Obično se kaže da je grad koji izgubi ljude, osuđen na umiranje. Ono što povezuje razne ljudske sudbine u jednu zajedničku je činjenica da za njih nema mogućnosti da u svom gradu žive od svog rada. Ono što im je takođe zajedničko je činjenica da teška srca napuštaju rodnu grudu, ulice grada u kome su proveli djetinjstvo, školske dane i prve ljubavi. Kakve je koristi podsjećati na one čuvene stihove Alekse Šantića: ”Sunce tuđeg neba, neće vas grijat kô što ovo grije. Grki su tamo zalogaji hljeba. Gdje svoga nema i gdje brata nije”. A oni koji odlaze, na rastanku obično bace još jedan umilni pogled na grad koji nevoljno napuštaju, stegne se u grlu i oko srca. Ostaće tu vječno dio njihove duše, a i idu u nepoznato. Znaju oni da se mora, nema na svom rodnom ognjištu hljeba za njih. I tako kolone mladih, tiho i nečujno, uz poneku suzu roditeljsku, odlaze.

A oni koji vode evidenciju i iznose statističke podatke saopštavaju svake godine da je broj umrlih u Pljevljima višestruko veći od broja rođenih građana. Uz to, decenijama unazad nije napravljen ni jedan proizvodni pogon. A i što bi kad je gospodarima ljudskih sudbina dovoljno da ogromni novac redovno ide u državni budžet, koji svojim radom na ovim prostorima obezbjeđuju Rudnik uglja i TE Pljevlja. A građanima koji ostaju u amanet su ostavljene ogromne deponije laporca, pepela i šljake i zagađen vazduh i voda, a zar i to nije nešto. Pljevljaci su, inače, poznati kao umilan i izdržljiv narod.

Ono čega ima na pretek, to je optimizam koji redovno saopštavaju oni na vlasti i to obično kao vid predizborne kampanje, a to ih inače ništa ne košta. A i Pljevljaci što vole te predizborne skupove, pa to je za primjer drugima. Ono jeste da je država makar privremeno odustala od izgradnje drugog bloka TE Pljevlja dok će ekološka rekonstrukcija prvog bloka omogućiti samo toplotni izvor kao mogućnost toplifikacije grada. Za izgradnju toplovoda od termoelektrane do podstanice u centru grada, kao i izgradnju sekundarne toplovodne mreže do brojnih domaćinstava, potrebna su ogromna materijalna sredstva. Toplifikacija grada kao nasušna potreba predstavlja jedini način za gašenje oko pet hiljada individualnih ložišta i gradskih kotlarnica. Svima je jasno da prezadužena lokalna uprava nije u mogućnosti da sama rješava ovako zahtjevan kapitalni projekat. Treba napomenuti da godinama unazad državni organi nisu dozvoljavali opštini Pljevlja da ubira sredstva od velikih industrijskih zagađivača u gradu, naplatom ekološke takse, iako je to zakonska odredba. Građani Pljevalja su ionako odavno taoci razvoja šire društvene zajednice i kolateralna šteta. Ako ćemo pošteno, nešto se mnogo građani Pljevalja i nebune. A ni međunarodna zajednica se mnogo ne trudi da saopšti da zatvaranja poglavlja 27 nema bez ispunjavanja evropskih zakona o zaštiti životne sredine i zdravlja ljudi. Sporadično, ponekad, radi reda.

Vlada Crne Gore je prije nekoliko godina usvojila kratkoročne, srednjoročne i dugoročne mjere za sanaciju teške ekološke situacije u Pljevljima od kojih su do sad zaživljele samo kratkoročne mjere nabavke peleta i briketa i dale loše rezultate. Srednjoročna mjera koja se odnosila na izgradnju mini Toplane je godinama unazad gubila vrijeme oko realizacije tenderskih procedura kojima se nije nazirao kraj, iako je Toplana trebalo da počne sa radom u 2018. godini i tako se omogući zatvaranje kotlarnice u Skerlićevoj ulici i obezbjedi toplotna energija za dobar dio gradskog jezgra.Na kraju se od te srednjoročne mjere u međuvremenu odustalo. A dugoročna mjera (glavna predizborna) – toplifikacija grada, decenijama unazad nije bila vrijedna realizacije.

Uz to ne treba zaboraviti da građani Pljevalja u dobrom dijelu godine nemaju vodu za piće u kontinuitetu i po više mjeseci, zbog nepostojanja pogona za prečišćavanje vode iz jezera Otilovići, a da je cjevovod od Odžaka do Pliješi u izuzetno lošem stanju sa velikim gubicima na vodi i sačinjen od azbestnih cijevi koje su štetne za zdravlje ljudi. Uz to i sama sekundarna vodovodna mreža u gradu je takođe u katastrofalnom stanju.

Kao posljedica svega toga primjetan je veliki broj oboljelih od najtežih bolesti, koje često dovode do smrtnog ishoda.

Za rješavanje ovih problema potrebno je mnogo veće angažovanje nadležnih u lokalnoj upravi i angažovanje državnih organa i međunarodne zajednice jer vremena za čekanje nema. A oni koji su izgubili svaku nadu i više ne vjeruju u višedecenijska neispunjena obećanja nadležnih da će se nešto promjeniti – i dalje odlaze. Znaju oni da se ne kaže džabe – dok je pljevaljskog uglja, biće i Pljevalja. A poslije, zna se. Posljednji samo treba da ugasi svjetlo za sobom.

Piše: Kemal Pajević građanski aktivista iz Pljevalja