Novi Zakon o visokom obrazovanju Crne Gore, kojim se između ostalog predviđa mogućnost studiranja po starom modelu(3+1+1+3), trebao bi da utiče na bolju prohodnost na tržište rada studenata, s obzirom na to da Bachelor diploma nije bila prepoznatljiva kao nivo studija koji je omogućavao zapošljavanje, kazali su Iz Ministarstva prosvjete, nauke i inovacija za Gradski portal. Iz Univerziteta Crne Gore (UCG) ističu da izmjene neće imati negativne reperkusije na studente.

Iz Ministarstva su kazali da je ovo zakonsko rješenje rezultat rada predstavnika svih ključnih aktera u visokom obrazovanju, uključujući akademsko osoblje iz različitih naučnih oblasti sa Univerziteta Crne Gore, Univerziteta Mediteran, Univerziteta Donja Gorica, Univerziteta Adriatik, Agencije za kontrolu i obezbjeđenje kvaliteta, Crnogorske akademije nauka i umjetnosti, studente, predstavnika Privredne komore i nevladinog sektora, kao i tim Ministarstva prosvjete.

„Na taj način se za sva predložena rješenja osigurala zastupljenost različitih perspektiva i pozicija i sagledan je kompletan akademski, društveni, socijalni i ekonomski kontekst, postavljeni jasni ciljevi i uloge. Polazna osnova kod izrade Zakona je bila da pripadamo evropskom prostoru visokog obrazovanja, kao i da kod svih rješenja, vodimo računa o ESG standardima (European Standards and Guidelines for Quality Assurance). Moramo da navedemo da je svako od članova doprinio svojim stručnim znanjem i iskustvom radi postizanja ovih ciljeva“, objašnjavaju oni.

Dodaju kako su se potrudili da urade analizu prethodnih iskustava, i tako promjene rješenja koja su bila široko kritikovana kao što je model studija, ali i zadrže ona dobra.

„Pored toga, za većinu rješenja uradili smo i analizu uporedne i međunarodne prakse i njihovih iskustva, za svaki član uradili analizu primjenjivosti i izvodljivosti i obezbijedili široki konsultativni proces kao što možete da vidite kroz rad radne grupe, javnu raspravu ali i okrugli sto“, ističu iz Ministarstva.

Vraćanje modela 3+1+1+3

Iz Ministarstva prosvjete su nam kazali da je Nacrtom Zakona o visokom obrazovanju definisano da se studijski programi mogu realizovati kao dodiplomski, postdiplomski i doktorski.

„Predloženim Nacrtom dodiplomski studijski programi koji se realizuju na ustanovama visokog obrazovanja u Crnoj Gori obima su 180 ECTS. Postdiplomski studijski programi se mogu realizovati kao specijalistički, u trajanju od jedne godine, obima 60 ECTS, i master u trajanju od jedne, odnosno dvije godine, obima 60 ECTS, odnosno 120 ECTS. Doktorski studijski programi se mogu akreditovati samo kao akademski i obima su 180 ECTS. Takođe, Nacrtom zakona prepoznati su integrisani studijski programi obima 300 ECTS, odnosno 360 ECTS. Promjena dosadašnjeg modela studija treba da doprinese, između ostalog, boljoj prepoznatljivosti kvalifikacija VII nivoa Nacionalnog okvira kvalifikacija“, objašnjavaju iz Ministarstva.

Ističu da će prednosti ovog modela, u odnosu na dosadašnji model studija, biti prije svega prohodnost na tržište rada, s obzirom na to da Bachelor diploma nije bila prepoznatljiva kao nivo studija koji je omogućavao zapošljavanje studenata.

Podsjećaju, iako je model 3+2+3 uveden s ciljem unapređenja kvaliteta visokog obrazovanja i stvaranja konkurentnog kadra, realnost pokazuje da tržište rada još uvijek ne prepoznaje u potpunosti kompetencije stečene ovim modelom.

„Dosadašnja organizacija osnovnih studija nije imala jasne pokazatelje učinaka, koja treba da obezbijede odgovarajući status visokoškolaca. Od početka realizacije trogodišnjih studija stvoreno je nepovjerenje da prvi ciklus visokog obrazovanja (trogodišnje studije) može obezbijediti odgovarajuće kompetencije za potrebe tržišta rada“, ističe se u Strategiji razvoja visokog obrazovanja za period 2024-2027. godine.

Na ovaj način, a saglasno potrebama tržišta rada i zahtjevima studenata, objašnjavaju iz Ministarstva, sada postoji mogućnost da student ostvari obim od 240 ECTS (180) i tako stekne uslov za zapošljavanje nakon završenih studija, kao i mogućnost da nastavi obrazovanje.

„Poštovane su dvije perspektive: Evropska radi mobilnosti, razmjene, nastavka studija negdje drugo; Naša: kontekstualna, usaglašena sa potrebama tržišta rada u Crnoj Gori“, napominju iz Ministastva prosvjete.

Prorektor za nastavu Univerziteta Crne Gore, prof. dr Veselin Mićanović kazao je da su novim Zakonom uvedeni mikrokredencijali.

„Moduli su definisani kao funkcionalne cjeline. Predviđen je fleksibilniji koncept po završetku osnovnih studija. Zadržan je koncept 3+2+3, ali je data i mogućnost 3+(1+1)+3. Dakle, po završetku osnovnih studija student će moći da bira jedan od modela nastavka obrazovanja koji je njemu prihvatljiviji. Na ovaj način zadovoljili bi nacionalni i Evropski model studija što obezbjeđuje mobilnost studenata i internacionalizaciju Univerziteta“, objašnjava Mićanović.

Iz Ministarstva napominju da će za studente koji studiraju po dosadašnjem modelu studija (3+2+3), prelaznim i završnim odredbama Zakona, biti propisani uslovi i način završetka započetih studija.

„Ovim studentima će se omogućiti da završe po modelu po kojem su započeli studije, a osim toga imaće i pravo da završe studije po novom modelu 3+1+1+3, čim se za to stvore uslovi“, objašnjavaju iz ovog Vladinog resora.

Iz UCG-a ističu da izmjena postojećeg Zakona neće imati negativne reperkusije na studente koji su u sistemu.

„Postoji jasan plan njihovog nastavka studija po modelu koji je njima prihvatljiv. Novi model studiranja u
sebi je inkorporirao postojeći model (3+2+3) i razvija novi na master nivou 3+(1+1)+3 studija“, kazao je Mićanović.

Uvođenje Fonda za izvrsnost

Iz Ministarstva ističu da je novina i uvođenje Fonda za izvrsnost kao podrška talentovanim studentima koji studiraju na prestižnim univerzitetima u inostranstvu uz značajnu finansijsku podršku.

„Predloženom odredbom je propisano da studentu upisanom na ustanovi visokog obrazovanja u inostranstvu, rangiranoj do 50 mjesta na jednoj od posljednje objavljenih međunarodnih lista rangiranja univerziteta u svijetu Shanghai ranking consultancy (Šangajska lista), US News and World Report Ranking (Lista rejtinga US News and World Report) ili The Times Higher Education World University Rankings (Tajmsova lista rejtinga svetskih univerziteta), može se dodijeliti stipendija za izvrsnost. Sredstva za stipendiju iz stava 1 ovog člana se obezbjeđuju iz budžeta Crne Gore, EU fondova, i drugih izvora, u okviru Fonda za izvrsnost u visokom obrazovanju“, objašnjavaju oni.

Pored toga, predviđeno je i uvođenje obavezne praktične nastave u obimu od najmanje 30 ECTS kredita po studijskom programu dodiplomskih studija, a koja se realizuje u realnom radnom okruženju ili u prostorijama ustanove, u skladu sa studijskim programom. Takođe, po prvi put je propisan rok za završetak studija.

„Status studenta prestaje ako student ne završi studijski program u roku koji je dvostruko duži od vremena predviđenog za trajanje studijskog programa, ne računajući vrijeme mirovanja statusa studenta u skladu sa statutom ustanove“, ističu iz Ministarstva.

Univerzitet Crne Gore će ozbiljno pristupiti određenim procedurama po usvajanju predloženog Nacrta zakona o visokom obrazovanju, uvjeravaju iz ove institucije.

„Izmijenićemo postojeće pravilnike, Statut i akte koji se tiču pravila studiranja. Pristupićemo akreditaciji svih studijskih programa što će osigurati potpunu legitimnost novih planova i programa“, kazao je Mićanović.

Iz Ministarstva napominju da u cilju unaprijeđenja kvaliteta obrazovanja i osposobljavanja studenata za potrebe savremenog tržišta rada, potrebno je fokusirati se na ključne oblasti, a to su: ulaganje u infrastrukturu, novi model studija i bolja primjena praktične nastave.

„Ovo se najviše odnosi zbog prohodnosti i prepoznatljivosti bachelor dilome na tržištu rada, kao i bolja primjena praktične nastave, koja će u novom Zakonu biti kreditno vrednovana, a ne procentualno kao u prethodnom period, što se nije najbolje pokazalo“, ističu iz Ministarstva prosvjete.

Napominju da se visoko obrazovanje u Crnoj Gori suočava s brojnim izazovima koji zahtjevaju hitnu pažnju i strateške pristupe.