Gotovo je izvjesno da će 2023. biti najtoplija u poslednjih 125.000 godina, rekli su naučnici iz Evropske unije. U oktobru su zabilježene rekordno visoke temperature za taj mjesec, i to se desilo peti put zaredom u ovoj godini.

Prethodni oktobarski temperaturni rekord je postavljen 2019, a ovogodišnji oktobar je bio čak 0,4 stepena Celzijusa topliji. To je ogromna razlika, po riječima Samante Berdžes, zamjenice direktora Kopernikove Službe za posmatranje klimatskih promjena (C3S).

Ekstremne temperature prošlog mjeseca i tokom čitavog ljeta posledica su ljudskih aktivnosti odnosno kontinuiranog ispuštanja gasova sa efektom staklene bašte u kombinaciji sa vremenskim fenomenom El Ninjo, koji zagrijeva površinske vode istočnog Pacifika.

Temperatura vazduha je u oktobru bila za 1,7 stepeni viša nego u periodu od 1850. do 1900. godine, kojeg C3S definiše kao predindustrijski.

Gotovo je izvesno da će 2023. godina biti najtoplija ikada zabilježena, piše u saopštenju Kopernikove službe. Aktuelni rekord drži 2016, kada je El Ninjo bio izuzetno jak.

Kopernikovi detaljni podaci sežu do 1940. godine. „Kada kombinujemo naše podatke sa podacima Međuvladinog panela o klimatskim promjenama (IPCC), možemo reći da je ovo najtoplija godina u poslednjih 125.000,” rekla je Berdžes.

IPCC-ovi istorijski podaci obuhvataju izvore kao što su ledena jezera, godovi u stablima i naslage korala. Jedini mjesec do sada sa većom anomalijom u odnosu na prosjek od oktobra bio je septembar ove godine.

Ovo je godina ekstrema

Klimatske promjene dovode do sve destruktivnijih ekstremnih vremenskih prilika. Ove godine su to bile poplave u Libiji i Grčkoj, toplotni talasi u Evropi i Aziji i najgori šumski požari u Kanadi do sada.

“Ne smijemo dozvoliti da razorne poplave, šumski požari, oluje i toplotni talasi viđeni ove godine postanu nova normalnost”, rekao je za Euroaktiv Pirs Forster, klimatolog sa Univerziteta u Lidsu.

Brzim smanjenjem emisija gasova sa efektom staklene bašte u narednih deset godina može se prepoloviti stopa zagrijavanja, dodao je.

Države objavljuju sve ambicioznije ciljeve za postepeno smanjenje emisija, ali ih ne ostvaruju. Prošle godine je u atmosferu ispušteno najviše ugljen-dioksida u istoriji.

Prema podacima Svjetske meteorološke organizacije (SMO), globalna srednja temperatura je u prvih deset mjeseci 2023. bila najviša do sada i to 1,43 stepena Celzijusa iznad predindustrijskog proseka. Prosječna temperatura površine mora za oktobar iznosila je 20,79 stepeni Celzijusa, što je takođe rekord za taj mjesec.

Oktobar je bio šesti uzastopni mjesec u kom je površina leda na moru oko Antarktika bila rekordno mala za to doba godine. Arktički morski led je bio na sedmom mjestu odozdo u istoriji za ovaj mjesec. Bilo ga je 12 odsto ispod prosjeka.

Padavine su bile iznad prosjeka u većem dijelu Evrope: oluja Babet pogodila je sjevernu Evropu, a oluja Aline pogodila je Portugal i Španiju, donoseći obilne padavine i poplave.

Sledeća godina će možda biti još toplija

El Ninjo nastavlja da se razvija u ekvatorijalnom Pacifiku, iako su anomalije i dalje niže od onih postignutih u ovo doba godine tokom 1997. i 2015. godine, kada je bio najjači.

SMO očekuje da će ovaj klimatski obrazac potrajati do aprila 2024. i doprinjeti daljem porastu temperature.

Šef SMO Peteri Talas rekao je da posledice El Ninja obično postaju vidljive godinu dana nakon što se javi. Stoga bi, po njegovim riječima, naredna godina mogla biti još toplija.