Lijepo i sunčano vrijeme u prvoj polovini marta brojni zemljoradnici iskoristili su za čišćenje livada paljenjem suve trave i lišća, a to je rezultiralo brojnim požarima širom Crne Gore. Zbog nemara pojedinaca vatra se proširila, zahvatila velike površine, ugrozila objekte i kuće.

O ovom problemu razgovarali smo sa komandirima službi zaštite i spašavnja Podgorice, Bijelog Polja i Šavnika. 

“Kao i svake godine u ovom vremenskom periodu dolazi do čišćenja imanja, nažalost ta praksa se sprovodi u velikom broju slučajeva na način da se vrši spaljivanje istih”, ističe komandir Službe zaštite i spašavanja Šavnika, Goran Janković. 

A da bi izbjegli požare i uništavanje imovine, građani bi trebalo da o namjeri čišnjenja livada paljenjem bavijete vatrogasce. 

“Apelujemo na vlasnike da prethodno pozovu vatrogasce koji će im pomoći u kontrolisanom paljenju”, apeluje komandir Službe zaštite i spašavanja Podgorice, Zdravko Blečić. 

Komandir bjelopoljske Službe zaštite i spašavanja Edin Kolić ističe da su za samo 10 prvih dana marta imali čak 36 šumskih požara. 

Ljudski faktor najčešći uzrok požara

Najčešći uzrok požara u porljećnom periodu, kako pojašnjavaju naši sagovornici, jeste nepažnja pojedinaca. 

“Glavni uzrok požara prethodnih dana bio je ljudski faktor tj. čišćenje imanja spaljivanjem”, pojašnjava Janković. 

Kolić ističe da do požara dolazi iz više razloga. 

“Počev od sušnog perioda, zbog male količine padavina tokom zime i ranog proljeća, pa do u najvećem broju slučajeva uzroka nastanka požara – ljudskog faktora i to u periodima sunčanih dana posebno tokom neradnih dana i praznika kada se pristupa nesavjenom paljenju i čišćenju livada”, kaže Kolić. 

Naglašava i da ima situacija gdje je riječ i o namjernom paljenju. 

“Nije isključena mogućnost da se u određenim slučajevima radi i o namjernim paljenjima šumskih kompleksa koji su u tuđem vlasništvu”, smatra Kolić. 

On ističe i da postoji određeni broj savjesnih građana koji poštuju preporuke i čuvaju svoju i tuđu imovinu, na način što kada i imaju potrebu za ovakvim vidom čišćenjem livada, o tome prethodno obavijeste Službu zaštite i spašavanja radi kontrilisanja tog procesa. 

“Ipak, većina nesavjesno postupa, te iz tog razloga svake godine dolazi do velikog broja šumskih požara, kojim se ne samo uništava imovina u privatnim i u državnom posjedu, već se uništava priroda u svakom smislu a posebno što se veoma doprinosi zagađenosti vazduha u našem gradu”, ističe Kolić. 

Preventivne mjere

Blečić pojašnjava i da su neophodne preventivne mjere košenje i uklanjanje biljnog otpada u prostoru od najmanje pet metara oko objekta, sakupljanje biljnog otpada i njegovo deponovanje. 

“Ukoliko to nije moguće onda vršiti kontrolisano spaljivanje uz asistenciju vatrogasaca. Biljni otpad koji se skuplja ne smijemo odlagati ispod električnih vodova, u blizini objekata, šume ili tamo gdje postoji potencijalna mogućnost širenja požara na određenu imovinu”, upozorava Blečić. 

Janković upozorava da livade ne treba čistiti spaljivanjem. 

“Osnovna mjera je da se ne vrši spaljivanje biljnog otpada već kosidba, rezidba i odlaganje. Međutim, to je nekada teže, jer lokalne samouprave nemaju kapaciteta da sprovedu određene aktivnosti na uklanjanju istog, te kada se vrši spaljivanje potrebno je obavijestiti vatrogasce i preduzeti mjere bezbjednosti tj obezbijediti vodu za eventualno gašenje ako se požar proširi“, pojašnjava Janković.

Zakonska regulativa

Komandir šavničke Službe zaštite i spašvanja ističe da građani nemaju veliki stepen poštovanja preporuka koje im upute pripadnici vatrogasno-spasilačkih jedinica.

“Ne postoji posebna zakonska regulativa koja definiše spaljivanje biljnog otpada. Postoji jedan dio zakona koji na vrlo loš način tretira predmetnu oblast. Međutim, nema jasne zakonske regulative koja dozvoljava ali i koja striktno brani ovaj način i vid čišćenja imanja. Kao predsjednik Saveza vatrogasaca, prije par godina, uspio sam da se izborim da se u lokalnim službama uvedu inspektori za zaštitu i spašavanje, koji su ogromna podrška preventivno represivnom radu. Međutim, izostala je dalja reakcija nadležnog ministarstva za davanje zakonskih nadležnosti da se konačno ova oblast uredi”, ističe Janković. 

Blečić podsjeća da je paljenje vatre zabranjeno Naredbom o zabrani loženja i upotrebe vatre na otvorenom prostoru koja se uobičajeno donosi od 1. jula i traje do 30. septembra. 

“Tada je zabranjeno paljenje vatre bilo gdje na teritoriji Podgorice i moguće je ložiti vatru isključivo uz odobrenje Službe zaštite i spašavanja Glavnog grada. Sva fizička i pravna lica koja svojom radnjom izazovu pojavu i širenje vatre kazniće se u skladu sa zakonom”, ističe Blečić. 

Janković navodi i da je zabranjeno paljenje vatre na javnim površinama i na onim mjestima koja su obuhvaćena Naredbom predsjednika opštine odnosno gradonačelnika.

“Mali je zakonski prostor za djelovanje u sadašnjim okvirima”, kaže Janković. 

Kolić napominje da kaznena politika nije u nadležnosti Službe zaštite i spašavanja.

“Bilo koji građanin može izvršiti prijavu nesavjesnog ili namjernog paljenja Odjeljenju bezbjednosti – PJ Bijelo Polje ili Osnovnom državnom tužilaštvu koje će preduzeti odgovarajuće mjere protiv počinioca, u skladu sa zakonom”, ističe Kolić. 

On pojašnjava da je u cilju sprovođenja preventivnih mjera, u prošloj godini u Opštini Bijelo Polje donijeta Naredba o zabrani paljenja vatre na otvorenom prostoru. 

“Oformljen i mobilni tim koji su činili predstavnici Odjeljenja bezjednosti-PJ Bijelo Polje, Direktorata za zaštitu i spašavanje PJ Bjelo Polje, Komunalne policije Opštine Bijelo Polje, Sekretarijata za inspekcijske poslove Opštine Bijelo Polje i Službe zaštite i spašavanja Opštine Bijelo Polje, a koji je vršio obilazak mjesnih zajednica i razgovarao sa mještanima u cilju podizanja svijesti o problematici koja se odnosi na izazivanje požara kao i o posljedicama od istih, a dijeljeni su flajeri i postavljani plakati po Mjesnim zajednicama na vidnim mjestima”, podsjeća Kolić.

Opremljenost vatrgasaca

Vatrogasna služba Glavnog grada, kako kaže Blečić, ima dovoljno adekvatne opreme za gašenje požara.

“U slučaju potrebe aktiviraće se i ostali elementi sistema zaštite i spašavanja. Oni imaju značajnu ulogu u edukaciji građana po pitanju zaštite od požara i upravo iz tog razloga Služba zaštite je krenula u projekat ,,Vatrogasac u zajednici” kojom prilikom su pripadnici Službe već obišli 11 od 40 MZ i u neposrednom kontaktu sa mještanima razgovarali o preventivnom sprovođenju mjera”, ističe Blečić. 

S druge strane, Janković smatra da službe nemaju adekvatnu opremu u potpunosti, odnosno da to zavisi od finansijske snage lokalne uprave. 

“One su ostavljene da se samostalno bore sa nabavkom opreme i vozila koja su veoma skupa. U kontinuitetu se vrši edukacija i obučavanje građana prije svega na razvijanju svijesti o štetnim posljedicama po životnu sredinu zbog spaljivanja livada, šuma i niskog rastinja”, ističe Janković. 

Kolić kaže da u Bijelom Polju uvijek rade na nabavci nove upreme i poboljšanju uslova rada.

“Služba zaštite i spašavanja za sada ima dovoljan broj vozila i odgovarajuće opreme kada je u pitanju odgovor na šumske požare, ali se konstantno radi na poboljšanju uslova i nabavci nove opreme. Zbog odlaska određnog broja zaposlenih u penziju, kao i radi podmlađivanja kadra, planira se zapošljavanje novih vatrogasaca-spasilaca”, ističe Kolić.

Saradnja sa drugim institucijama

Janković ukazuje da je saradnja sa Upravom policije na zavidnom novou. 

“Posebna poruka za građane je da vode računa o ličnoj bezbjednosti, da ne vrše spaljivanje otpada bez nadzora vatrogasaca i da samim tim mogu izbjeći opasne posljedice koje mogu nastati usljed nepažnje” apeluje Janković. 

Blečić pojašnjava da se građani mogu obaratiti i mjesnim zajednicama. 

“Osnovna poruka bi bila da prije paljenja biljnog otpada na imanjima pozovu Službu zaštite i spašavanja GG na broj 123 ili da se njoj obrate preko svog predstavnika MZ kako bi se dogovorila mogućnost i vrijeme kontrolisanog paljenja”, kaže Blečić. 

Prema riječima Kolića, u Bijelom Polju saradnja sa svim lokalnim institucijama je dobra. 

“Služba zaštite ima odličnu saradnju sa svim organima naše Opštine kao i sa Odjeljenjm bezbjednosti PJ Bijelo Polje. Ta saradnja, u narednom period, treba da se nastavi radi podizanja svijesti kod građana ali i svih institucija”, zaključio je Kolić.