Možemo mi o svojim ljudima da pričamo priče i pjevamo himne, čemu smo kao narod skloni, ali je mnogo važnije šta o tome misle u svijetu, i ne ma ko u svijetu – kaže protođakon dr Ljubomir Ranković, urednik „Glasa crkve“, koji otkriva nove detalje iz života svetitelja iz Lelića.

– Naše ljude treba procjenjivati i sagledavati očima velikih ljudi iz velikog svijeta – ukazuje Ranković. – Malo je njih u istoriji ovoga naroda koji su dobili visoku ocjenu na tom planu. Jedan od najvećih je Sveti vladika Nikolaj Velimirović.

Nikolaj je „jedna od najpopularnijih ličnosti svoje epohe, u cijelome svijetu“.

Školovao se u Evropi, u Bernu je završio fakultet i položio dva doktorata, iz teologije i istorije. Pohađao je Univerzitet u Haleu, gdje je slušao predavanja najuglednijih evropskih mislilaca i stvaralaca, potom završio Filozofski fakultet na Oksfordu, gde je doktorirao na temu „Filozofija Berklija“. Disertaciju je napisao na engleskom, a u Ženevi ju je branio na francuskom jeziku.

Bio je lični prijatelj engleskog kralja Džordža V i arhiepiskopa Anglikanske crkve Randala.

– Njemačka obaveštajna služba, koja je tokom Prvog svjetskog rata u stopu pratila Nikolaja u Engleskoj, zapisala je doslovce: „Engleski kralj Džordž V i njegovi ministri, kao ludi, idu po katedralama i dvoranama, za Nikolajem, da ga slušaju i da se dive duhovnosti njegovoj. Ugledni univerziteti u Glazgovu i Londonu dodelili su mu titulu počasnog doktora“ – priča dr Ranković. – Engleski ministar vojni Lojd Džordž rekao je da je „Nikolaj doprinio pobjedi saveznika koliko i jedna armija na frontu“. Budući da su ga u tu misiju, u anglosaksonski svijet, uputili srpska vlada i kralj, često je boravio i u Americi. Bio je blizak sa Mihailom Pupinom, družio se sa Džonom Golsvortijem, sa Vudroom Vilsonom i brojnim američkim visokim zvaničnicima i pripadnicima duhovne, kulturne i naučne elite.

Vladika je, po riječima dr Rankovića, posebno bio poštovan među Afroamerikancima. Zvali su ga „crnački mesija“. U Bostonu ga je, jednom prilikom, u velikoj katedrali dočekalo 5.000 crnaca, noseći u rukama srpsku zastavu i pjevajući srpsku himnu „Bože pravde“!

– Godine 1916. na tristogodišnjicu Šekspirove smrti, na centralnoj proslavi u Londonu, gdje se skupio cvijet svjetske pameti, bio je naš Lelićanin sa šest nobelovaca, među kojima je bio i harizmatični Indijac Rabindranat Tagore, pa Ernest Hemingvej, francuski filozof Anri Bergson, Romen Rolan, Džordž Santajana… Nikolaj je održao upečatljivu besjedu o Šekspiru, koja je izazvala oduševljenje svih prisutnih, počevši čuvenom rečenicom: „Ja nisam poznavao Šekspira, ali je Šekspir poznavao mene“ i nazvao ga „čovjekom sa muzikom u sebi“.

Pred kraj života, najugledniji američki univerzitet Kolumbija u Njujorku dodijelio mu je titulu počasnog doktora. Na skupu Svjetskog saveza crkava u Evanstonu vladiku Nikolaja dočekalo je 5.000 predstavnika svih hrišćanskih konfesija. Kad je ušao u ogromnu dvoranu, svi su kleknuli jer je on bio čovjek koji je na sebi nosio žive rane fašizma i komunizma.

POČAST

– Američki Kongres je povodom njegove smrti izglasao rezoluciju kojom je izjavio saučešće srpskom narodu – kazuje dr Ljubomir Ranković. – Prvi ko ga je uporedio sa Svetim Savom bio je Mihailo Pupin, čiju sudbinu je, nažalost, doživio i vladika Nikolaj. Svuda je bio više poštovan nego u svom narodu. Nažalost, i do današnjeg dana.