Cetinje: dva masovna ubistva, 22 žrtve u dvije i po godine.

Avgusta 2022, Vuk Borilović ubio je 10 osoba, uključujući dječake Marka i Mašana, a šestoro ranio lovačkom puškom za koju je imao dozvolu.

Januara 2025, Aco Martinović je, pištoljem u nelegalnom posjedu, usmrtio 12 osoba, među kojima dječake Jovana i Vukana, dok je još četvoro ranio.

Borilović je ubijen 45 minuta nakon što je počeo ubistveni pohod, Martinović je izvršio samoubistvo šest sati nakon ubistva prvih žrtava.

U prvom slučaju na Cetinju je bilo 12 policajca u drugom devet.

I Borilović i Martinović su ranije prijavljivani zbog nasilja i posjedovanja ilegalnog oružja.

Nevladine organizacije Akcija za ljudska prava i Centar za ženska prava pitale su nadležne šta se od 2022. do danas promijenilo u sistemu bezbjednosti na Cetinju.

Da li se išta uradilo između ova dva masovna ubistva u sferi kontrole oružja gdje je iniciran „Markov i Mašanov zakon“?

Tek nakon drugog masakra vlast je najavila hitne mjere – novi zakon, kontrole, oduzimanje oružja.

U Crnoj Gori ima preko 100 hiljada komada legalnog i do 80 hiljada nelegalnog oružja. Broj onih koji legalno posjeduju oružje je u porastu.

Crna Gora ima 620 hiljada stanovnika.

O kontroli oružja nakon drugog masakra

Nakon prvog masakra 2022. nevladine organizacije i pojedinci apelovali su da se preispitaju dozvole za nošenje oružja i da se smanji količina oružja, posebno ilegalnog.

I pored apela, broj osoba sa dozvolama za posjedovanje oružja je porastao tokom poslednje dvije godine – sa 67.545 u 2022. na 69.593 u prošloj.

Dva dana nakon drugog masakra, iz januara ove godine, premijer Milojko Spajić je najavio donošenje novog zakona o oružju.

Njime će se, kako je najavio, provjeriti sve postojeće dozvole za legalno oružje, uvesti drakonske kazne za nelegalno posjedovanje a na provjeri će biti i rad lovačkih društava.

Dao je rok od dva mjeseca da se vrati nelegalno oružje bez pravnih posledica. Najavljena je i anonimna telefonska linija za prijavu ilegalnog oružja, uz mogućnost nagrade za onog ko prijavi.

Radulović: Populizam ne rješava propuste

Pravnik Veselin Radulović poručuje da svako ko misli da se slični zločini mogu spriječiti izmjenama Zakona o oružju, na najavljeni način, obmanjuje javnost.

„Ili nema namjeru da se ozbiljno bavi ovim problemom ili nema pojma o čemu govori“, navodi Radulović za Radio Slobodna Evropa.

Ukazuje da ni osam dana od zločina policija još nije utvrdila od koga je ubica Martinović nabavio nelegalno oružje i veliku količinu municije.

„U gradu veličine Cetinja (nepunih 15 hiljada stanovnika), profesionalna policija bi to otkrila već prvog dana, pod uslovom da rukovodstvo to zaista želi“.

Radulović je mišljenja da se u ovom slučaju svjedoči ili krajnje neprofesionalnom rukovodstvu bezbjednosnog sektora ili ljudima koji prikrivaju podstrekače i pomagače ubice.

„Tim problemom premijer treba da se pozabavi – ako i sam ne pripada jednoj od navedenih grupa. Taj problem sigurno neće riješiti izmjena Zakona o oružju“.

Nadležni se oglušili o Markov i Mašanov zakon

Novi masakar na Cetinju aktuelizovalo je inicijativu donošenja „Markovog i Mašanovog zakona“.

Inicijativa, pokrenuta 2023, godinu nakon prvog masovnog ubistava na Cetinju, nazvana je po dječacima, braći, koja su tada ubijena.

Ona predviđa rigoroznije kazne za nasilnike, detaljne psihološke procjene i automatsko oduzimanje oružja od lica sklonih nasilju.

Inicijativu je pokrenula Maja Ljiljanić Popović, sestra jedne od žrtava Borilovićevog masakra 2022.

Na pokretanje se odlučila nakon što je TV E septembra 2023. prikazala dopise koji pokazuju da su nadležni ignorisali zakonsku obavezu oduzimanja oružja Boriloviću zbog nasilništva.

Otkriveno je da je cetinjska policija nakon podnošenja krivične prijave protiv Borilovića u julu 2022, zbog napada na kolegu, poslala dopis filijali MUP-a na Cetinju da se Boriloviću oduzme oružje ali da nije ništa preduzeto.

„Da mu je oduzeto oružje, izbjegla bi se tragedija ovolikih razmjera“, kazala je tada Ljiljanić Popović.

Inicijativu je podržalo 4.290 građana na online platformi.

Potrebno je tri hiljade potpisa da bi se inicijativa predala Vladi a šest hiljada da bi se predala Skupštini i time postala formalna.

RSE je uputila dopis Vladi i Ministarstvu unutrašnjih poslova sa pitanjem šta je preduzeto po pitanju ove inicijative i da li je tačno da ministar unutrašnjih poslova Danilo Šaranović pet mjeseci ignoriše njihove apele za susretom.

Odgovori do objave teksta nisu stigli.

Protesti i zahtjevi javnosti

Bez odgovora su ostala i pitanja rodbine i građana Cetinja sa protestne šetnje iz oktobra 2023, organizovane zbog propusta policije tokom masakra.

Oni su, između ostalog, pitali su zašto Boriloviću nije oduzeto oružje, uprkos podnijetoj krivičnoj prijavi i zašto niko od nadležnih nije podnio ostavku.

Upozorili su i da ništa nije urađeno kako bi se spriječilo da se slični događaji ponove.

A kada se tragedija sličnog scenarija ponovila u januara ove godine, održani su novi protesti sa kojih su zatražene ostavke čelnika u sektoru bezbjednosti.

Sa protesta od 5. januara zatražena je i demilitarizacija društva, oduzimanje oružja i stroža kontrola, vraćanje građanskog obrazovanja kao obaveznog predmeta u školama.

Ostavke političkog rukovodstva bezbjednosnog sektora zahtijeva i gradonačelnik Cetinja Nikola Đurašković.

On je za 10. januar zakazao hitnu sjednicu lokalnog parlamenta sa koje će se zatražiti nezavisna međunarodne istraga kako bi se utvrdili eventualni propusti u radu bezbjednosnog sektora.

Pravnik Radulović za RSE navodi da ukoliko rukovodeći kadar, odgovoran za kolaps sistema bezbjednosti, ostane na pozicijama, biće jasno da je najava izmjena zakona populistička priča.

„To bi značilo da su fotelje nesposobnih važnije od života građana i djece Crne Gore koju monstrumi ubijaju“.

Vijeće za nacionalnu bezbjednost na sjednici od 3. januara nije razmatral0 sprovođenje istrage o postupanju policije kada je ubijeno 12 ljudi.

Premijer Spajić je na pitanje o smjeni ministra unutrašnjih poslova Danila Šaranovića, kazao da će se rad ministra vrednovati kroz buduće rekonstrukcije Vlade.

Nakon masakra koji je počinio Borilović 2022. niko nije podnio ostavku.

Odbijena psihološka pomoć

Mjesec nakon zločina u Medovini pet psihološkinja sa dvogodišnjom edukacijom o radu sa traumoma ponudile su, opštini Cetinje i Ministarstvu zdravlja program intervencije predočivši im da će se zločin ponoviti „ako ne preduzmu korake psihosocijalne podrške i iscjeljenja u zajednici.“

U reagovanju od 6.januara ove godine, pet psihološkinja, navode da im je opština odgovorila kako nema prostor koji bi im ustupila a tadašnji ministar zdravlja Dragoslav Šćekić da nemaju budžetska sredstva za te aktivnosti.

Uz to su tvrdili su da imaju angažovane stručnjake i da Vlada čini sve da odgovori potrebama žrtava i zajednice, navodi se u reagovanju, kojim se traži da „oni koji su tada pruzeli odgovornost“ isporuče izvještaj o rezultatima tog angažovanja.

U slučaju da ih nema tražiti ćemo personalnu odgovornost onih kojima smo se obratile i koji u fijokama drže predloženi program – ističu psihološkinje.

Nakon ponovljenog zločina, nadležni su se obratili Kliničkom centru Srbije za savjet šta im je činiti, navodi se u reagovanju.