Nakon što je Ministarstvo kulture i medija odbilo zahtjev Opštine Berane da bude podignut spomenik mitropolitu Amfilohiju, reagovali su iz Eparhije budimljansko-nikšićke, ocjenjujući da je argumentacija za odbijanje tog zahtjeva klimava i porozna, te primjer maliciozne birokratije.

Kako navode u reagovanju Eparhije, spomen-obilježje mitropolitu Amfilohiju, koje je trebalo da bude podignuto na zahtjev Opštine Berane, nije dobilo “zeleno svijetlo” od Ministarstva kulture i medija, čije je Rješenje o odbijanju potpisala dr fizijatrije Tamara Vujović.

„Uprkos opširnom, detaljno obrazloženom i dokumentovanom Zahtjevu koji gotovo do tančina slijedi uslove propisane Zakonom o podizanju spomen-obilježja, Ministarstvo kulture i medija u svom tumačenju ne prepoznaje mitropolita Amfilohija kao zaslužnu ličnost u novijoj istoriji Crne Gore. Tako smo umjesto spomenika mitropolitu Amfilohiju dobili monumentalnu figuru birokratske malicioznosti po kojoj će biti upamćeni donosioci ovog Rješenja. Koliko je klimava i porozna argumentacija kojom Ministarstvo kulture i medija pokušava da podupre svoje Rješenje pokazuje pravna analiza koju ćemo ovdje predočiti crnogorskoj javnosti. Naime, Rješenje kojim se odbija Zahtjev i Dopuna prethodne saglasnosti Vlade je nezakonito, jer ne sadrži dovoljne razloge, a dati razlozi su proizvoljni i kontradiktorni, nažalost, jednim dijelom i maliciozni“, navode u reagovanju.

Nesporno je, dodaju, da je zakonski rok od najmanje 20 godina od dana kada je lice umrlo propisan kao objektivni uslov potvrde statusa istaknute ličnosti. Međutim, Zakon u članu 9, stav 3 dozvoljava izuzetak i propisuje da se i prije proteka navedenog objektivnog roka može utvrditi status istaknute ličnosti uz prethodnu saglasnost Vlade.

„Uvažavajući postulat pravne tradicije i prakse prema kome se izuzeci u pravu usko tumače, ipak je u konkretnom slučaju potpuno izostala savjesna i brižljiva ocjena razloga navedenih u predlogu i njegovoj dopuni, zbog čega se ne može utvrditi na kojim argumentima je fundirano mišljenje Komisije, odnosno, na osnovu kojih činjenica i dokaza je Ministarstvo prihvatilo dato mišljenje i zauzelo, a contrario stanovište datim razlozima. Posebno je nejasno na temelju koje zakonske ili podzakonske norme se opravdanost primjene člana 9, stav 3 Zakona u smislu prethodne saglasnosti Vlade izvodi iz „mišljenja stručne i naučne javnosti“, što ukazuje na sasvim proizvoljno i arbitrarno tumačenje pravnih normi od strane Ministarstva. Naime, nijedan zakonski ili podzakonski propis ne predviđa da se status izuzetne ličnosti u smislu člana 9, stav 3 Zakona potvrđuje isključivo na osnovu mišljenja stručne i naučne javnosti. Napominjemo da se gotovo svakodnevno, ne samo kod nas nego i širom svijeta, stručno, naučno, društveno i politički, preispituje i osporava status mnogih istaknutih ličnosti. To je logična posljedica slobode naučnog istraživanja, kulturnog pluralizma i demokratskog uređenja, pa je prema tome životno i pravno apsurdno insistirati na jednoznačnoj i konsesualnoj „stručnoj i naučnoj“ verifikaciji statusa istaknute ličnosti bez obzira na protok vremena od dana smrti nekog lica. Dodatno, nije uopšte pojašnjeno ko predstavlja stručnu i naučnu javnost čije je mišljenje relevantno za predmetnu saglasnost Vlade“, navode u Eparhiji.

Dodaju da citiranje člana 10 Zakona u kontekstu iznalaženja opravdanih razloga za odbijanje Zahtjeva, bez ikakvog činjeničnog koneksta sa njegovom sadržinom, u najmanju ruku je pravno skandalozno, a implicitno i zlonamjerno.

„Navodeći ovaj član u obrazloženju Rješenja, „naše“ Ministarstvo nam poručuje da, ne samo da nećete sada podići spomenik mitropolitu Amfilohiju, nego nećete ni za sto godina, jer Mitropolitov lik i djelo članom 10 ovog Zakona Ministarstvo svrstava u ‘lice koje je bilo saradnik okupatora, njegovog saveznika ili pomagača, lice koje je zastupalo fašističke, šovinističke ili nacističke ideje i ideologije, lice koje je osuđeno za krivično djelo protiv čovječnosti ili drugih dobara zaštićenih međunarodnim pravom ili je proglašeno ratnim zločincem, lice koje je u istoriji Crne Gore ili u istoriji čovjerčanstva imalo negativnu ulogu’. U nevjerici i sa krajnjom indignacijom odbacujemo rezon Ministarstva da se u slučaju mitropolita Amfilohija radi o licu koje je na udaru navedenog člana 10. Takođe, nemoguće je dokučiti racionalni smisao obrazloženja u dijelu pozivanja na crkvene kanone koji se ni logički, ni činjenično ni pravno ne može dovesti u vezu sa predmetnim Zahtjevom“, navode u reagovanju.

Naglašavaju da su u Zahtjevu i Dopuni iscrpno prikazana kulturna, društvena, naučna i prosvjetna dostignuća mitropolita Amfilohija, kao i njegove posebne zasluge za opštinu Berane.

„Narod Crne Gore je svoj odnos prema blaženopočivšem mitropolitu Amfilohiju kao istaknutoj ličnosti iskazao još tokom njegovog pogreba, što je notorna činjenica. Konstatujemo da poštovanje ličnosti i djela mitropolita Amfilohija za ove četiri godine ne samo da se nije umanjilo, već se dodatno raširilo i produbilo, tako da danas o njemu afirmativno govori čak i onaj dio javnosti koja ga je tokom života žestoko osporavao. Štaviše, ukazano je sa relevantnih, iako mitropolitu nenaklonjenih, adresa da je očuvanje građanskog mira u Crnoj Gori u nekim kritičnim trenucima nesumnjiva zasluga i mitropolita Amfilohija. Iz obrazloženja Ministarstva ne može se zaključiti zbog čega je protek vremena od 20 godina u ovom slučaju od naročitog značaja. Tim prije, jer je riječ o javnoj i uticajnoj ličnosti koja je bila predmet kontinuiranog interesovanja, ne samo crnogorske javnosti posljednje skoro četiri decenije, o kojoj se zna gotovo svaka, pa i najmanja pojedinost. U konačnom, da su mitropoliti cetinjski istaknute ličnosti u životu Crne Gore, predstavlja istorijski potvrđeno pravilo, a ne izuzetak, a to pravilo je upravo svojim životom i djelom posvjedočio mitropolit Amfilohije. Zbog toga je Ministarstvo moralo cijeniti predmetni zahtjev kako u odnosu na konkretnu ličnost, tako i u vezi sa svim okolnostima koje su od značaja za meritornu ocjenu prilikom davanja saglasnosti Vlade“, zaključuju u reagovanju.