Da bi ugasili TE, nama su potrebne žive pare i mi te pare trenutno nemamo, nema ih ni cijeli region Zapadnog Balkana – bio je kategoričan Mujović 5. jula ove godine, a koji je tri mjeseca ranije, takođe bio decidiran da Termoelektrana neće biti ugašena ni za 10 godina, do izgradnje hidroelektrane Kruševo. Što se dogodilo u međuvremenu, pa je Vlada, u kojoj i danas sjedi Mujović, u septembru izašla sa gotovom strategijom za gašenje TE Pljevlja, za sada nije poznato

Firma „Fidelity consulting“ juče je na mreži Fejsbuk objavila da se „postepeno napušta proizvodnja električne energije iz Termoelektrane Pljevlja, što u krajnjem znači njeno gašenje“, navodeći da to poizilazi iz dva zvanična izvora – Prijedloga Reformske agende Crne Gore 2024-2027. godine, koji je Vlada usvojila u septembru i ocjene Evropske komisije te agende.

U prvom dokumentu, kako su naveli iz „Fidelity“, jasno piše: „Očekuje se da sistem za trgovinu emisijama utiče i na postepeno napuštanje proizvodnje energije iz uglja, a što će zahtijevati sprovođenje pravedne tranzicije u regionu Pljevalja“. 

„PRAVEDNA TRANZICIJA“

-Zbog kompleksnosti procesa u sprovođenju predloženih reformi potrebno je uspostaviti saradnju Generalnog sekretarijata Vlade i resornih ministarstava, uz uključenje ključnih subjekata, prije svega Rudnika uglja Pljevlja i Elektroprivrede Crne Gore kako bi se ostvarili željeni rezultati u dijelu prekvalifikacije i ponovnog zapošljavanja u pljevaljskom regionu uglja – citira se dio dokumenta.

U dokumentu Evropske komisije, kako su naveli, piše da „reformska agenda ima za cilj da podrži diversifikaciju energije vjetra i sunca, smanjenje zavisnosti od hidroenergije i povećanje integracija sa energetskim tržištem EU“. 

– Ona će uspostaviti pravedne tranzicione aktivnosti koje će olakšati postepeno gašenje termoelektrane na ugalj u Pljevljima – navode citat iz ovog akta.

Fidelity consulting u objavi na Fejsbuku zaključuje: „To je to, dame i gospodo; spremite se za pravednu tranziciju u Pljevljima na vakat. Rudnik uglja, Termoelektrana, Elektroprivreda, CEDIS, CGES, mikro, mala i srednja preduzeća u Pljevljima, zaposleni i članovi porodica treba da znate da, prema reformskoj agendi koju je usvojila Vlada, implementacija ove mjere će koštati 30,7 miliona eura…“.

Pljevljak, koji je podijelio ovu objavu, citirao je direktora Rudnika uglja Nemanju Lakovića da 1.600 ljudi radi u Rudniku uglja i Termoelektrani, „tako da se ekonomska stabilnost cijelog grada oslanja na ove dvije kompanije“.

-Potrebno je veoma pažljivo, oprezno i brzo da radimo i nadamo se da ćemo dobiti realne rokove kada ćemo biti spremni da ugasimo postojeće i napravimo alternative za poslove koje imamo, kao i prihode koje Crna Gora ostvaruje preko pomenutih sistema – rekao je, prije dva dana, Laković na Drugom ekonomskom dijalogu između Crne Gore i Sjedinjenih Američkih Država u Vašingtonu.

Pljevljak koji je na Fejsbuku komentarisao informaciju o najavi gašenja TE Pljevlja postavlja pitanje: „Hoćemo li se mi Pljevljaci ikada išta pitati?“.

– Dođu nam stranci i odluče da zatvore Rudnik uglja Pljevlja i Termoelektranu i mi aminujemo. Dobijemo zauzvrat bolnicu i Sportski centar Borovica i pa-pa. Da li će vladajuća većina zakazati sjednicu Skupštine Opštine Pljevlja povodom najavljenog gašenja Pljevalja, Termoelektrane i Rudnika uglja Pljevlja? Pljevlja su dala milijarde a vlast vraća Pljevljima 30.000.000€ i to zovu pravednom tranzicijom. 1500€ po stanovniku, maršala – zaključio je on.

Prema nezvaničnim informacijama Portala ETV, u Rudniku i Termoelektrani, mimo 1.600 stalno zapošljenih, angažovano je i oko 400 ugovoraca.

Interesantno je da je aktuelni ministar energetike Saša Mujović, u julu, dvadesetak dana prije rekonstrukcije Vlade, tada kao ministar energetike i rudarstva, saopštio: „Da li ćemo 2030. zatvoriti TE, odmah da kažem da nećemo“, uz poruku da „gašenja TE nema do momenta dok“ se ne napravi sigurna altrenativa za snabdijevanje strujom. 

INFORMACIJA ZA BRISEL

Međutim, Vlada je već u septembru sačinila dokument za Brisel, na osnovu kojeg se kandiduju za milione eura iz EU – „Informacija o procesu pripreme Reformske agende Crne Gore 2024-2027 za Instrument EU za reforme i rast, s Predlogom Reformske agende Crne Gore 2024-2027 za Instrument EU za reforme i rast“, u kojem se najavljuje gašenje Termoelektrane do 2027. godine.

U poglavlju naslovljenom: „Politika dekarbonizacije i priprema za mehanizam za određivanje cijene emisije ugljenika“, navodi se da je „ključna aktivnost koja treba biti realizovana u narednom periodu finalizacija integrisanog Nacionalnog energetskog i klimatskog plana (NECP), koji će definisati ključne politike i mjere za ostvarivanje novih ciljeva do 2030. godine“. 

U dokumentu se dalje navodi da je „Nacionalni savjet za održivi razvoj Crne Gore, uz podršku UNDP-a, inicirao izradu sveobuhvatne socijalno-ekonomske studije na temu pravedne (energetske) tranzicije, koja uključuje pravovremene procese planiranja koji prioritetno postavljaju potrebe ljudi, razvoj ljudskog kapitala i neophodnu podršku ekonomskoj diversifikaciji u pljevaljskom regionu uglja“.

Ističe se da je „zbog kompleksnosti procesa u sprovođenju predloženih reformi potrebno uspostaviti saradnju Generalnog sekretarijata Vlade i resornih ministarstava, uz uključenje ključnih subjekata prije svega Rudnika uglja Pljevlja i Elektroprivrede Crne Gore kako bi se ostvarili željeni rezultati u dijelu prekvalifikacije i ponovnog zapošljavanja u pljevaljskom regionu uglja“.

– U dijelu implementacije sveobuhvatnog Programa obnove zgrada neophodno je uključenje Eko fonda i Opštine Pljevlja – piše u dokumentu.

Sudeći prema navodima iz Vladinog akta, pripreme za gašenje Termoelektrane su u jeku, pa tako u tabeli 35 – Pregled koraka za reformsku mjeru 2.2.1. piše, pod stavkom „Naziv koraka“: „Vladina struktura koja ima mandat da implementira i prati akcije pravedne tranzicije je operativna i usvojila je plan za sprovođenje obuka i otvaranje radnih mjesta za ljude zaposlene u rudarstvu i proizvodnji energije baziranoj na uglju“.

Pod stavkom – „Odgovorna institucija“ piše da su odgovorni: Generalni sekretarijat Vlade, Nacionalni savjet za održivi razvoj, resorna ministarstva, Opština Pljevlja, Rudnik uglja Pljevlja, Elektroprivreda Crne Gore, dok je rok za implementaciju – jun 2025. godine.

„ŠARENA LAŽA“

Iako bi već za osam mjeseci trebalo da se počne sa obukama i otvaranjem radnih mjesta za ljude zapošljene u rudarstvu i proizvodnji energije baziranoj na uglju, zapošljeni u energetskom sektoru u Pljevljima o tome ništa ne znaju, ali ni nekolicina s kojima smo razgovarali iz Opštine Pljevlja, čija je uloga, prema Vladinom dokumentu, u „pravednoj tranziciji“ veoma značajna?!

„Korak“ – „Kratkoročne mjere razvoja ljudskog kapitala usmjerene na prekvalifikaciju i ponovno zapošljavanje u pljevaljskom regionu uglja sprovedene u skladu sa akcionim planom pravedne tranzicije“ treba da bude gotov u decembru 2026, kao i „korak“ – obuka 100 osoba, od čega 15% žena u skladu sa akcionim planom (pilot) – polazna vrijednost 2024. godina.

Za decembar 2026. Vlada je planirala i „uspostavljanje centra za obuku i šeme za prekvalifikaciju i ponovno zapošljavanje sa fokusom na implementaciju sveobuhvatnog programa kao i na druge poslove u industriji ili uslužnim djelatnostima“.

Do decembra 2027. treba da bude gotov „korak“ – sprovođenje sveobuhvatnog programa za renoviranje javnih i privatnih zgrada u rudarskom regionu Pljevlja, koji nudi finansijska rješenja za energetsku efikasnost i zamjenu fosilnih grejnih sistema.

U Vladinom dokumentu piše i da je decembar 2027. rok do kada će 90 odsto individualnih sistema za grijanje u javnim zgradama i 70 odsto individualnih sistema za grijanje u privatnim zgradama preći sa uglja na čistije gorivo.

Do tada su planirali da bude obučeno „najmanje 400 osoba, od čega 15 odsto žena u okviru programa za prekvalifikaciju i ponovno zapošljavanje sa fokusom na sprovođenje sveobuhvatnog programa kao i na druge poslove u industriji ili uslužnim djelatnostima – polazna vrijednost 2024. godina“.

U Vladinom dokumentu planiran je i akcioni plan za sprovođenje obuka i otvaranje radnih mjesta za ljude zaposlene u pljevaljskom regionu uglja, kao i „obuka 100 osoba, od čega 15 % žena“, za „prekvalifikaciju i ponovno zapošljavanje“, te uspostavljanje centra za obuku, kao i „definisanje šema za prekvalifikaciju i ponovno zapošljavanje“.

Ministar Mujović rekao je 5. jula da Crna Gora nema novca za gašenje TE Pljevlja.

– Da bi ugasili TE nama su potrebne žive pare i mi te pare trenutno nemamo, nema ih ni cijeli regiona Zapadnog Balkana – bio je kategoričan Mujović, koji je tri mjeseca ranije, takođe bio decidiran da Termoelektrana neće biti ugašena ni za 10 godina, do izgradnje hidroelektrane Kruševo.

Što se dogodilo u međuvremenu, pa je Vlada, u kojoj i danas sjedi Mujović, već u septembru izašla sa gotovom strategijom za gašenje TE Pljevlja, za sada nije poznato. 

Međutim, ono što je izvjesno, jeste da je i ovaj dokument Vlade Milojka Spajića, inače rođenog Pljevljaka, još jedna „šarena laža“ pripremljena za briselsku administraciju. Jer, obuka i zapošljavanje svega 500, od 1.600 zapošljenih u Rudniku i Termoelektrani, kako je planirano Vladinim dokumentom, u gradu koji će maltene ekonomski biti „mrtav“ nakon gašenja Termoelektrane, te renoviranje javnih i privatnih zgrada u Pljevljima, mogući su za dvije godine – do 2027, samo „na papiru“.

Prelazak na „zelenu energiju“ je dugotrajan proces, koji iziskuje i vrijeme i novac, ali i ozbiljan plan koji će garantovati građankama i građanima Pljevalja, zapošljenim u Termoelektrani i Rudniku, da će imati siguran posao.