Savet Evropske unije odobrio je revidiranu Direktivu o tretmanu gradskih otpadnih voda. Obuhvat je proširen na manja naselja, više izvora zagađivanja i mikrozagađivače, a novi propisi imaju za cilj da doprinesu energetskoj neutralnosti EU.

Direktiva Evropske unije o tretmanu gradskih otpadnih voda usvojena je 1991. godine. Evaluacijom iz 2019. utvrđeno je da jedinjenja svrstana u mikrozagađivače i neki izvori zagađenja, poput manjih naselja, nisu adekvatno regulisani, zbog čega je Evropska komisija u oktobru 2022. predložila izmenjenu verziju, a konačni dogovor između Saveta EU i Evropskog parlamenta postignut je 29. januara ove godine.

Nova pravila obavezuju države članice da sakupljaju i prečišćavaju otpadnu vodu iz svih naselja koja imaju iznad 1.000 ekvivalenta stanovnika, dok je ranije ovaj prag iznosio 2.000. Ekvivalent populacije se koristi za izračunjavanje zagađenosti gradskih otpadnih voda.

Pre kraja 2035. godine, sva naselja sa između 1.000 i 2.000 ekvivalentnih stanovnika moraće da imaju sisteme za prikupljanje otpadnih voda, na koje bi bili priključeni svi izvori domaćih otpadnih voda. Takođe, biće obavezno uklanjanje biorazgradivih organskih materija pre ispuštanja u životnu sredinu.

Usvojeno je izuzeće za članice u kojima je pokrivenost sistemima sakupljanja veoma niska i države koje su se nedavno pridružile EU: Rumuniju, Bugarsku i Hrvatsku.

Od 2039. godine, postrojenja koja prerađuju otpadnu vodu za ekvivalent broja stanovnika od preko 150.000 moraće da uklanjaju azot i fosfor, a od 2045. godine biće obavezna dodatna prerada za uklanjanje mikrozagađivača.

Farmaceutski i kozmetički proizvođači će morati da pokriju najmanje 80 odsto troškova dodatne prerade otpadnih voda

Farmaceutske i kozmetičke kompanije će morati značajno da doprinesu tretmanu otpadnih voda jer su one glavni izvor mikrozagađenja u tom segmentu. Prema novoj regulativi, proizvođači će morati da plate najmanje 80 odsto dodatnih troškova za tretman otpadnih voda izazvanih njihovim zagađenjem i to kroz posebnu finansijsku šemu – produženu odgovornost proizvođača, a sve u skladu sa principom da zagađivač plaća.

Nova pravila donose i cilj vezan za korišćenje energije iz obnovljivih izvora. Naime, počevši od 2045. godine, postrojenja sa opterećenjem od 10.000 ekvivalenata stanovništva i više moraće da koriste energiju iz obnovljivih izvora. „Sektor prerade urbanih otpadnih voda može igrati značajnu ulogu u smanjenju emisija gasova sa efektom staklene bašte i pomoći EU da postigne svoj cilj klimatske neutralnosti“, piše u saopštenju saveta.

Nakon što direktiva stupi na snagu, države imaju rok od 31 meseca da je implementiraju u nacionalno zakonodavstvo.

Rumunija i Bugarska ističu da će implementacija novih pravila biti izazov

Iako ažurirana direktiva uzima u obzir (slabije) kapacitete Bugarske i Rumunije za ispunjavanje novih standarda, implementacija ostaje izazov, istakle su ove dve države u svojim komentarima na nove propise. Obe naglašavaju potrebu za značajnim ulaganjima za sprovođenje Direktive o prečišćavanju otpadnih voda i ističu finansijske izazove kao ključnu prepreku. Bugarska izražava zabrinutost zbog visokih troškova i potrebu za fleksibilnim vremenskim okvirima i dodatnom finansijskom podrškom EU, dok Rumunija upozorava da će troškovi naročito pogoditi njena ruralna područja.

Bugarska naglašava da bi produžena odgovornost proizvođača mogla da smanji konkurentnost i poveća troškove lečenja građana, dok Rumunija upozorava da bi ovi visoki troškovi mogli dovesti do zdravstvene krize. Obe vlade pozivaju na usklađenu primenu produžene odgovornosti proizvođača na nivou EU kako bi se izbegla neravnopravna opterećenja među državama članicama.

Srbija i druge zemlje Zapadnog Balkana su kandidatkinje za članstvo i stoga su dužne da prenesu sve zakone, uredbe i propise EU u svoj pravni okvir.