Broj oboljelih od korona virusa porastao je tokom ljeta, ali to nije praćeno porastom broja hospitalizacija, niti slučajeva sa ozbiljnijom formom bolesti. Ipak, može izazvati težu sliku, pa čak i smrtni ishod kod starijih i građana sa hroničnim oboljenjima – kazao je za Pobjedu dr Emir Metđonaj, epidemiolog Instituta za javno zdravlje, dok epidemiološkinja dr Marija Božović poručuje za Pobjedu da vakcinacija ostaje najznačajnija mjera prevencije teških formi bolesti i smrti usljed kovida-19.

Metđonaj je kazao da je u Crnoj Gori broj slučajeva oboljelih od novog soja korona virusa BA.2.86, nezvanično poznatog kao ,,Pirola“ podvarijanta, porastao tokom ljetnjih mjeseci, ali se u posljednjih nekoliko sedmica stabilizovao.

– Ono što je najvažnije, povećanje broja pozitivnih slučajeva nije praćeno porastom broja hospitalizacija, niti porastom broja slučajeva sa ozbiljnom formom bolesti, pa se može okarakterisati kao manje ozbiljna bolest u odnosu na raniji period. Međutim, situacija će se i dalje obazrivo pratiti, jer korona i dalje može izazvati težu formu, pa čak i smrtni ishod kod starijih građana od 65 godina i onih sa hroničnim oboljenjima svih uzrasta – kazao je Metđonaj.

Prema njegovim riječima, u prvih osamnaest dana septembra zabilježena su 304 nova slučaja oboljelih od korona virusa.

– Do 18. septembra imamo 304 novoevidentirana slučaja. Od toga, 102 su registrovana u Podgorici, zatim slijedi Nikšić sa 63 oboljela, pa Cetinje sa dvadeset dva slučaja – ističe Metđonaj.

Podsjeća da je u junu zabilježen 121 slučaj, u julu je bilo 629 slučajeva, a u avgustu 863 slučaja. Što se tiče opština u avgustu, dodaje on, raspored je bio isti – Podgorica (288), Nikšić (96) i Cetinje (95).

– Iz iskustva stečenog tokom prethodnih godina, može se reći da je povećana aktivnost SARS-CoV-2 virusa donekle bila očekivana tokom ovih ljetnjih mjeseci. Ovaj porast broja slučajeva počeo je nekoliko sedmica ranije nego tokom ljeta 2023. godine – rekao je Metđonaj.

Uporedio je zimske ovogodišnje mjesece sa ljetnjim periodom po pitanju korona virusa.

– U avgustu ove godine registrovana su 863 slučaja kovida-19, što predstavlja povećanje broja ako se uporedi sa prethodnim mjesecima, julom, kada je registrovano 629 slučajeva i junom – registrovan 121 slučaj. Kada smo spomenuli nisku cirkulaciju ovog virusa, prije ovog povećanja, u martu ove godine registrovano je 37 slučajeva, u aprilu 23 slučaja, u maju 34, i zatim imamo povećanje iz juna – 121 slučaj. Međutim, kako smo već konstatovali, vodeći se prethodnim godinama, isto smo imali to povećanje novoinficiranih i prošle godine, u ljetnjem periodu, osim što se to desilo nekoliko sedmica kasnije. Sada govorimo o 2023. godini, kada smo u junu imali 42 slučaja, u julu 45 slučajeva, a zatim skok u avgustu, kada smo imali 438, pa u septembru 964 slučaja – pojasnio je Metđonaj.

Za razliku od tekuće i prošle godine, 2022. godina je, kako kaže, bila haotična.

– Tada smo, naravno, govorili o puno većim brojkama. Tako smo u aprilu 2022. godine imali oko 2.000, u maju takođe sličan broj, povećanje u junu, oko 3.000, zatim skok u julu sa oko 19.500 – ističe Metđonaj.

SIMPTOMI
Metđonaj ističe da novi soj korona virusa izaziva blage do srednje teške simptome.

– Klinička slika oboljelih od korona virusa može da se kreće od asimptomatskih, gdje osoba iz nekog drugog razloga saznaje za infekciju, a ne zbog težine kliničke slike (testiranje zbog neke druge zdravstvene intervencije), do nekih simptoma koje najčešće možemo svrstati u blage do srednje teške – pojašnjava Metđonaj.

Simptomi koji se uobičajeno javljaju kod osoba koje imaju tegobe, ističe on, jesu povišena tjelesna temperatura, groznica, opšta slabost, malaksalost, promjene ili gubitak ukusa ili mirisa, grlobolja, glavobolja, bolovi u mišićima, dijareja…

– Dosta rjeđe dolazi i do pojave komplikacija i teške kliničke slike sa otežanim disanjem zbog upala pluća, poremećaja koagulacije ili nekih drugih komplikacija koje mogu dovesti čak i do smrti. Teži oblici i komplikacije ove bolesti se najčešće javljaju kod starijih, kod osoba sa teškim hroničnim oboljenjima, kao i kod onih sa imunodeficijencijom (poremećen imunitet) – poručio je Metđonaj.

Prema njegovim riječima, testiranje na kovid-19 se preporučuje ako postoje simptomi ove bolesti.

– Indikacije za testiranje određuje ordinirajući ljekar u slučaju da postoje simptomi i znakovi infekcije organa za disanje u skladu sa važećim uputstvima – poručuje Metđonaj.

Osobama za koje je potvrđeno da su pozitivne na SARS-CoV-2 putem testa ili dijagnoze od ljekara, dodaje, preporučuje se nošenje zaštitne maske tokom pet do deset dana nakon dobijanja pozitivnog rezultata testa ili od početka simptoma.

– Ova preporuka se takođe odnosi na osobe koje imaju respiratorne simptome, bez obzira na to da li su testirane na korona virus. Pored nošenja maske, savjetuje se i izbjegavanje okupljanja i odlaska u kolektive, te pridržavanje opštih protivepidemijskih mjera, kako bi se zaštitile druge osobe. Osobama sa simptomima se savjetuje da se jave ljekaru ukoliko se simptomi pogoršavaju (pojava kratkog daha, otežanog disanja, ponovni porast temperature) – ističe Metđonaj.

Starije odrasle osobe, poručuje, u najvećem su riziku od obolijevanja od kovida-19.

– Rizik od razvoja teškog oblika kovida-19 povećava se i sa porastom broja drugih zdravstvenih problema koje osoba ima (komorbiditeti i imunološke bolesti). Starijim osobama, kao i osobama svih uzrasta koje boluju od hroničnih bolesti pluća, srca, bubrega, dijabetesa, malignih bolesti ili drugih hroničnih stanja koja smanjuju imunitet, preporučuje se da izbjegavaju kontakte s osobama koje imaju simptome i znakove infekcije respiratornih organa – zaključuje dr Metđonaj.

OPREZ

Kazao je da se i dalje mora biti na oprezu.

– Zbog širenja bolesti uzrokovane SARS-CoV-2 virusom, SZO je 11. marta 2020. godine proglasio globalnu pandemiju ove bolesti. U maju 2023. godine, takođe od SZO, konstatovano je da ova bolest više ne prestavlja vanrednu opasnost od međunarodnog značaja. Međutim, virus nastavlja da kruži u populaciji i ostaje potencijalno ozbiljan rizik po zdravlje. Od perioda kada je ova bolest predstavljala vanrednu opasnost do danas, virus je često mutirao, ali varijante virusa poput BA.2.86, kao i novije koje smo spominjali, ne izazivaju iste nivoe zabrinutosti kao i raniji sojevi, što ne znači da i dalje ne treba da budemo na oprezu. Zahvaljujući imunitetu stečenom prirodnom infekcijom ili vakcinacijom, smanjen je broj teških slučajeva i hospitalizacija – dodao je Metđonaj.

Ipak, poručuje, odgovorno ponašanje je neophodno jer može pomoći u sprečavanju novih talasa i generalno očuvanju javnog zdravlja.

– Činjenica je da imamo povećanje broja oboljelih u ljetnjim mjesecima, ali takođe i da kovid-19 više nije toliko ozbiljno oboljenje kakvo je bilo u prethodnom periodu, što ne znači da ne treba da se pazimo. Svaka nova infekcija može ostaviti posljedice i što je najbitnije, treba da pazimo najugroženije kod kojih je veća vjerovatnoća da dođe do komplikacija – kaže Metđonaj.

Institut za javno zdravlje Crne Gore, dodaje, svakodnevno vrši prikupljanje i analizu podataka u vezi sa SARS-CoV-2 virusom i u skladu sa aktuelnim podacima i stanjem u zemlji predlagaće se izmjene privremenih mjera, ukoliko za tim bude potrebe.

– Za sada nema razloga za zabrinutost, ali svakako treba da budemo na oprezu. Iako se slučajevi SARS-CoV-2 infekcije u ovom trenutku bilježe u većem broju, nego što je to bio slučaj u mjesecima prije ljeta, kovid-19 je, prema do sada dostupnim podacima, manje ozbiljna bolest u odnosu na raniji period. Ali i pored ovoga, moramo imati na umu da kod starijih od 65 godina, kao i za osobe sa hroničnim oboljenjima svih uzrasta, kovid-19 i dalje može izazvati ozbiljne posljedice – težu formu bolesti, pa čak i smrtni ishod. Zbog navedenog, savjetujemo stanovništvo da bude na oprezu i da se ponaša na način da smanji vjerovatnoću prenosa infekcije. Nije isto da li ste kovid-19 bolovali jednom, dva ili pet puta. Svaka infekcija može imati različite posljedice po organizam, bez obzira na starost – zaključuje Metđonaj i naglašava da ,,za sada nema razloga za zabrinutost, ali da se svakako mora biti na oprezu“.

VAKCINACIJA

Epidemiološkinja Insituta za javno zdravlje dr Marija Božović poručuje za Pobjedu da vakcinacija ostaje najznačajnija mjera prevencije teških formi bolesti i smrti usljed kovida-19. 

– Kampanje se sada sprovode s manjim intenzitetom. Fokus vakcinacije je na rizičnim grupama, uključujući starije osobe, ljude svih uzrasta s hroničnim bolestima, zdravstvene radnike i druge osobe izložene većem riziku od teških oblika bolesti ili smrti. Iako opšte kampanje više nijesu tako intenzivne kao tokom vrhunca pandemije, vakcinacija je i dalje dostupna, posebno uoči sezonskog porasta respiratornih infekcija – poručuje Božović.

U Crnoj Gori, od marta 2024. godine, kaže dr Božović, cirkulacija virusa SARS-CoV-2 bila je niskog intenziteta, ali zbog kratkotrajnog imuniteta stečenog vakcinacijom ili prethodnim oboljevanjem, broj osjetljivih osoba ponovo raste, što dovodi do porasta novooboljelih.

– S obzirom na to da je većina populacije do sada više puta bila u kontaktu s virusom, smatra se da je za većinu onih kojima je vakcinacija preporučena dovoljna samo jedna doza, bez obzira na to da li su ranije vakcinisani ili su preboljeli kovid-19 – ističe ona.

Kaže da je od početka januara zaključno sa 18. septembrom ove godine ukupno vakcinisana 121 osoba protiv kovida-19. Poručuje da se vakcinacija preporučuje u hladnim zimskim mjesecima.

– Bliže nam se hladniji mjeseci koji podrazumijevaju duži boravak u zatvorenim prostorima, slabije provjetravanje, što posljedično dovodi do veće stope obolijevanja od respiratornih infekcija, pa i kovida-19. Zato se vakcinacija protiv kovida-19 preporučuje osobama koje pripadaju vulnerabilnim grupama. Na ovaj način mogu smanjiti rizik od težih oblika bolesti, hospitalizacije i potencijalno smrtnog ishoda, te osigurati bolju zaštitu svog zdravlja u mjesecima kada su respiratorne infekcije češće – preporučuje Božović.

Mnoge osobe pate od posljedica tzv. long kovida-19

– Mnoge osobe pate od posljedica tzv. long kovida-19 te prevencija novih infekcija i te kako ima smisla – ocjenjuje dr Emir Metđonaj.

,,Long kovid“, pojašnjava, predstavlja stanje koje se javlja nakon preležane akutne infekcije.

– Nije jasno koji su faktori rizika za ovo stanje i simptomi mogu biti veoma raznovrsni. Najčešće tegobe koje se javljaju su: umor, slabost, ograničena fizička sposobnost (čak i neke lakše fizičke i mentalne aktivnosti mogu biti teške), dugotrajni poremećaj ukusa i mirisa, otežano disanje, nesanica, poremećaj koncentracije i pamćenja, ubrzan rad srca…), a traju duže od šest mjeseci – smatra Metđonaj.

U Crnoj Gori nema ,,FLiRT“ podvarijante SARS-CoV-2

 Do 30. avgusta ove godine, kod svih uzoraka koji su sekvencirani u Centru za medicinsku mikrobiologiju IJZCG, kada je u pitanju SARS-CoV-2 virus, nije dokazano prisustvo ,,FLiRT“ podvarijanti ovog virusa. Kod svih navedenih uzoraka dokazano je prisustvo BA.2.86, odnosno nezvanično poznata kao ,,Pirola“ podvarijanta – kazao je Emir Metđonaj.

Podsjetio je da je podvarijanta BA.2.86 prvi put otkrivena 24. jula 2023. godine, a od SZO je 17. avgusta 2023. godine označena kao varijanta koja zahtijeva nadzor.

– Dakle, do pomenutog perioda analiziranja, dominantna podvarijanta SARS-Cov-2 virusa koji je prisutan među zaraženima kod nas je BA.2.86 – kazao je Metđonaj.

Preporuka da se vakcinišu građani stariji od 65 godina i hronični bolesnici

Dr Božović poručuje da se u Crnoj Gori ove jeseni vakcinacija protiv kovida-19 posebno preporučuje osobama starijim od 65 godina, kao i odraslim osobama (uzrasta 18-64 godine) sa ozbiljnim hroničnim bolestima poput dijabetesa, bolesti srca i/ili gojaznosti.

Takođe, preporučuje se vakcinacija osoba s oslabljenim imunitetom, uključujući one koje žive sa HIV-om i primaoce transplantata, počevši od uzrasta od šest mjeseci.

 – Trudnicama i zdravstvenim radnicima, posebno onima koji rade na intenzivnoj njezi ili sa osjetljivim pacijentima, takođe se preporučuje vakcinacija. Osobe koje su preležale kovid-19 mogu primiti buster dozu najranije tri mjeseca nakon početka simptoma ili pozitivnog testa. Trenutno je dostupna vakcina koja sadrži Omicron XBB 1.5 soj. Ozbiljne neželjene reakcije nakon vakcinacije protiv kovida-19 su rijetke, a prednosti vakcinacije daleko nadmašuju potencijalne rizike – kazala je Božović.