Prema podacima novog izvještaja Procjene opasnosti od teškog i organizovanog kriminala u Crnoj Gori (SOCTA 2021), u Crnoj Gori, kao u Evropskoj uniji i u zemljama regiona, sve je više izražena problematika krijumčarenja i nedozvoljene trgovine akciznim robama.

Nezakonita trgovina cigaretama čini 11,6 odsto ukupne svjetske potrošnje

„Organizovane kriminalne grupe koriste različite moduse prilikom sprovođenja ove kriminalne aktivnosti, a krajnje destinacije za krijumčarenje duvana i duvanskih proizvoda najčešće
su zemlje Evropske unije (EU). Nezakonita trgovina cigaretama čini
11,6 odsto ukupne svjetske potrošnje, a globalni gubitak poreskih prihoda od krijumčarenja cigareta iznosi između 40 i 50 milijardi dolara godišnje.
U EU ti gubici su procijenjeni na oko 12,5 milijardi eura. Izvještajni period karakteriše tendencija pada krijumčarenja koji je izazvan
stalnim aktivnostima koje su od strane nadležnih organa usmjerene
na suzbijanju krijumčarenja, djelimično manja potražnja, ali i ograničenja kretanja koja su izazvana pandemijom virusa KOVID 19″ .

– Prije svega cigaretama, a procjenjuje je da naša zemlja svake godine gubi između 15-20 miliona eura zbog sivog tržišta cigareta što je 30 odsto vrijednosti ukupnog legalnog tržišta duvanskih proizvoda. U Crnoj Gori krijumčarenjem se bave organizovane kriminalne grupe koje su uključene i u druge kriminalne aktivnosti – krijumčarenje narkotika, grupacije blisko povezanih lica, kao i pojedinci- navedeno je u izvještaju.

U cilju sprovođenja i prikrivanja ovih kriminalnih aktivnosti, koriste se i koruptivna krivična djela, a mete korupcije su pripadnici Uprave policije i Uprave carina, i to službenici koji su pozicionirani na srednjem i nižem nivou.

Značajnoj ekspanziji krijumčarenja cigareta doprinose velike razlike u cijeni duvanskih proizvoda u zemljama regiona, kao i u odnosu na zemlje Evropske unije. 

U svim zemljama zapadnog Balkana, dohodak ostvaren od krijumčarenja duvana procjenjuje se na više od 200 miliona eura godišnje (0,5 posto BDP-a). Taj udio varira, od najmanjeg procenta u Sloveniji (0,01 posto BDP-a) i Hrvatskoj (0,06 posto BDP-a) do najvećeg u Crnoj Gori (0,52 posto BDP-a). U Bosni i Hercegovini dohodak od krijumčarenja duvana čini najveći udio ukupnog ostvarenog ilegalnog dohotka. Procjenjuje se da se u regiji godišnje izbjegne otprilike 7,5 milijardi eura poreza ili 4,5 posto regionalnog BDP-a. Od tog iznosa, godišnje se izbjegne više od 306,7 miliona eura zbog krijumčarenja duvana.

 Posljednja u nizu aktivnosti koje je preduzela Vlada Crne Gore sa ciljem suzbijanja ilegalne trgovine cigareta je odluka iz juna 2021.godine o zabrani skladištenja duvanskih proizvoda na teritoriji Slobodne carinske zone Luke Bar. Tokom prethodnog perioda skladišta Slobodne carinske zone Luke Bar bila su osnovni izvor iz koga su krijumčarene cigarete bilo kopnenim ili morskim putem. Na osnovu razlike između potrošnje i legalne proizvodnje/prometa cigareta dolazimo do podataka o veličini ilegalnog tržišta u Crnoj Gori, na osnovu čega se procjenjuje i udio nelegalnih cigareta.

Nezakonita trgovina cigaretama čini 11,6 odsto ukupne svjetske potrošnje

„Organizovane kriminalne grupe koriste različite moduse prilikom sprovođenja ove kriminalne aktivnosti, a krajnje destinacije za krijumčarenje duvana i duvanskih proizvoda najčešće
su zemlje Evropske unije (EU). Nezakonita trgovina cigaretama čini
11,6 odsto ukupne svjetske potrošnje, a globalni gubitak poreskih prihoda od krijumčarenja cigareta iznosi između 40 i 50 milijardi dolara godišnje.
U EU ti gubici su procijenjeni na oko 12,5 milijardi eura. Izvještajni period karakteriše tendencija pada krijumčarenja koji je izazvan
stalnim aktivnostima koje su od strane nadležnih organa usmjerene
na suzbijanju krijumčarenja, djelimično manja potražnja, ali i ograničenja kretanja koja su izazvana pandemijom virusa KOVID 19″ .

Falsifikovane cigarete, u najvećem dijelu proizvedene u Kini, čija je krajnja destinacija sivo tržište zemalja Evropske unije, Azije, Afrike i Rusije. Originalne cigarete proizvedene u Rusiji, Bugarskoj, Makedoniji, Ukrajini i Moldaviji koje su namijenjene isključivo prodaji na sivom tržištu zemalja Zapadnog Balkana i Evropske unije. Riječ je o cigaretama koje su označavaju pojmom “cheap white”, što podrazumijeva cigarete koje su legalno proizvedene, a koje su namijenjene prodaji na sivim tržištima na kojima je maloprodajna cijena cigareta višestruko veća u odnosu na njihovu proizvodnu cijenu.

– Ovaj vid krijumčarenja “cheap white” trenutno je dominantan i procjena je da predstavlja 30% tržišta cigareta EU. Originalne cigarete koje se iz zemlje proizvodnje transportuju prema nekoj off shore inostranoj kompaniji, da bi se kasnije sa izmijenjenom dokumentacijom ponovo vratile u tu istu zemlju. Cilj ovakvog načina sprovođenja kriminalnih aktivnosti je sticanje dobiti kroz finansijske i poreske prevare. Kroz dosadašnje istrage nije registrovano da se cigarete nelegalno proizvode u Crnoj Gori. Registrovani su slučajevi da se legalno proizvedene cigarete u Crnoj Gori uz korišćenje fiktivne dokumentacije plasiraju na ilegalno domaće tržište. S obzirom na situaciju u prometu duvana i duvanskih proizvoda na crnogorskom tržištu, prepoznat je interes da se pojačaju aktivnosti svih relevantnih institucija u Crnoj Gori kako bi se u što većoj mjeri suzbio ilegalni promet ovih proizvoda- navedeno je izvještajem.

Najviše slučajeva krijumčarenja registrovano je na najfrekventnijim graničnim prelazima, otvorenim prostorima i u maloprodajnim objektima. Sankcionisanje krijumčarenja podrazumijeva oduzimanje krijumčarene robe, izdavanje prekršajnih naloga i izricanje novčanih kazni, a u određenim slučajevima, kada se steknu zakonski uslovi i podnošenje krivičnih prijava.