Pljevlja poslije Berlinskog kongresa

Poslije Berlinskog ugovora 1878. godine u Pljevljima je bila smještena austro-ugarska komanda za Sandžak, nekadašnju Rašku oblast. Tu je bio lociran i austrougarski konzul. Austrougarska vojska ušla je u Pljevlja 10. septembra 1879. godine i ostala do aneksije Bosne i Hercegovine 1908. godine.

Poslije anaksije Bosne i Hercegovine Pljevlja ponovo dolaze pod tursku vlast, sve do Prvog balkanskog rata, kada su, 28. oktobra 1912. godine, oslobođena borbenim akcijama srpske i crnogorske vojske. Sporazumom između Kraljevine Srbije i Kraljevine Crne Gore, bukureškim mirovnim ugovorom oktobra 1913. godine Pljevlja su ušla u sastav Crne Gore. Nakon razgraničenja, srpske vlasti povukle su se iz Pljevalja 23. decembra 1913. godine.

U Prvom svjetskom ratu Pljevlja su dala zapažen doprinos borbi protiv okupatora. Austrijanci su zauzeli Pljevlja 19. avgusta 1914. godine. Pljevaljska brigada, u čijem sastavu je bilo pet bataljona, učestvovala je u svim borbama koje je vodila crnogorsko-sandžačka vojska. Prema dosadašnjim istraživanjima, u Prvom svjetskom ratu poginulo je i umrlo u logorima oko 800 boraca iz pljevaljskog kraja. U Prvom svjetskom ratu Pljevlja su oslobođena 27. oktobra 1918. godine. Iste godine izabrana je prva opštinska uprava, a prvi odbornici izabrani su 1920. godine.

Prema popisu od 31. januara 1921. godine u Okrugu Pljevlja živjelo je ukupno 26.798, a 1931. bilo je ukupno 33.196 stanovnika. Značajne migracije stanovništva, posebno muslimanskog, desile su se poslije balkanskih ratova, kao i u periodu između dva svjestka rata. Tako je pred Balkanski rat, 1908. godine, u Pljevljima bilo 14.000 stanovnika a kasnije, 1913. grad je imao svega 7.500 stanovnika, koliko je skoro imao i stotinu godina prije.

Formiranjem Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Pljevlja su pripala Užičkoj župi, a podjelom Kraljevine Jugoslavije 1929. na banovine, bila su u sastavu Zetske banovine.

Slobodarske tradicije

Njemačka tenkovska jedinica zauzela je Pljevlja 16. aprila 1941. godine. Prvi sukobi ustanika i italijanskih karabinjera izbili su 20. jula 1941. godine u Potpeću. U toku NOR-a poginulo je 570 boraca, što je, uz 1.830 žrtava rata, predstavljalo ogromni gubitak. Najznačajnija partizanska akcija u 1941. godini bila je 1. decembra 1941. godine, Pljevaljska bitka, u kojoj je poginulo iz raznih krajeva Crne Gore 214 partizanskih boraca. U znak sjećanja na poginule borce u Pljevaljskoj bici, podignut je veličanstven spomenik na brdu Stražica, blizu grada. Pljevlja su konačno oslobođena 20. novembra 1944. godine, pa se taj dana slavi kao Dan opštine.

Pljevlja između dva rata

U predratnom periodu oko 82 odsto stanovništva bavilo se poljoprivredom. Drvna industrija bila je jedina industrijska grana, a eksploatacija uglja bila je veoma neznatna. Razvijena je bila zanatska djelatnost, prerada kože, tekstila, ugostiteljstvo, trgovina. Krajem 19. i početkom 20. vijeka Pljevlja su imala pivaru. Prva električna centrala podignuta je u Pljevljima 1936. godine.

Pljevlja u periodu poslije Drugog svjetskog rata

U poslijeratnom periodu u privrednom pogledu Pljevlja doživljavaju dinamičan razvoj. Tome je doprinio značajan prirodni potencijal ove sredine. Oslonac cjelokupne privrede bili su rudarstvo, šumarstvo i drvoprerada. Rudnik uglja je počeo sa radom 1952. godine. Te godine proizveo je 16 200 tona uglja, sa 37 zaposlenih. Od tada ovo preduzeće bilježi kontinuirani uspon. Najveću godišnju proizvodnju ostvario je 1985. godine proizvodnjom dva miliona i 700 hiljada tona uglja. Do 2006. godine Rudnik je iskopao i isporučio tržištu 50 miliona tona uglja.

Drugi značajan privredni subjekt u opštini je Termoelektrana. Od puštanja u rad 1983. godine do 2006. godine proizvela je 20 milijardi i 600 miliona kilovat sati električne enerrgije. Za toliku proizvodnju električne energije potrošeno je 26,6 miliona tona uglja, godišnje milion i 400 hiljada tona.

Šumarstvo i drvoprerada takođe su značajan segment privređivanja u ovoj opštini. Značajne rezultate postizali su pogoni iverice, pilane, finalne prerade, Fabrika montažnih kuća. Sedamdesetih godina ”Jakić” je bio u vrhu najuspješnijih radnih organizacija iz oblasti drvoprerade i šumarstva u Jugoslaviji. Vlasnik drvoprerađivačke industrije, sa pravom na koncesije u korišćenju šuma za period od tri decenije je „Vektra Jakić“, koja je postala regionalni centar za razvoj drvoprerade.

U Pljevljima je i sjedište Uprave šuma Crne Gore koja gazduje šumskim kompleksom površine oko 90 hiljada hektara šuma u državnom vlasništvu.

Rudnik cinka i olova Šuplja stijena raspolaže značajnim rezervama rude.

U posljednjih nekoliko godina u Pljevljima je je formirano više od 300 privatnih preduzeća, proizvodnog, ugostiteljskog i trgovinskog karaktera.

Značajan uspon u vrijeme socijalističke privrede imala je tekstilna industrija, koja je svojim proizvdoima osvojila istočno-evropsko tržište kao i neke zemlje zapadne Evrope. Poljoprivredno trgovinski kombinat predstavljao je značajan kolektiv sa razvijenom trgovinskom mrežom i značajnim poljoprivrednim potencijalima.

Dinamičan uspjeh u tom periodu bilježe i društvene djelatnosti: obrazovanje, zdravstvo, kultura, informisanje.

U pljevaljskoj opštini 1988. godine bilo je zaposleno deset i po hiljada radnika.

Nastaviće se…