Mohandas Karamčad Gandi, politički i duhovni vođa indijskog nezavisnog pokreta, ubijen je na današnji dan 30. januara 1948. godine, u Nju Delhiju, gdje ga je upucao hinduistički ekstremista.

Sin indijskog službenika Mohandas Gandi, rođen je 1869. godine. Gandijeva majka bila je duboko religiozna i u vrlo ranom dobu podučavala je sina džainizmu, moralno rigoroznoj indijskoj religiji koja je zastupala politiku nenasilja. Gandi je bio odličan učenik, ali je 1888. godine dobio priliku studirati pravo u Engleskoj i to je iskoristio. U Indiju se vratio 1891. godine, ali nije mogao pronaći posao u pravnoj struci pa je 1893. godine prihvatio posao i jednogodišnji ugovor u Južnoj Africi, navodi History.

Nastanio se u Natalu, gdje je bio izložen rasizmu i južnoafričkim zakonima koji su uskraćivali pravo na rad indijskim radnicima. Gandi se kasnije u životu prisjetio slučaja kada je istjeran iz kupea prve klase i izbačen iz voza jer je Indijac. Tada se odlučio boriti protiv nepravde i braniti svoja prava kao Indijca i kao čovjeka. Nakon godinu dana, kada mu je istekao ugovor, Gandi je spontano odlučio ostati u Južnoj Africi, gdje je pokrenuo firmu protiv zakona koji sprječava Indijce glasati.

Privukao međunarodnu pažnju

Formirao je Indijski kongres Natala čime je privukao međunarodnu pažnju na položaj Indijaca u Južnoj Africi. Transvaalna vlada je 1906. godine ustrajala u namjeri da nastavi s ograničavanjem prava Indijaca i tada je Gandi organizovao svoju prvu kampanju “satjagraha“ ili kampanju masovne građanske neposlušnosti. Nakon sedam godina protestovanja, uspio je napraviti kompromis s južnoafričkom vladom.

Gandi se 1914. godine vratio u Indiju gdje je nastavio živjeti duhovni i apstinentni život na periferiji indijske politike. Podržao je Britaniju u Prvom svjetskom ratu, ali je 1919. godine pokrenuo novu satjagrahu zbog obaveznog upisa Indijaca u vojnu evidenciju. Nekoliko stotina hiljada ljudi podržalo je protest i do 1920. godine postao je vođa indijskog pokreta za nezavisnost. Reorganizirao je Indijski nacionalni kongres i organizirao je masivan bojkot britanskih dobara, usluga i institucija u Indiji. Bojkot je 1922. godine iznenada obustavio jer je policija fizički napala učesnike protesta. Mjesec dana nakon, uhapšen je zbog podsticanja neposlušnosti.

Na indijsku političku scenu vratio se 1928. godine kada je zahtijevao da se Indija proglasi nezavisnom državom. Dvije godine nakon započeo je masovni protest protiv britanskog poreza na so, koji je pogađao siromašne stanovnike Indije. U svojoj najpoznatijoj kampanji građanske neposlušnosti, Gandi i njegovi sljedbenici marširali su do Arapskog mora, gdje su napravili vlastitu so isparavanjem morske vode. Nakon Marša soli Gandi i 60.000 njegovih sljedbenika je uhapšeno, ali je protest ostao zapamćen i donio mu je međunarodno poštovanje.

Gandi je na slobodu pušten 1931. godine kako bi prisustvovao Konferenciji okruglog stola o Indiji u Londonu, na kojoj je bio jedini predstavnik Indijskog nacionalnog kongresa. Sastanak je za Gandija bio veliko razočaranje. Odmah nakon povratka u Indiju ponovno su ga zatvorili. Dok je bio u zatvoru, štrajkovao je glađu u znak protesta protiv tretmana britanske vlade prema “nedodirljivima”, odnosno siromašnim i degradiranim Indijcima koji čine najniži sloj društva.

Vraćanje na političku scenu

Godine 1934. Gandi napušta Indijsku kongresnu stranku kako bi se posvetio radu na ekonomskom razvoju siromašnih Indijaca. Njegov štićenik Džavaharlal Nehru zauzima njegovo mjesto u stranci.

Kada je izbio Drugi svjetski rat, Gandi se vratio na političku scenu i ponudio je pomoć Britaniji u zamjenu za nezavisnost Indije. Britanija je odbila i pokušala je razdvojiti Indiju podržavajući konzervativne hindu i muslimanske grupe. Kao odgovor na ovu akciju Britanije, Gandi je 1942. godine osnovao pokret Ostavite Indiju koji je zahtijevao potpuno povlačenje Britanije. Gandi i drugi nacionalne vođe uhapšeni su i držani u pritvoru do 1944. godine.

Kada je 1945. godine došlo do promjene vlade u Britaniji, počeli su pregovori za nezavisnost Indije. Gandi je želio ujedinjenu Indiju, ali Liga muslimana, koja je tokom rata porasla, nije pristala na to. Nakon dugih pregovora Britanija se složila napraviti dvije nezavisne države, Indiju i Pakistan, 15. avgusta 1947. Gandi je bio razočaran zbog podjele države, nakon koje je počelo krvavo nasilje između hindusa i muslimana.

Kako bi stao na put indijskom religioznom raskolu, odlučio je gladovati i posjetiti problematična mjesta. Prisustvovao je bdjenju u Nju Delhiju kada ga je Nathuram Godse, fanatik iz sekte Hindu Mahasabhe, upucao. Gandijeve uvjerljive metode građanske neposlušnosti inspirisale su vođe pokreta za građanska prava širom svijeta, posebno na Martina Lutera Kinga Juniora u Americi.