Ministarka odbrane, prof. dr Olivera Injac kazala je u intervjuu za „Dan” da je predlog za imenovanje novog načelnika Generalštaba Vojske Crne Gore upućen članovima Savjeta za odbranu i bezbjednost. Govoreći o bezbjednosnim rizicima u Crnoj Gori, ministarka Injac je istakla da je za ozbiljnu zabrinutost djelovanje crnogorskih organizovanih kriminalnih grupa (OKG), a posebno njihove sprege sa lokalnim moćnicima i korupcijom na visokom nivou. Istakla je i da je značajno unaprijeđena saradnja sa članicama NATO na planu odbrane.

DAN: Kada se može očekivati imenovanje novog načelnika Generalštaba Vojske Crne Gore i imate li predlog kandidata za tu čelnu vojnu poziciju?
Predlog za imenovanje novog načelnika Generalštaba Vojske Crne Gore je upućen članovima Savjeta, a odluka o imenovanju se donosi na sjednici Savjeta za odbranu i bezbjednost, čije se zakazivanje čeka od poslednje sjednice održane 19. januara 2021. godine.

DAN: Kako procjenjujete da će ubuduće funkcionisati kohabitacija sa predsjednikom države u Savjetu za odbranu i bezbjednost?

Teško je procijeniti buduće funkcionisanje kohabitacije sa predsjednikom države u Savjetu, i pored njegove javno izjavljene spremnosti na uspješnu kohabitaciju. Potrebna je konkretna realizacija, a to je očigledno izostalo, imajući u vidu koliko se dugo čeka na zakazivanje sjednice.

DAN: Koji su najveći bezbjednosni rizici u Crnoj Gori?

Nije jednostavno izvesti gradaciju najvećih rizika, prijetnji i izazova za nacionalnu bezbjednost Crne Gore, jer se radi o kompleksnom pitanju, ali u aktuelnom trenutku nekoliko je dominantnih.

Za ozbiljnu zabrinutost su rizici transnacionalne dimenzije, kao i svi oblici organizovanog kriminala, zatim djelovanje crnogorskih organizovanih kriminalnih grupa (OKG), a posebno njihove sprege sa lokalnim moćnicima i korupcijom na visokom nivou. Ispoljeni rizik međusobnih okršaja OKG i velikog broja ubistava, definitivno već u dužem periodu ugrožavaju bezbjednost Crne Gore.

Porast ekstremizma nije dobar signal o društvenoj polarizaciji u Crnoj Gori, a dugoročnije može biti prijetnja za stabilnost, razvoj i blagostanje. Ukoliko je ekstremizam odraz porasta nezadovoljstva građana zbog promjene decenijske vlasti DPS-a i neslaganja sa aktuelnom politikom, onda ima potencijal da splasne vremenom kroz stabilizaciju političkih, ekonomskih i zdravstvenih prilika u zemlji. Međutim, ako je ekstremizam podstaknut namjenskim podstrekavanjem iz političkih i/ili kriminalnih krugova, opasnost je dvostruka. Prvo, zbog toga što narušava društvenu otpornost. Drugo, ako je oblik manipulacije masom s ciljem podsticanja političkog nasilja, onda to predstavlja direktnu opasnost za društvo.

Osim toga, u grupi najispoljenijih izazova za bezbjednost izdvaja se medijsko dezinformisanje i distribucija spornih vijesti posredstvom medija koje kontroliše DPS, sa ciljem manipulacije javnošću i targetiranja pojedinaca iz vlasti u cilju nanošenja političke štete, te eventualnog ugrožavanja bezbjednosti pojedinaca iz vlasti. Koncept psihološko-propagandnih aktivnosti nije bezazlena stvar, a uočavaju se njihovi elementi u medijskom diskursu DPS-u bliskih medija, novinara i analitičara.

DAN: Koji su do sada ključni benefiti članstva Crne Gore u NATO-u? Ima li pomoći NATO-a tokom epidemije virusa korona i u čemu se ona ogledala?

Crna Gora će u junu obilježiti četvrtu godišnjicu članstva u Sjevernoatlantskoj alijansi. Značajno je unaprijeđena saradnja sa članicama NATO-a na planu odbrane, a Vojska Crne Gore intenzivno radi na razvoju sposobnosti u skladu sa NATO standardima. Nastavićemo u pravcu sveobuhvatnih reformi sistema odbrane i modernizacije Vojske. Zahvaljujući savezničkim kapacitetima, članstvo u NATO nam je omogućilo i besplatnu zaštitu vazdušnog prostora. Riječ je o misiji neborbenog karaktera, koja ne podrazumijeva stacioniranje vazduhoplova ili izgradnju objekata i baza u Crnoj Gori za ovu namjenu.

S obzirom na to da su evropske i evroatlantske integracije dva komplementarna procesa, iskustva koja smo stekli u procesu pristupanja Sjevernoatlantskoj alijansi stabilna su osnova za dalji napredak ka članstvu u EU.

Imali smo podršku saveznika od početka pandemije Kovid-19, a ta podrška je dokaz da Alijansa ostaje posvećena svojim temeljnim vrijednostima, uzimajući u obzir da su saveznice uložile značajne napore kako bi, prije svega, ublažili posledice po ljudske živote, iskazavši međusobnu solidarnost kroz upućivanje konkretne pomoći u medicinskoj opremi i sredstvima za suzbijanje epidemije virusa korona – Kovid-19. S tim u vezi, Crnoj Gori je od zemalja članica Alijanse obezbijeđena značajna pomoć kroz sledeće aktivnosti: donacija Kraljevine Holandije oko 12 tona medicinske opreme koja uključuje zaštitne maske, rukavice, testove, zaštitne naočare, termometre, vizire i odijela; donacija Sjedinjenih Američkih Država Kliničkom centru Crne Gore: tri monitora za praćenje zdravstvenog stanja pacijenata, 210 setova za infuziju i jedna infuziona pumpa; donacija Republike Poljske više od 10.000 litara sredstava za dezinfekciju i 100.000 zaštitnih maski; donacija NATO-a, kroz Povjerenički fond za pandemiju (Pandemic Response Trust Fund): 20 respiratora, 10 aparata za određivanje acidobaznog statusa, 50 monitora za neinvazivnu dijagnostiku, 50 kompleta flaša za kiseonik sa nanometrima i ovlaživačima. Ukupna vrijednost pomoći je oko 800.000 eura; donacija iz NATO zaliha za odgovor na pandemiju (NATO Pandemic Response Stockpile) 20 kompleta opreme za respiratore Ministrastvu zdravlja. Takođe, Vojno-medicinskom centru Ministarstva odbrane hrvatska kompanija „Brodosplit” je u aprilu 2020. godine uputila donaciju u vidu četiri respiratora, što je još jedan pokazatelj dobre međususjedske i savezničke saradnje. Možemo reći da je pandemija Kovid-19 pokazala na djelu jedinstvo i solidarnost saveznica.

DAN: U više navrata je ukazivano da je formacijska i starosna struktura pripadnika VCG neadekvatna. Kako ćete to riješiti? Strategijskim pregledom odbrane Crne Gore i Dugoročnim planom razvoja odbrane 2019-2028. istaknuto je da stanje u oblasti ljudskih resursa karakteriše nepovoljna starosna struktura, te da će se taj nedostatak rješavati kroz unapređivanja politika upravljanja ljudskim resursima.

Pored strateških smjernica, donesena su i nova zakonska rješenja koja su omogućila povoljne uslove za penzionisanje koji su važili do kraja 2020. godine. Zbog toga je u prethodnom periodu penzionisan veći broj profesionalnih vojnih lica, što je uticalo na promjenu starosne strukture, pa procjene ukazuju da je sada prosječna starost oficirskog kadra 37 godina, podoficirskog 41 godina, a vojnika po ugovoru 27 godina. Najvidljivije je smanjenje starosne granice oficirskog i vojničkog kadra u odnosu na prethodno posmatrani period. Naravno, ovakva kadrovska politika iz prethodnog perioda reflektovala se na odlazak velikog broja kvalitetnog profesionalnog vojnog kadra koji je iskoristio taj uslov za penzionisanje, a bilo je i onih koji nijesu penzionisani svojevoljno, već su na to uticale procjene prethodnog menadžmenta. Sada nam predstoji saniranje efekata takvih odluka, jer podmlađivanje starosne strukture ne smije da se odrazi na profesionalnu dimenziju.

Ohrabruje činjenica da se trenutno na vojnim akademijama u inostranstvu obrazuju 54 kadeta, budući mladi oficiri Vojske Crne Gore.

DAN: Kakvi su Vaši planovi kada je riječ o modernizaciji Vojske Crne Gore i kakvom opremom ona trenutno raspolaže?

Kada je riječ o opremanju i modernizaciji, u skladu sa Strategijskim pregledom odbrane, dugoročnim planom razvoja odbrane, NATO ciljevima sposobnosti i razvoju kapaciteta na nacionalnom nivou, planira se nastavak modernizacije jedinica Vojske Crne. Problem u radu ministarstva tokom ove godine, kada je riječ o opremanju i modernizaciji, predstavlja činjenica da će sva novčana sredstva predviđena budžetom za ovu svrhu biti iskorišćena za plaćanje obaveza stvorenih u prethodnom periodu, po ugovorima iz prethodnih godina. Samim tim, ove godine ništa novo nećemo moći da planiramo za nabavku iz opštih prihoda koji će Ministarstvu odbrane biti opredijeljeni iz državnog budžeta za 2021. godinu. U skladu sa tim, ministarstvo će pokušati da iskoristi mogućnost korišćenja dostupnih fondova, različitih vidova donacija i bar djelimično zadovolji prioritetne potrebe Vojske za opremanjem.

Među planovima za modernizaciju izdvaja se instalacija jednog RSRP HR-3000 3D vojnog radara od strane NATO Agencije za podršku i nabavke (NSPA). Prvobitno je bilo definisano da se isporuka radara očekuje tokom 2022. godine. Međutim, usled situacije izazvane virusom Kovid-19 odložena je do 2023. godine.

U svakom slučaju, pored projekta instalacije RSRP HR-3000 3D vojnog radara, planirana je realizacija većeg broja projekata modernizacije, a nadamo se da će post-kovid ekonomska kriza s kojom se cijeli svijet suočava omogućiti da nastavimo sa planiranim projektima.

Posebno smo zainteresovani za ulaganje u modernizaciju Mornarice Vojske Crne Gore, koja raspolaže brodovima koji u potpunosti ne odgovaraju našim potrebama. U skladu s tim, u prethodnom periodu dvije fregate i jedna topovnjača (RTOP-404) proglašene su neperspektivnim za potrebe Vojske Crne Gore, a procjena modernizacije plovnog sastava i uspostavljanje komandno kontrolnog sistema (C2) Mornarice biće izvršena u skladu sa potrebama i mogućnostima.

Takođe, značajno je istaći da ćemo u narednom periodu, zahvaljujući donaciji SAD, dobiti četiri brza čamca. U svakom slučaju, težište razvoja Mornarice treba da bude usmjereno na nabavku višenamjenskih plovnih objekata koji bi zadovoljili nacionalne potrebe, ali i potrebe za doprinosom kolektivnom sistemu bezbjednosti.

DAN: Smatrate li da treba vratiti obavezno služenje vojnog roka?

Stavovi unutar sistema oko obaveznog služenja vojnog roka su podijeljeni i prije svega uslovljeni ekonomskim i finansijskim aspektom. Da bi se obezbijedila konstantna popuna rezervnim sastavom, što je i svrha obaveznog služenja vojnog roka, od 2019. godine se realizuje program dobrovoljnog služenja vojnog roka i dosad je 146 lica dobrovoljno služilo vojni rok.