U postupku revizije nije bilo moguće utvrditi u kom iznosu i za koju namjenu su utrošena sredstva koja se odnose na direktnu donaciju Evropske komisije u iznosu od 30,5 miliona eura, utvrdila je Državna revizorska institucija (DRI) prilikom revizije završnog računa budžeta za 2023. godinu.

U pitanju su sredstva koja je Evropska komisija isplatila Vladi u sklopu paketa podrške za prevazilaženje energetske krize, od čega je 27 miliona, kao prva tranša, isplaćeno krajem marta prošle godine. Tada je na čelu Vlade bio Dritan Abazović.

Iz DRI su ukazali da nije bilo moguće utvrditi u kom iznosu i za koju namjenu su utrošena sredstva, iz razloga što kod potrošačkih jedinica koje sprovode program budžetske podrške ne postoji naziv programa ili aktivnosti koje bi dovele u vezu izvor sredstava Evropske komisije sa namjenom, odnosno potrošnjom budžetskih sredstava. To, kako su konstatovali, nije u skladu sa tačkom 144 Uputstva o radu Državnog trezora, kojom je definisano da nadležno ministarstvo obezbjeđuje vođenje evidencije u Glavnoj knjizi trezora kako bi se obezbijedila tačna evidencija svih donatorskih sredstava, na način koji će jasno prikazati svaki iznos primljenih sredstava od donatora po određenom programu ili projektu, odnosno pregled po potrošačkoj organizaciji kao krajnjem korisniku donatorskih sredstava.

– Takođe, Ministarstvo finansija nije postupilo u skladu sa tačkom 147 Uputstva o radu Državnog trezora, kojom je definisano otvaranje posebnog računa za svaki pojedinačni finansijski sporazum ili odluku Evropske komisije, na kom će se evidentirati povlačenje sredstava dobijenih u okviru pretpristupne pomoći Evropske unije – naveli su iz DRI.

Ministarstvo finansija je do kraja oktobra prošle godine vodio Aleksandar Damjanović, od kada je na čelu tog resora Novica Vuković.

– Preporučuje se da Ministarstvo finansija razmotri mogućnost uparivanja evidencije finansijskih sredstava iz donacija direktne budžetske podrške sa budžetskim izdacima koji su namijenjeni realizaciji Akcionog plana, u skladu sa sporazumom sa Evropskom komisijom. Takođe, potrebno je da Vlada Crne Gore, u saradnji sa resornim ministarstvima, sačinjava godišnji izvještaj o realizovanim indikatorima, u skladu sa sporazumom sa Evropskom komisijom – piše u izvještaju DRI, koja je dala negativno mišljenje na reviziju pravilnosti poslovanja Vlade u 2023. godini.

Direktna donacija Evropske komisije od 30,5 miliona izvršena je skladu sa finansijskim sporazumom, čiji je period implementacije 24 mjeseca, a koji je potpisan između ovlašćenih predstavnika Evropske komisije i Vlade Crne Gore. Sporazumom je definisano da se pravdanje sredstava koja su Crnoj Gori dodijeljena po osnovu direktne budžetske podrške odvija kroz ispunjavanje indikatora i izvještavanje kroz zahtjeve za uplatu narednih varijabilnih tranši – koje će se dodjeljivati po ocjeni ispunjavanja indikatora u prethodnom periodu. Prva tranša direktne budžetske podrške iznosila je 27 miliona i evidentirana je kao priliv na Glavni račun trezora 23.3.2023. godine, a druga tranša od 3,5 miliona evidentirana je na glavnom računu trezora 29.12.2023. godine.

Ono što je poznato jeste da je dio novca, tačnije 8,5 miliona, isplaćen penzionerima sa najnižim primanjima i korisnicima materijalnog obezbjeđenja. Tada je korisnicima najnižih penzija isplaćeno po 150 eura. Taj novac je primilo preko 40 hiljada penzionera, za šta je utrošeno 6,05 miliona od pomenutih 8,5 miliona. DRI u izvještaju nije navodila ni ovih 8,5 miliona, za koje je javnosti poznato da su isplaćeni jer je Vlada to saopštila krajem marta prošle godine.

Bilo je najavljeno i da će za unapređenje energetske efikasnosti biti izdvojeno 13 miliona eura, i to za program podrške energetske efikasnosti u domaćinstvima i firmama (8,5 miliona), turizmu (3,5 miliona) i industriji (1,5 miliona).

Tadašnja ambasadorka EU u Crnom Gori Oana Kristina Popa objasnila je uoči isplate prve tranše da je pomoć dio regionalnog paketa od milijardu eura koji bi trebalo da podrži partnere sa Zapadnog Balkana u rješavanju energetske situacije i visokih cijena uzrokovanih ratom u Ukrajini. Ona je tom prilikom istakla da direktna podrška Crnoj Gori ima dva glavna cilja – da se zaštite najugroženije grupe stanovnika i da se osigura dugoročno održivo snabdijevanje – prelazak na zelenu energiju.

Nepotpuna evidencija za donacije

Ministarstvo finansija kroz informacioni sistem koji podržava Glavnu knjigu trezora nije obezbijedilo potpunu evidenciju prometa novčanih sredstava na državnim računima preko kojih se vrše transakcije vezane za donacije koje su izvršene od strane potrošačkih jedinica, utvrdila je DRI.

– Revizijom je utvrđeno da potrošačke jedinice netačno popunjavaju i neažurno dostavljaju obrasce 7, što dodatno potvrđuje potrebu evidencije prometa i stanja na računima donacija u Glavnoj knjizi Državnog trezora. Ministarstvo finansija nije donijelo akt koji bi bliže odredio postupak namjenskog korišćenja donatorskih sredstava. Preporučuje se Ministarstvu finansija da donese akt koji bi bliže odredio postupak evidencije namjenskog korišćenja donatorskih sredstava – naveli su iz DRI.