Mještani se protive tome da dalekovod bude izgrađen preko naseljenog dijela i ističu da je trasa, na kojoj CGES planira da gradi dalekovod, izmijenjena u odnosu na varijantu koja je ranije predstavljena javnosti, a koja je predviđala gradnju dalekovoda između sela Đurđevića Tare i Lever Tare, kroz nenaseljeno područje.

Građani naselja Đurđevića Tara, Javorak i Mjesne zajednice Zabrđe podnijeli su pritužbu zaštitniku ljudskih prava i sloboda Crne Gore na rad nadležnih državnih organa, kojim se, ističu, ugrožavaju prava građana zagarantovana Ustavom, kao i javni interes u cjelini, u slučaju gradnje dalekovoda od 400 kV Lastva–Pljevlja. Pritužba je podnijeta 28. decembra prošle godine.

Cilj projekta, koji izvodi Crnogorski elektroprenosni sistem, jeste izgradnja energetske infrastrukture na teritoriji Crne Gore, koja će obezbijediti uslove za povezivanje Crne Gore i Italije putem podmorskog kabla, kako bi se na taj način izvozila električna energija.

Mještani su potpisali i peticiju protiv izgradnje dalekovoda 400 kV Lastva-Pljevlja kroz područje opštine Pljevlja, koje uključuje i dio zaštićenog područja kanjona rijeke Tare. Naime, 189 građana, potpisnika peticije, smatra da su oštećeni i da su im načinom realizacije projekta ugrožena osnovna prava po osnovu vlasništva nad imovinom u naseljima Đurđevića Tara, Javo-rak i Komini, te su stoga i CGES-u podnijeli zahtjeve za izmještanje trase iz naselja, kao i prijavu inspektoru za urbanizam. Podnijeta je i inicijativa Ustavnom sudu za pokretanje postupka za ocjenu zakonitosti odluke o utvrđivanju javnog interesa za eksproprijaciju nepokretnosti radi izgradnje dalekovoda 400 kv Lastva–Pljevlja, 14. maja 2015. godine.

Koridor, odnosno trasa dalekovoda, prema detaljnom prostornom planu ima najveći negativni uticaj na turizam. U DPP se naglašava da na Đurđevića Tari trasa bude što manje vidljiva sa mosta, koji je po turističkoj posjećenosti drugi objekat u Crnoj Gori. Suprotno smjernicama, kojima se čuva opšti interes, investitor je odabrao trasu koja je sa čuvenog mosta i glavnog vid-kovca najvidljivija i mostu najbliža. Prema DPP trasa je u tom dijelu trebalo da bude 1.100 metara dalja od mosta u odnosu na odabranu trasu, ali je odabrana kraća i nema promjene prav-ca, odnosno manje košta investitora – navedeno je u pritužbi zaštitniku.

Oni se, kako su naveli, kategorički protive da dalekovod bude izgrađen preko naseljenog dijela i ističu da je trasa, na kojoj CGES planira da gradi dalekovod, izmijenjena u odnosu na vari-jantu koja je ranije predstavljena javnosti i koja je predviđala gradnju dalekovoda između sela Đurđevića Tara i Lever Tara, kroz nenaseljeno područje. Tvrde da bi izgradnjom dalekovoda domaćinstva u neposrednoj blizini bila fizički i egzistencijalno ugrožena, ali i širi prostor, vizuelno.

CGES projekat realizuje suprotno detaljnom prostornom planu za gradnju tog objekta, u čemu mu, svojim postupanjem i nepostupanjem, pomažu odgovorna lica iz nadležnih državnih organa, prije svega Uprave za nekretnine – Područna jednica Pljevlja i Uprave za inspekcijske poslove, odnosno urbanistički inspektor – navedeno je u pritužbi.

Detaljnim prostornim planom za koridor dalekovoda usvojena je širina od jednog kilometra, a istim planom ostavljena je i velika mogućnost optimizacije trase i minimalizacije štete vlasni-cima, jer je koridor 13,33 puta širi od direktno ugrožene površine.

– Projektovanje i trasiranje dalekovoda najvećih snaga i napona kroz naselja prema detaljnom prostornom planu treba izbjeći u najvećoj mogućoj mjeri, ali moćni investitor, iza kojeg ne-kritički staju nadležni državni organi, radi suprotno i trasira dalekovod kroz centar naselja Đurđevića Tara, Javorak i Komini – naveli su, ističući da projektanti CGES-a planiraju uklanjanje poslovnih objekata u turizmu, približavaju se izvorištima pitke vode, kao i stambenim i sakralnim objektima, kao da u pojasu širine 1.000 metara ne postoji alternativa.

Tvrde da odgovorni u državnim organima, uprkos činjenicama da je investitor odabrao trasu suprotno obavezujućim smjernicama iz planskog dokumenta, kao i da u pojedinim slučajevima odabrana trasa čak izlazi iz zahvata planskog dokumenta, te brojnim presudama Upravnog suda u korist građana, nastavljaju sa pokušajima da se investitoru omogući da realizuje projekat suprotno zakonu.

– Činjenica da je investitor uz pomoć nadležnih organa pribavio građevinsku dozvolu, a da postupak eksproprijacije nije završen jer su na osnovu presuda Upravnog suda rješenja o ekspro-prijaciji u više predmeta poništena, ukazuje na zloupotrebu službenog položaja lica koja su omogućila izdavanje građevinske dozvole bez dokaza o pravu svojine na zemljištu, koji je, po Zakonu o uređenju porostora i izgradnji objekata, uslov za izdavanje dozvole – navedeno je u pritužbi.

Naglašavaju da je upis prava svojine u konkretnom slučaju uslovljen pravosnažnošću rješenja o eksproprijaciji, do kojeg investitor i organ koji vodi postupak eksproprijacije u nekoliko slučajeva nije došao, niti, tvrde, može doći na zakonit način.

Nazakonitiim izdavanjem građevinske dozvole nadležni državni organi pokušavaju legitimne vlasnike da stave pred svršen čin – navode mještani. Nadoknada samo za stubno mjesto

Mještani tvrde da se dešavalo da se ekspropriše imovina koja nije u zahvatu plana i na kojoj nije utvrđen javni interes, za šta je naknadno, odlukom Vlade, za koju tvrde da je pravno ni-štavna, proglašen javni interes u svim slučajevima gdje je investitor želio eksproprijaciju. Eksproprijacija u zahvatu planskog dokumenta, gdje je utvrđen javni interes, navode, svedena je na površinu neophodnu za podizanje stubova, odnosno na stubna mjesta.

– Ova površina, u odnosu na ukupnu, na kojoj se ima ograničeno pravo svojine, a koja je definisana pojasom širine 60 metara, po 30 metara sa jedne i druge strane od ose dalekovoda, izno-si jedan odsto. Pravo svojine je bitno ograničeno na ukupnoj površini jer se u tom pojasu od 60 metara ne može boraviti, niti se mogu graditi objekti – navedeno je u pritužbi.

CGES, kao investitor i korisnik eksproprijecije vlasnicima zemljišta, nadoknađuje isključivo vrijednost zemljišta koje zauzima stubno mjesto, a što je manje od jedan odsto površine ze-mljišta, čime se troškovi eksproprijacije umanjuju sa očekivanih i uobičajenih 15 odsto od vrijednosti projekta, što je u konkretnom slučaju preko 20 miliona, na manje od milion.

Eksproprijacija mimo zakona

Po riječima Radisava Pupovića, koji je potpisnik pritužbe u ime građana naselja Javorak, kazao je da je javna rasprava sprovedena samo formalno, dok se postupak eksproprijacije sprovodi po uredbi, mimo zakona.

Na lice mjesta je izlazilo četiri-pet komisija koje su potvrdile naše navode, a direktor CGES-a Ivan Bulatović kad se suočio sa argumentacijom da će oni da urade onako kako su planirali, te da će platiti ukoliko izgube sudski spor. Nijesmo protiv investicije, ali ima uslova da se to izbjegne – rekao je on.

Po riječima Pribilovića, selo Javorak se nalazi u elektro-omči.