Slučajevi stravičnih pogibija na domaćim putevima gotovo svakodnevno potresaju javnost. Podaci Evrostata pokazuju da se čitav region nalazi na listi veoma visoko. Zašto?

Čak 149 ljudi poginulo je u saobraćajnim nezgodama koje su se dogodile na srpskim putevima, od 1. juna do sredine avgusta, gotovo isto koliko i za prvih pet mjeseci 2019, a bilans crnog ljeta na drumovima se svakodnevno uvećava.

Ako posmatramo broj poginulih na milion stanovnika, Rumunija se nameće kao najnebezbjednija za saobraćaj: prošle godine je stradalo 96 osoba na milion stanovnika. Druga je Bugarska s 88 poginulih, Srbija broji 78, a Hrvatska 77 mrtvih na milion stanovnika. Mađarska i Grčka su izjednačene sa po 64 poginule osobe od milion.

Statističke podatke o smrtnosti u saobraćaju po glavi stanovnika dopunio je profesor Saobraćajnog fakulteta Milan Vujanić: prema njegovim informacijama, u Crnoj Gori taj broj iznosi oko 100 stradalih na milion, a u Bosni čak 120.

Poređenja radi, prosjek je u Evropskoj uniji prošle godine iznosio 49 osoba, a najbolje su se pokazale zemlje poput Norveške (20), Švedke (25), Švajcarske (27), Ujedinjenog Kraljevstva (28), Danske (30) i Irske (31).

Nameće se logički zaključak da su za dijametralno različite rezultate o (ne)bezbjednosti u saobraćaju, dobijene iz zemalja sa sjeverozapada i jugoistoka Evrope, kriva tri parametra: starost vozila, kvalitet puteva, i kultura vozača, koja je direktno uslovljena primjenom kazni u slučaju nepoštovanja saobraćajnih propisa.

Međutim, jedan faktor je presudan. Šta to učesnici u saobraćaju u zemljama poput Danske ili Irske, gdje je smrtnost na putevima znatno manja, znaju bolje od balkanskih vozača?

Ništa, ali su mnogo pažljiviji. Presudan faktor za ovoliki broj nesreća je nebezbjedno ponašanje i/ili bahatost vozača.

Profesor Saobraćajnog fakulteta, Milan Vujanić, objašnjava da postoji pet uzroka saobraćajnih nezgoda. Najčešći su nepažnja i pogrešna procjena, koji su veoma jasni sami po sebi, a tu je i nesporazum učesnika, koji Vujanić ilustruje sljedećim primjerom: jedan vozač mahne drugome kako bi mu dao znak da stane, a ovaj to protumači kao da ga prvi vozač propušta; obojica krenu i dođe do sudara.

Greška u upravljanju jeste četvrti uzrok, a tek peti je viša sila – odron na putu, probušena guma tokom vožnje, ili neki drugi događaj na koji vozač ne može da utiče niti da ga predvidi.

Dakle, od pet mogućih uzroka saobraćajne nezgode, četiri se zasnivaju na ljudskom faktoru, a samo jedan uzima u obzir tehničke okolnosti, vozilo i put, što je jasan odgovor na uprošćeno pitanje „ko je kriv“.

– Statistike pokazuju da je oko tri odsto, a ne više od pet odsto, uzročnik saobraćajne nezgode neispravno vozilo. Sada se posvećuje puno pažnje tehničkoj ispravnosti, tehnički pregledi su postali rigorozni – kaže Vujanić.

– Suština je obrazovati ljude, informisati putem medija, jer ne možemo odrasle ljude da stavimo u klupe. Ako objasnite da ograničenje brzine postoji zato što pješak kog udarite pri brzini od 40 na sat ima 80 odsto šanse da preživi, a ako ga udarite pri brzini od 80 na sat nema nikakve šanse, onda će razumjeti ograničenje i poštovati ga – zaključuje Vujanić.