Gašenjem Cementare u Pljevljima, kapaciteta 327.000 tona, Crna Gora je 1988. godine postala uvoznik cementa. Od tada do danas pojavljivale su se razne studije opravdanosti izgradnje nove fabrike, najbriljantnija u septembru 2008. Tada je slavodobitno obećano da će 2011. kompanija Semag iz Njemačke izgraditi cementaru i, što direktno što indirektno, zaposliti 1.000 radnika.

Mi i dalje uvozimo cement, a nesuđeni radnici odoše u Evropsku uniju. Uprkos tome što je očigledno da iz Termoelektrane dobijamo ogromne količine laporca i pepela, izvanrednih sirovina za proizvodnju kvalitetnog cementa.

Prema zvaničnim podacima, Crna Gora godišnje uvozi 750.000-800.000 tona u vrijednosti od 40 do 50 miliona eura, s tendencijom rasta zbog nastavka izgradnje auto-puta. Na taj način ne samo da se budžet zatrpava troškovima, nego i Pljevlja zagađuju laporcem i pepelom.

To što se cementara ne gradi pogoduje samo uvoznom lobiju, jer tako godišnje zarađuje od četiri do pet miliona eura i beskrupulozno zagađuje životnu sredinu u Pljevljima.

Posljednji je čas da prerada laporca i pepela iz Termoelektrane konačno počne, i to proizvodnjom kvalitetnog cementa. Za pogonsku energiju bio bi korišćen ugalj, što bi bilo isplativo i za Rudnik, naravno uz poštovanje visokih ekoloških standarda.

Zbog toga treba hitno započeti izgradnju fabrike čiji bi kapacitet bio milion tona godišnje. U postojećim uslovima to je maksimalna količina, limitirana ne samo realnim potrebama tržišta već i otežanim transportom, pošto do Pljevalja nema željezničkog prevoza.

Oko 750.000-800.000 tona cementa godišnje bilo bi plasirano na domaćem tržištu jer se toliko i uvozi, a preostalih 200.000-250.000 tona bilo bi izvezeno u Srbiju, Bosnu i Hercegovinu i Hrvatsku. Naš cement bio bi konkurentan kvalitetom ali i cijenom, jer na nju utiču i troškovi prevoza. Proizvodnja cementa u Pljevljima uštedjela bi oko 50 miliona eura smanjenjem uvoza, a izvoz bi bio veći za 12 do 14 miliona. Tako bi bio znatno poboljšan i devizni disbalans.

Ova fabrika zapošljavala bi na duži rok oko 200 radnika i bila bi prva privredna grinfild investicija. Od države bi trebalo da dobije beneficije poput onih koje važe za graditelje auto-puta.

Pošto bi transport cementa bio moguć samo drumovima, to bi uzrokovalo i brži razvoj tog saobraćajnog sektora. Kad bi se prevoz milion tona cimenta obavljao kamionima, to bi izgledalo ovako: cementara bi radila 330 dana godišnje; milion tona podijeljen na 25 po kamionu značio bi 40.000 kamiona punih cementa godišnje. Kad to podijelimo na 330 dana, to je 121 kamion sa 25 tona cementa svakog dana. Ako to podijelimo sa 24 časa, na svakih 20 minuta iz fabrike bi izlazio po jedan kamion sa cementom.

To bi značilo minimum 200 novih radnih mjesta u oblasti transporta, zatim povećanje potrošnje dizel-goriva i motornih ulja, zbog koje bi porastao i akcizni prihod državnog budžeta.

Fabrika ambalaže trebalo bi da proizvodi oko 20 miliona kartonskih vreća, tako da bi moralo biti zapošljeno bar 20 radnika.

U ukupnom zbiru, zbog proizvodnje, pakovanja i prevoza domaćeg cementa, na sjeveru bi bilo otvoreno 420 novih radnih mjesta. Što bi to značilo za prosječno četvoročlane porodice u najmanje razvijenoj regiji Crne Gore, ne treba objašnjavati.

Osim sprečavanja zatrpavanja budžeta troškovima i pljevaljske okoline laporcem i pepelom, fabrika cementa doprinijela bi i sprečavanju iseljavanja sa sjevera naše države.

Pored činjenica koje sam naveo, raspolažem i podacima da postoji konkretno zainteresovani investitor iz Indije (prilog pismo o namjeri) koji se javio na konkurs Ministarstva ekonomije. Poslao je 12. aprila 2019. pismo o namjeri ne samo da otkupi koncesije za laporac na Jagnjilu, već i da izgradi cementaru. Ovaj investitor je spreman da učestvuje i u izgradnji pruge od Pljevalja do one Bar – Beograd. U tom slučaju povećao bi kapacitet na dva miliona tona cementa godišnje, a za to imamo dovoljno kvalitetne sirovine.

Indijci još čekaju odgovor.

Pošto se radi o proizvodu koji ima dugoročno tržište u Crnoj Gori, to je preduslov za garantovano uspješan biznis. Mislim da bi opšti interes bio da se fabrika finansira od dijela pošteno zarađenih 1,4 milijarde eura, novca građana koji se nalazi na štednji kod banaka sa kamatom od 1 do 1,5 posto godišnje.

Kada bi oni postali dioničari fabrike cementa, imali bi mnogo veću zaradu od one koju dobijaju samo kamatom. Bili bi vlasnici vrijednih vaučera koje bi mogli, po potrebi, prodati na berzi, što je sigurnije od držanja novca u banci. Novac od dividende trošio bi se u Crnoj Gori, a država od PDV-a punila budžet.

Naravno, za ovo je potrebno povjerenje štediša u državu, ali to je tema koja zahtijeva posebnu analizu.

Autor je dipl. ing. mašinstva Milorad Micko Vukotić