Efekti programa ekonomskog državljanstva su da je preko dvije hiljade stranaca iz 73 države kupilo crnogorsko džavljanstvo na osnovu ulaganja 250 miliona eura i plaćanja naknada od 74 miliona eura. Odbijeno je 238 zahtjeva, dok je još 15 u raznim fazama razmatranja.

To je navedeno u informaciji o stanju projekta do 31. decembra prošle godine, koju je usvojila Vlada.

Vlada Duška Markovića je 22. novembra 2018. godine donijela Odluku o kriterijumima, načinu i postupku izbora lica koje može steći crnogorsko državljanstvo prijemom radi realizacije Posebnog programa ulaganja od posebnog značaja za privredni i ekonomski interes Crne Gore.

UZ STAN OD IZABRANIH DOBIJALI I PASOŠ

Prema toj odluci zainteresovani stranac aplikant može steći crnogorsko državljanstvo prijemom po osnovu posebnog programa ako je na escrow račun (prelazni račun) položio iznos od najmanje 450.000 eura, za potrebe ulaganja u jedan od razvojnih projekata u glavnom gradu Podgorica ili primorskom regionu Crne Gore ili iznos od najmanje 250.000 eura, za potrebe ulaganja u jedan od razvojnih projekata u sjevernom ili središnjem regionu Crne Gore.

Na osnovu odluke tadašnje Ministarstvo održivog razvoja i turizma je 26. februara 2019. godine raspisalo Javni poziv za iskazivanje interesovanja za kvalifikovanje projekata na Listu razvojnih projekata u oblasti turizma. Međutim većina razvojnih projekata bili su takozvani kondo hoteli zgrada sa stanovima i apartmanima koja formalno funkcioniše kao hotel, u kojim su stranci koji kupe stan dobij ali priliku da uz njega dobiju i državljanstvo Crne Gore.

Među prihvaćenim projektima bilu su izgradnja 12 hotela sedam u Kolašinu (Breza Bjelasica 1450, K16, D sa depadansom E, Montis hotel 8c resort, Magnum i B), po jedan u Žabljaku (Durmitor Hotel and Villas),Tivtu (Boka Place) i Budvi (Cruiser) i dva u Baru (Amma Resort i Liko Soho).

Prijavljen je bio jedan projekat u oblast poljoprivrede i prerađivačke industrije (plantaža jabuka u Pljevljima) vrijedan pola miliona eura, ali nije realizovan.

EU KRITIKOVALA PROJEKAT OD 2019.

Predaja zahtjeva prema ovom programu trajala je do 31. decembra 2022. godine, jer je Evropska unija tražila da se sa njim prekine. Nakon novih zahtjeva iz EU da Crna Gore prekine ovaj projekat jer ga smatraju bezbjednosnim rizikom, Vlada je u decembru 2021. godine ograničila pijem zahtjeva do kraja 2022. godine. U februaru 2022. godine delegacija Evropske unije u Crnoj Gori ponovo je zatražila da se ukine šema ekonomskog državljanstva, kao i da žale zbog odluke da se program produži na godinu.

Evropska komisija je 2019. ocijenila da se šeme preko kojih se dobija državljanstvo kvalifikuju kao bezbjednosni rizik zbog moguće infiltracije organizovanog kriminala, pranja novca, utaje poreza i korupcije. U izvještaju EK se navodi i da se takve šeme u državama koje nisu članice EU, a imaju bezvizni režim sa EU (kao što je Crna Gora), mogu iskoristiti da se zaobiđe procedura kraćih ostanaka u EU preko viza.

Rizici za javne politike i bezbjednost EU i država članica se znatno povećava u odsustvu prethodno efektnih rezidenci jalnih preduslova i mogu da predstavljaju osnov za suspenziju izuzimanja iz viznog programa, kao što je nedavno predloženo za Vanuatu, navodi se u pismu Delegacije EU iz februara 2022. Oni su tražili i da se obavlja adekvatan nadzor nad osobama koja su dobila ovakvo državljanstvo. Evropska komisija je i u izvještaju o proširenju iz novembra 2023. godine ukazala na ovaj problem u Crnoj Gori.

Kontroverzni program za sticanje ekonomske državljanstva, koji je podržavao javne prihode, ali se sukobljavao sa obavezama zemlje prema EU, istekao je krajem 2022. godine. Međutim, mnoge neprocesuirane aplikacije su nastavile da se razmatraju čak i u 2023. godini, piše u izvještaju.