Kulturno-istorijske znamenitosti

Među spomenicima srednjovjekovne kulture najznačajniji je manastir Sv. Trojica, koji potiče s kraja petnaestog ili početka 16 vijeka, mada se njegovo postojanje vezuje za period Nemanjićke države. Manastir je čuven po svojoj vrhobrezničkoj prepisivačkoj školi. Tu je 1649. godine monah Gavrilo pisao Šestodnev Jovana Egzarha, Kozmu Indikoplovu i druge rukopise. Svoje umijeće ovdje je iskazivao jedan od najvećih freskopisaca u dijelu zapadne Srbije Andrija Raičević. U starim dokumentima pominje se da je na prostoru današnjih Pljevalja i okoline bilo još petnaestak crkava i manastira iz Nemanjićkog i kasnijeg perioda. Neki od tih hramova su obnovljeni ili su u fazi obnove kao što su manastir Sv. Arhangela u Đurđevića Tari, iz 14. vijeka, kao i manastir Dovolja. Tu je i manastir Dubočica, sagrađen 1570. godine, koji je izgradnjom vještačkog jezera na Ćehotini izmješten na novu lokaciju. U Pljevljima je 1927. godine sagrađena crkva Sv. Petke. Na Ilinom brdu je Crkva Sv. Ilije, Na Boljanićima Crklva Sv. Petra i Pavla, u Šulima crkva Sv. Prokopija kao I velelepni crkveni hram na Gukama, posvećen Sv. Đorđiju.

Elegantno istočnjačko zdanje je Husein pašina džamija, građena 1569. godine pod ktitorstvom Husein paše Boljanića, porijeklom iz Boljanića, koji je dospio do titule carskog vezira, namjesnika Bagdada, hercegovačkog sandžaka i Bosanskog elajeta. Ovo je jedan od najljepših islamskih građevina na Balkanu. Minare je visoko 42 metra, sa više kupola i izvanrednim spoljnim i unutrašnjim umjetničkim dekoracijama. U džamiji se čuva više vrijednih štampanih i rukopisnih knjiga. Kuran iz 16. vijeka i drugi vrijedni eksponati i skupocjeni misirski ćilim star preko 400 godina.

Kulturna aktivnost uzima svoje korijene još početkom 20. i krajem 19. vijeka. Srpsko pjevačko društvo Bratstvo osnovano je 1889. godine, zatim Učiteljsko udruženje 1920. Udruženje trgovaca i industrijalaca 1920., Mjesni odbor Gajret osnovan 1921. godine, Kolo srpskih sestara 1930., Društvo trezvenost ”Breznik” 1920. godine, Udruženje studenata 1931. godine, razna druga udruženja, klubovi, knjižare, čitaonice, KUD ”Volođa”.

Zavičajni muzej je riznica eksponata iz raznih istorijskih perioda. Raspolaže sa preko 5000 eksponata. Tu su arheološka zbirka, etnološka i NOB. Među eksponatima neprocjenjive vrijednosti je dijatreta koja potiče iz četvrtog vijeka nove ere. Značajnu ulogu Zavičajni muzej ima u organizovanju naučnih skupova o temama iz prošlosti pljevljaskog kraja. Organizovanje izložbi muzejskih rijetkosti kao i izložbi umjetničkih likovnih ostvarenja. Zavičajni muzej takođe daje značajan doprinos baštinjenju kulturnih vrijednosti ove sredine. Zapažen je napor ove ustanove na obnovi starih crkava.

Izdaje časopis Glasnik Zavičajnog muzeja.

U oblasti obrazovanja, svojom kulturno-obrazovnom misijom zrači Gimnazija, osnovana 1901. godine, koju pohađa oko 500 učenika, Srednja stručna škola u kojoj se za više stručnih profila školuje preko hiljadu učenika, tri gradske osnovne škole sa oko tri hiljade učenika. U osnovnim školama na području opštine 1971. godine školovalo se 8.825 učenika.

Obrazovna djelatnost u ovom kraju ima dugu tradiciju. Prema pisanim svjedočanstvima prve škole radile su u manastirskim konacima još 1745. godine.

Nezamjenjivu ulogu u kulturnoj misiji imaju i druge ustanove: Gradska biblioteka i čitaonica, koja u svom knjižnom fondu ima preko 60.000 knjiga. Jačanju i obogaćivanju kulturnog naslijeđa zapažen prilog daju Pljevaljske novine, ( prvi broj izašao 1960. godine ) godine, jedino je regionalno glasilo koje neprekidno izlazi u Crnoj Gori blizu pet decenija, Međurepublička zajednica, osnovana 1962. godine, Radio-televizija Pljevlja, Umjetnička galerija, RTV Panorama, časopisi Breznički zapisi i Mostovi, KUD ”Volođa”, u čijem krilu su stasali pljevljaski tamburaši koji daju imidž ovom gradu, Odjeljenje Državnog arhiva CG. Značajan događaj iz oblasti kulture je humoristička manifestacija Dani humora i satire ”Vuko Bezarević”.

Sportski život

Pljevlja su grad sporta, čiji su brojni sportisti iz raznih disciplina pronosili slavu grada i izvan granica bivše Jugoavije. U poslijeratnom periodu više pljevljaskih klubova postizalo je značajne sportske uspjehe na republičkim i saveznim smotrama. Rukometaši Rudara krajem šezdesetih su dva puta dostizali nivo Prve lige. Treći put su rukometaši Rudara bili prvoligaši 1991-1992. godine. Prvoligaši su bili i košarkaši polovinom sedamdesetih godina. Do Prve lige uzdigao se i Fudbalski klub Rudar Volvoks u sezoni 1994-1995. Odbojkašice Rudara Bilans bile su takođe prvoligaš. Ovaj klub osvojio je, uz dva kupa Crne Gore, 15 titula ptrvaka Crne Gore.

Slavu pljevaljskih sportista pronose i tri karate kluba koji okupljaju preko 300 istaknutih sportista ove discipline, od kojih su neki osvajali najviša priznanja na republičkim i međunarodnim takmičenjima.

Osim Fudbalskog kluba Rudar, u Pljevljima postoji i Fudbalski klub Pljevlja, dva rukometna kluba Rudar, strijelci, šahisti….

Pljevlja su imala briljantne atletičare koji su svojim sportskim uspjesima nadrastali regionalne i republičke okvire: Slavko Dragašević, Slaviša Vraneš, Sead Kondo, Izudin Gadžo, Diko Dragašević i drugi.

Sportsko-rekreativni centar ”Ada” lociran je u dijelu gradskog parka, između dva vodotoka rijeke Breznice. Ovaj lokalitet vezan je saobraćajnicama za sam centar grada. Izgradnjom ovog centra ova zona, pored rekreativno zabavne funkcije, ima izletničko-turistički karakter i predstavlja glavni centar okupljanja žitelja grada i gostiju. Univerzalna sportska dvorana svojim raznovrsnim sadržajima omogućuje sportsko-takmičarsku i sportsko-rekreativnu aktivnost. Tu su i sadržaji za komercijalne svrhe. Ukupna neto površina objekta iznosi 5.639,18 metara kvadratnih, čime su stvorene mogućnosti za organizovanje različitih sportskih aktivnosti, takmičenja, pripreme, treninge, organizovanje rekreativnih i kulturno-zabavnih aktivnosti stanovništva svih uzrasta i kategorija.

Nastaviće se…