Mogućnost formiranja manjinske vlade Dritana Abazovića je poslednjih sedmica centralna tema u crnogorskom društvu i politici. O koncepciji manjinske vlade raspravljaju skoro svi – i oni koji su upućeni u teorijske uvide o ovom konceptu i oni koji nijesu. I oni kojima je poznata praktična primjena ovoga koncepta u savremenim parlamentarnim demokratijama i oni koji su o konceptu manjinske vlade prvi put čuli uoči najave formiranja Dritanove vlade.

Budući da se u magli znanja i neznanja o svemu i svačemu u crnogorskoj politici provlače najraznovrsnije informacije i zaključci, odlučio sam da ovonedeljnu kolumnu posvetim evidentiranju četiri osnovne informacije o tome šta manjinska vlada zaista znači. I da te informacije koje preuzimam iz političke teorije smjestim u kontekst najavljenog formiranja Dritanove vlade.

Prvo, formiranje manjinske vlade znači da u parlamentu postoji određena politička formacija čiji glasovi mogu da budu presudni i koja je spremna da glasa za izbor vlade, a da ta politička formacija nema ni jednog svog predstavnika u toj vladi. U našem slučaju, politička formacija koja je najavila podršku Dritanovoj vladi, a koja neće imati svoje predstavnike u vladi je Demokratska partija socijalista.

Drugo, funkcionisanje manjinske vlade ne zavisi samo od političkih stranaka koje su u vladi i one stranke koja je podržala izbor te vlade, a koja nema svoje predstavnike u njoj. Manjinska vlada je po svom karakteru takva da nakon njenog formiranja pojedine njene odluke ili predloge zakonodavnih projekata mogu da podrže neke druge političke formacije, a da ona stranka koja nije u vladi, a glasala je je za njeno forrmiranje bude protiv te konkretne odluke ili zakonodavnog projekta.

To znači da je manjinska vlada u procesu stalnog pregovaranja sa predstavnicima različitih političkih opcija oko toga koji od njenih zakonodavnih projekata ili odluka može dobiti podršku u skupštini. U našem slučaju, to bi značilo da poslanici DPS-a mogu da glasaju za izbor Dritanove vlade, a da na primjer Predlog zakona o popisu podrže poslanici Demokratskog fronta, ali ne i poslanici DPS-a.

Treće, formiranje i rad manjinske vlade ne znači da se nužno stvara novi parlamentarni savez ili nova parlamentarna većina. Upravo je suprotno – od slučaja do slučaja ta parlamentarna većina može da se mijenja i to će po svemu što vidimo kao njen najavljeni kurs upravo biti slučaj sa Dritanovom vladom. Nekada će ta vlada za pojedina pitanja imati većinu sa DPS-om, a nekada, vjerovatno i češće sa DF-om a nasuprot interesima DPS-a.

Četvrto, zbog odsustva stabilne podrške u parlamentu, manjinske vlade najšešće kratko traju. To pokazuje dosadašnje skustvo formiranja manjinskih vlada u mnogim evropskim demokratijama (Italija, Danska, Francuska, Norveška, Švedska, Irska…) Otud je potpuno logična najava Dritana Abazovića i Vladimira Jokovića, dvije ključne političke ličnosti manjinske vlade u našem slučaju, da je realno da njihova vlada potraje jednu godinu, a da može nastaviti da radi i dalje samo ako se nakon prve godine pokaže da je ostvarila izvanredne rezultate.

Samo je jedna velika dilema oko izbora Dritanove vlade. Šta je motiv DPS-u da glasa za izbor te vlade, sa znanjem da će njihov uticaj na tu vladu biti manji od minimalnog?

Moj je utisak da su za takav stav DPS-a bili presudni izbori za odbornike na Cetinju koji su pokazali da u ovoj prvoj fazi postđukanovićevske ere crnogorske ne može biti izbora u Crnoj Gori čijim rezultatima bi DPS mogao da bude zadovoljan. Momenat posebnog suočavanja sa sopstvenim teškim stanjem Milove partije desio se upravo na Cetinju gdje smo svi jasno vidjeli da i tradicionalni partneri DPS-a poput Socijaldemokratske partije ne žele sa DPS-om da ulaze u bilo kakav savez ako ne moraju.

U situaciji u kojoj ne raspolaže dobrim potezom za svoj DPS, Milo je odlučio da povuče najmanje loš – da podrži manjinsku vladu Dritana Abazovića. I da tako sebi obezbijedi još jednu godinu kako bi do izbora za predsjednika Crne Gore osmislio najblaži put za sopstveni izlazak iz crnogorske politike i tako pokušao da omogući makar jednu stvar – da bez njega na čelu partije DPS nakon sledećih izbora pokuša da stekne kakav takav koalicioni potencijal.

I to je najveća istina o manjinskoj vladi Dritana Abazovića.

U takvim prilikama crnogorske politike, najmudrije što bi mogao da uradi Strahinja Bulajić je da što prije zakaže sjednicu crnogorske skupštine na kojoj bi se birao novi predsjednik i da kao istaknuti funkcioner DF-a pokaže da se u situaciji kada se osvoji moć predstavnici te političke opcije ponašaju kao najjači čuvari i demokratskih principa i institucija. I da tako osnaže svoju poziciju posvećenog demokratskog faktora uoči svakih narednih pregovora o formiranju vlasti u Crnoj Gori.

Piše: Vladimir Pavićević, direktor Društva za istraživanje politike i političke teorije