1988.godine izašao list za humor i satiru, a 1993.godine oštampan je list „Tipar“ povodom stogodišnjice od izlaska prvog humorističko- satiričnog rukopisnog lista“Tipar“.Godine 1995. list Tipar kao nastavak Tipara štampan je kao podlistak „Opštinskog ježa“ i taj podlistak se štampa svake godine povodom humorističke manifestacije Vuko Bezarević kao i izvan tog povoda.

U osnovnoj školi „Boško Buha“ 1975.godine pokrenut je list „Pionirska riječ“.od 1975.do 1985.godine oštampano je 10 brojeva ovog dječijeg lista.Povodom 60 godina fudbalskog kluba Rudar 1983.godine izdat je list „Pljevaljski fudbal“.Iste godine povodom 25 godina Rukometnog kluba Rudar izašao je list pod nazivom Rukometni klub- 25 godina.

Sve to govori da je lanac novinarske riječi u pljevaljskom kraju ,iako više puta prekidan društveno-istorijskim burama i volunterističkim interesima ipak sačuvao svoju orjentaciju i nit.Na desetinama hiljada stranica tih glasila ostali su neizbrisivi tragovi ljudi koji su mnoge značajne događaje iz našeg kraja pretočili u vječnost.

U vrijeme pljevaljskog novinarstva valja pomenuti i brojne dopisnike koji su profesionalno ili volonterski izvještavali iz pljevaljske opštine dnevne listove i druga glasila.Dopisnik Pobjede i Politike u posleratnom periodu bio je Savo Pejatović.Dopisnici Pobjede bili su i Danilo Eraković,Milika Pavlović,Jovan Kandić i Milenko Jelić.Dopisnik Radio televizije Titograd bio je Gojko Čolović.On je više svojih novinarskih priloga ostavio ina stranicama Večernje novosti, bio je dopisnik Tanjuga.Za Tanjug je poslije rata radioSpasoje Lalović ,a sedamdesetih godina Gojko Čolovi, a potom Milenko Jelić.Od 1977.godine dopisnik Večernjih novosti i Borbe je Milorad Joknić,Politike Milan Radović,Ekspres politike Radisav Dzuverović,Sporta Milenko Bezarević,Sportskog žurnala Dejan Miličić,Prosvjetnog rada Milorad Joknić kao i sarajevsskog Oslobođenja.Profesionalni novinari u Pljevaljskim novinama bili su Milorad Joknić,Dejan Miličić,Boško Tomčić i Mihailo Gačević, a u radiju Pljevlja Milan Knežević,Rajko Palibrk i Mile Đurović.

Dopisnik televizije Crne Gore Milorad Zečević.Fadil Bosović je od osnivanja Pljevaljskih novina bio novinar i urednik sportske rublike u ovom listu,a Asim Dešević je profesionalni novinar, urednik Glasa Rudara i urednik Radija Panorama koja je počela sa radom sredinom 1994.godine.Dopisnik Radija Crne Gore bio je Milenko Čepić i Saša Bezarević, a priloge iz sporta za Pobjedu je pisao Hamza Hasanbegović.

Osim pomenutih imena brojne priloge ostavili su na stranicama Pljevaljskih novina Dobrilo Aranitović,Vasilije Vraneš,Mirko Nenadić,Manojlo Vukotić,Ranko Pivljanin,Gojko Božović,a na stranicama listova koji su izlazili izvan naše opštine Momir Čabarkapa,Miodrag Čabarkapa,Milan Laketić i drugi.

Iz pljevaljskog kraja bilo je više novinara koji su radili izvan ove opštine u Beogradu, Podgorici,Sarajevu,Novom Sadu. Boško Pušonjić bio je novinar Politike .Udruženje novinara Crne Gore ustanovilo je nagradu za reportažu koja nosi njegovo ime i koja se svake godine dodjeljuje zaslužnim novinarima u Crnoj Gori.Manojlo Manjo Vukotić bivši đak pljevaljske Gimnazije bio je urednik Večernjih novosti, dopisnik ovog lista iz Rima,pokretač i urednik lista Blic i glavni i odgovorni urednik lista Glas.Slavko Šepić bio je urednik Radija Crne Gore,Ivan Vojinović urednik informativnih emisija Radija Crne Gore.Radivoje Ostojić, glavni i odgovorni urednik Prosvjetnog rada,Danica Tanjevićnovinar Pobjede,Miloš Leković novinar Radija Crne Gore i novinar lista Bojska Jugoslavije,ranije Armija. Ilija Despotović je novinar Tanjuga,a Živko Cerović bio je novinar lista Borba,Obrad Despotović komentator Borbe,Nijazija Selmanović novinar Politike,Danilo Knežević novinar i urednik u Borbi ,Politiki,Kulturi,listu Rad. Bahrija Šećekadić novinar Oslobođenja , Dobrilo Aranitović saradnik i dopisnik više listova i časopisa,Drago Bojović urednik Tipara i dr.Osim ljudi kojima je novinarstvo bilo profesija, nije mali broj i onih koji su se novinarstvom bavili volonterski i koji su ostavili vrijedne zapise iz života i rada pljevaljske opštine i šire zajednice.

Breznički zapisi 9-10 iz 1998.godine