Pljevlja, najveći industrijski centar Crne Gore je istovremeno i jedan od crnogorskih i evropskih gradova sa najvećom zagađenošću vazduha, vode i zemljišta. Posebno velike probleme građanima Pljevalja predstavlja zagađen vazduh, jer su tokom godine koncentracije štetnih materija u vazduhu povremeno daleko veće od zakonom propisanih.

Pljevlja, tokom zime žive u magli, a građani udišu vazduh koji se vidi, jer se jako malo ekoloških standarda primijenjeno tokom izgradnje industrijskih postrojenja, a njihova modernizacija se odlaže iz godine u godinu.

Ova godina prema propisanim ekološkim standardima trebalo je da se u Pljevljima završi 14. februara. Tog dana je, naime, probijen zakonima definisani okvir o broju dana u kojima zagađenje vazduha može da se toleriše. Da stvar bude gora, do kraja marta i kratko u aprilu trend se nastavio. Gornje granične vrednosti za zagađenost vazduha prekoračene su do juna meseca čak 67 puta ili zbirno 2 mjeseca i 7 dana od početka ove godine, pokazuju mjerenja Centra za ekotoksikološka istraživanja, koja je analizirala redakcija PV Informera.

Svjetska zdravstvena organizacija je posle boravka svojih eksperata u Pljevljima još prije 7 godina procijenila da je stepen aerozagađenja toliko veliki, da je Pljevlja uvrstila među deset najugroženijih životnih sredina u Evropi.

Danas, nerijetko ćete na svjetskim sajtovima za mjerenje stanja vazduha, pronaći Pljevlja u vrhu najzagađenijih, rame uz rame sa gradovima u Bangladešu, Pakistanu, Indiji, Kini…

Od kada je 2009. postavljena prva mjerna stanica koja bilježi stanje vazduha u Pljevljima, država je učinila mnogo – ali samo u planiranju. Dvije Nacionalne strategije upravljanja kvalitetom vazduha u Crnoj Gori, dva Akciona plana samo za područje Pljevalja, desetine izveštaja, analiza, mnogo upozorenja i još više obećanja građani su vidjeli u prethodnoj deceniji. 

Sve ovo, stotine i stotine stranica, i dalje je tek mrtvo slovo na papiru, jer su mjerni instrumenti neumoljivi: vazduh u gradu je često, a naročito u zimskim mjesecima zagađen iznad dozvoljenih zakonskih parametara. Svjetski sajtovi jasnije objašnjavaju o čemu se radi – vazduh u Pljevljima je naime često „vrlo opasan“.

Novinari redakcije “PV Informer” istraživali su zašto je došlo do toga da se u jednom gradu, u Evropi, u 21. veku stvori situacija koja zapanjuje sve ekološke eksperte, koliko je vazduh zaista loš, šta su uzročnici i zašto se situacija uprkos ozbiljnim upozorenjima skoro pa i ne pomjera sa mrtve tačke.

Grad za proizvodnju struje koji nema grijanje

Grad u kotlini okružen brdima, klimatske prilike da zimi ima malo vjetra, ekstremne temperature, sve ovo kako navode stručnjaci dovodi do zadržavanja štetnih materija u prizemnim slojevima atmosfere. Sve analize detaljno analiziraju geografski položaj Pljevalja i činjenicu da mnoge prirodne okolnosti utiču na zagađenost grada.

Tek pojedine, hrabrije, studije, jasno prikazuju da ovaj sada najveći industrijski grad zimi živi u magli, a građani udišu vazduh koji se vidi, jer se jako malo ekoloških standarda primenjeno tokom izgradnje industrijskih postrojenja, a njihova modernizacija se odlaže iz godine u godinu.

Prilikom izgradnje TE „Pljevlja“ pri izdavanju urbanističkih saglasnosti, Skupština Opštine je tu izgradnju uslovila izgradnjom daljinskog sistema snabdijevanja toplotnom energijom, kao baznim izvorom. Govorimo o 1982. godini, a idejni projekat toplifikacije grada uradjen je naredne godine.  Osnovni cilj je bio da se putem savremenog centralizovanog sistema snabdijevanja toplotnom energijom omogući kombinovana proizvodnja toplotne i električne energije sa svim ekonomskim, energetskim i ekološkim prednostima. 

Na Studiju opravdanosti čekalo se čak 10 godina, a taj projekat iz 1997. koji je podrazumevao i ugradnju nove opreme u TE Pljevlja nije realizovan. Ideja je opstala, jer je 2009. godine država uzela kredit od Evropske banke za obnovu i razvoj, i uradjena je nova Studija izvodljivosti

Sve od početka, ali Crna Gora tada potpisuje ugovor sa EBRD za kredit u iznosu od 4 miliona eura i grant od 2,5 mililona eura koji se veže za to da toplotna energija bude obezbijeđena iz otpadne biomase pri eksploataciji šuma koju vrši preduzeće „ Vektra Jakić”.

Odlaskom ove privatne kompanije u stečaj, cio projekat je obustavljen.

Koliko košta život 

Izveštaji državnih instutucija u međuvremenu će prema analizi naše redakcije iz godine u godinu uticaj termoelektrane i rudnika smanjivati.

Termoelektrana se nalazi  samo 4 kilometra od centra grada. Opisuje se kao TE sa visokim dimnjakom čiji je odvod 300 metara viši od gradske sredine. Termolektrana za rad koristi ugalj, pljevaljski lignit sa kopova koji su u neposrednoj blizini. Godišnje se prema dostupnim podacima sagori od 1,5 do 2 miliona tona uglja i sve to prati potrošnja velikih količina otrovnih materija koje se izbacuju u vazduh.

Za dvadeset godina postojanja Termoelektrana je proizvela i predala Elektroenergetskom sistemu 28.000 GWh i sagorjela 33.100.000 t uglja.

 Od sagorijevanja uglja stvara se pepeo i šljaka. I pored zaštite kotline visokim dimnjakom termoelektrane, pri nepovoljnim meteorološkim uslovima i u sezoni grijanja domaćinstava, registrovana su povećanja koncetracije suspendovanih čestica.

Najpoznatija svetska nevladina organizacija koja prati ekološke probleme, Savez za životnu sredinu i zdravlje (HEAL) je  još 2016. godine u svojoj analizi upozorila da je, na primjer, pljevaljska Termoelektrana svojim djelovanjem izazvala 35 prijevremenih smrtnih slučajeva u Crnoj Gori, a ukoliko se uzme njen uticaj i van granica onda je broj slučajeva 133.

Ova evropska organizacija analizirala je posljedice rada svake od 16 termoelektrana u regionu zasebno van granica zemalja u kojima se nalaze.

Procijenili su da je TE Pljevlja emisijama štetnih čestica izazvala 133 prijevremenih smrtnih slučajeva, da je 285 djece oboljelo od bronhitisa, kod gotovo 2.900 asmatične djece probudilo simptome astme a kod 68 odraslih hronični bronhitis. Broj onih koji su morali da budu hospitalizovani zbog respiratornih i kardiovaskularnih problema je veći od 100.

Šteta koju je TE Pljevlja izazvala u Crnoj Gori i van njenih granica iznosi i do 300 miliona eura, navodi se u izvestaju HEAL organizacije.

Inače, brojne naučne studije govore o jasnoj korelaciji između određenih zagađujućih materija i teških oboljenja kod ljudi. Kratkotrajna izloženost vrlo visokim koncentracijama zagađujućih materija može izazvati iritaciju disajnih organa, gušenje, a može imati i smrtni ishod, dok dugotrajna izloženost visokim koncentracijama zagađujućih materija može izazvati brojne hronične probleme u zavisnosti od koncentracije i vrste zagađujuće materije.

Shodno Zakonu o životnoj sredini (Sl. list br.48/08) Agencija za zaštitu životne sredine Crne Gore ima obavezu izrade godišnjih izvještaja o stanju životne sredine u Crnoj Gori. Izvještaji o stanju životne sredine predstavljaju jedan od osnovnih dokumenata iz ove oblasti i daju prikaz stanja životne sredine.

U Pljevljima je krajem maja 2009. godine instalirana automatska stacionarna stanica. Stanica je opremljena sa uređajima za automatsko mjerenje ugljen monoksida, azot monoksida, azot dioksida, ukupnih azotnih oksida, benzena, etilbenzena, o-m-p ksilena, toluena, PM10 čestica i meteoroloških parametara.

Analizirani su rezultati mjerenja koji su predstavljeni kao srednje i maksimalne 24-časovne vrijednosti na mjesečnom i godišnjem nivou, sa brojem validnih mjerenja i brojem dana prekoračenja propisanih graničnih vrijednosti. Od 05. decembra 2016. godine automatska stacionarna stanica za praćenje kvaliteta vazduha u urbanoj zoni Pljevalja nalazi se na lokaciji Gagovića imanje.

Vrijednosti PM10 čestica u prvoj godini mjerenja zbog kasnog instaliranja mjerne stanice su pokazali da su 89 dana od 184 dana mjerenja u 2009.godini  prelazile  propisane norme (50 µg/m3 ne smije biti prekoračena preko 35 puta godišnje). Učestala prekoračenja ovih čestica u sezoni jesen-zima objašnjavaju se povećanom potrošnjom goriva (čvrstih i tečnih) za potrebe grijanja.

Najveći zagađivači u opštini Pljevlja koji utiču na kvalitet vazduha u gradu su TE Pljevlja, Rudnik uglja A.D Pljevlja, gradske kotlarnice i oko 5000 individualnih ložišta koji u ogromnoj mjeri koriste ugalj kao energent za vrijeme grejne sezone. Značajan zagađivač vazduha u gradu su i motorna vozila.

Nacionalna strategija bez strategije

Državni Nacrt upravljanja kvalitetom vazduha do 2029. u mnogo segmenata problematizuje stanje u Pljevljima.

Ovom nacionalnom strategijom planirana je ugradnja sistema za desumporizaciju otpadnog gasa u TE Pljevlja u vrijednosti od 24,2 miliona evra, ali i promjena kotlova u sektoru domaćinstava. 

„ U okviru projekta ekološke rekonstrukcije TE Pljevlja biće obezbijeđen centralni izvor toplotne energije snage 87 MWth, sa magistralnim toplovodom. 

U okviru projekta izgradnje daljinskog sistema za grijanje u opštini Pljevlja, neophodno je obezbijediti  centralni izvor toplotne energije, kao i izgradnju mreže daljinskog grijanja i infrastrukture za povezivanje domaćinstava na mrežu. 

S tim u vezi, Elektroprivreda Crne Gore je u okviru projekta ekološke rekonstrukcije TE Pljevlja predvidjela izradu priključka za oduzimanje pare sa turbine i izmjenjivač toplote sa priključenjem na gradski toplovod u zoni granične ograde TE. Ovaj projekat je preduslov, ali predstavlja samo mali dio iznosa koji je neophodan za izgradnju kompletnog daljinskog sistema za grijanje. Naglašavamo da ukupan iznos neophodnih ulaganja postoji samo na nivou procjena, a jedna od njih navodi da je za realizaciju ovog projekta neophodno izdvojiti 23 mil. €“ navodi se u strategiji.

Ništa bez pritiska EU

Problem zagadjenosti vazduha u Pljevljima tema je različitih naučnih seminara i izvještaja koje Crna Gora šalje Evropskoj komisiju u procesu pristupa Evropskoj uniji

Jedna od prvih intervencija na TE Pljevlja desila se zbog odluke EU.

„Zbog nedovoljne efikasnosti elektrofiltera i promjene važećih propisa u vezi zaštite životne sredine i zahtjeva Evropske unije o emisiji zagađujućih materija iz energetskih postrojenja izvršena je zamjena elektrofilterskog postrojenja u 2009. godini“ navodi se u izveštajima o energetskom sektoru.

U aprilu prošle godine Sekretarijat Energetske zajednice pokrenuo je spor protiv Crne Gore zbog nastavka rada TE Pljevlja i nakon što je jedina crnogorska termoelektrana na ugalj iskoristila dozvoljeni broj radnih sati u sklopu “opt-aut” mehanizma. 

Kako je objašnjeno, nastavak rada TE Pljevlja tada predstavljalo bi kršenje Direktive o velikim ložištima Evropske unije, navodi se na internet stranici Sekretarijata.

TE Pljevlja mogla je da do 2023. potroši  20,000 radnih sati predviđenih u “opt-aut” mehanizmu.

Sekretarijat je takođe podsetio da je više puta upozoravano na činjenicu da će TE Pljevlja uskoro potrošiti limit iz “opt-aut” mehanizma, posebno u svojim izveštajima za 2019. i 2020. godinu, kao i da je to potvrđeno godišnjim izveštajem Crne Gore u provođenju Direktive o velikim ložištima, objavljenom u martu 2021. godine.

U martu, crnogorska nevladina organizacija “Green Home” saopštila je da je Evropska agencija za životnu sredinu objavila da je ova termoelektrana prošle godine potrošila svoj limit od 20,000 radnih sati.

TE Pljevlja je prva termoelektrana na ugalj u regionu koja je potrošila svih 20,000 radnih sati odobrenih u okviru “opt-aut” mehanizma, ali bi to uskoro mogla da se desi i postrojenjima u Srbiji i Bosni i Hercegovini.

Na osnovu podataka sa mjerne stanice za kvalitet vazduha u urbanoj zoni Pljevalja, evidentno je prisustvo zagađujućih materija u vazduhu, naročito tokom sezone grijanja. Ovakva situacija utiče na ukupnu ocjenu kvaliteta vazduha u negativnom smislu, što potvrđuju podaci o srednjim godišnjim vrijednostima koncentracije polutanata koji su prikazani u tabelama.

Program monitoringa životne sredine za 2017. godinu koji se odnosi na monitoring kvalitet vazduha realizuje D.O.O. „Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore“, na osnovu Uredbe o povjeravanju dijela poslova iz nadležnosti Agencije za zaštitu životne sredine („Sl. list CG“, br. 052/16). Za realizaciju Programa monitoringa sredstva se obezbjeđuju iz državnog budžeta.

U Pljevljima su srednje dnevne koncentracije PM10 čestica u 2018.godini 129 dana bile iznad propisane granične vrijednosti. Srednja godišnja koncentracija suspendovanih čestica PM2.5 bila iznad propisane granične vrijednosti i iznosila je 42,22 µg/m3 .

Na mjernoj stanici, 6 srednjih jednočasovnih vrijednosti sumpor(IV)oksida je bilo iznad propisane granične vrijednosti od 350 μg/m3 (dozvoljeno je 24).

Srednja dnevna koncentracija suspendovanih čestica PM10 na mjernom mjestu Gagovića imanje u Pljevljima u 2019.godini je 136 dana bila iznad propisane granične vrijednosti. Dozvoljeni broj prekoračenja granične vrijednosti je 35 dana u toku godine.

Srednja godišnja koncentracija PM2,5 čestica iznosila je 37 μg/m3 , što je iznad propisane granične vrijednosti (25 μg/m3 ).

Na mjernom mjestu u urbanoj zoni Pljevalja registrovane su povećane koncentracije sumpor(IV)oksida SO2 kao i prekoračenja propisane granične vrijednosti za srednje satne i srednje dnevne koncentracije. Broj prekoračenja propisane granične vrijednosti za srednje satne koncentracije je bio u okviru dozvoljenog (17, a dozvoljeno je 24), dok je broj prekoračenja srednje dnevne koncentracije bio 4, a dozvoljena su 3 prekoračenja tokom jedne kalendarske godine.

Srednja godišnja vrijednost sadržaja benzo(a)pirena, od 4 ng/m3 prelazi propisanu ciljnu vrijednost (1ng/m3 ).

Na osnovu dobijenih rezultata može se konstatovati da je vazduh u urbanim oblastima Sjeverne zone veoma opterećen suspendovanim česticama PM10 i PM2,5 (tokom sezone grijanja) i da su prekoračene sve propisane granične vrijednosti. Srednja godišnja koncentracija benzo(a)pirena je višestruko veća od propisane ciljne vrijednosti.

Dominantno tokom zimskih mjeseci 2020.godine, evidentiraju se epizode visokog zagađenja vazduha, u prvom redu suspendovanim česticama (PM10 i PM2.5). Tokom 2020. godine, evidentirano je pogoršanje kvaliteta vazduha na mjernom mjestu u urbanoj zoni Pljevalja zbog povećane koncentracije sumpor(IV)oksida SO2, kao i prekoračenja propisane granične vrijednosti za srednje satne i srednje dnevne koncentracije, veće u odnosu na prethodne godine.

U 2021.godini nije bilo podataka sa pljevaljske mjerne stanice u realnom vremenu.

Zagađenje iz individualnih ložišta

Da ne postoji samo zagađenje vazduha u Pljevljima na otvorenom,već i u zatvorenom prostoru potvrdila su istraživanja ekološke organizacije Green Home.Na osnovu dobijenih rezultata mjerenja kvaliteta vazuha tokom grejne sezone unutar tri domaćinstva u Pljevljima, NVO Green Home je izradila “Analizu o zagađivanju vazduha unutar domaćinstava“.

Prema podacima mjerenja unutrašnjeg vazduha za PM čestice, domaćinstvo koje je ložilo ugalj imalo je najlošiji kvalitet unutrašnjeg vazduha – 3 puta veću prosječnu vrijednost za PM2.5 čestice, nego što je preporučeno od strane Svjetske zdravstvene organizacije SZO, gdje bi prosjek za PM2.5 čestice trebao da bude do 10 µg/m3.

Mjerenja su se odvijala kontinuirano, u periodu od 17. februara do 30. aprila 2020. godine, i to u domaćinstvima koja se griju na različite energente – kombinaciju uglja i drveta, pelet i struju.

Domaćinstvo koje se grijalo na pelet imalo je nešto bolji kvalitet vazduha u odnosu na ono koji se grijalo na struju, ali su čak i ova domaćinstva imala prekomjerno zagađenje unutrašnjeg vazduha, gde je nivo PM2.5 čestica bio nezdrav za ljude – 26.0 µg/m3 za pelet i 26.1 µg/m3 za struju.

“U istom periodu, spoljašnji kvalitet vazduha (PM2.5 čestica) u Pljevljima bio je vrlo loš, gotovo je 6 puta prelazio limite koji su postavljeni za očuvanje zdravlja”, navode u Green home-u.

Rezultati su prikazani i u odnosu na broj dana sa prekoračenim graničnim vrijednostima, a tokom perioda mjerenja od 74 dana.

Prema podacima iz Kratkoročnog akcionog plana za Opštinu Pljevlja u slučaju prekoračenja ili rizika od prekoračenja praga upozoravanja za sumpor(IV)oksid – SO2 naznačeno je da Rudnik uglja A.D. Pljevlja” ima kapacitete proizvodnje cca.1.800.000t lignita godišnje. Od toga, preko 90% svoje proizvodnje isporučuje TE Pljevlja”.

Najveći uticaj na kvalitet vazduha je u vezi sa emisijom čestica prašine koje su rezultat eksploatacije i rukovanja materijalima. Istraživanja rađena u rudnicima pokazuju da prašina može predstavljati problem u toku sušnih perioda. Očekuje se da prašina prouzrokuje probleme uglavnom zaposlenima u rudniku, kao i stanovnicima naselja koja su u blizini površinskog kopa.

Pri eksploataciji na površinskim kopovima javljaju se značajni uticaji na kvalitet vazduha. Ovi uticaji obuhvataju emisije od eksploatacije laporca i uglja, izduvnih gasova, štetnih gasova od oksidacije i samozapale uglja.

Zbog nedovoljne efikasnosti elektrofiltera i promjene važećih propisa u vezi zaštite životne sredine i zahtjeva Evropske unije o emisiji zagađujućih materija iz energetskih postrojenja izvršena je zamjena elektrofilterskog postrojenja u 2009. godini.

Da bi se rad termoelektrane uskladio sa evropskim direktivama  27.04.2022.godine počeli su radovi na ekološkoj rekonstrukciji. Prema izjavi Zorana Šljukića, rukovodioca proizvodnje u TE Pljevlja, koju je dao za portal “PV Informer”, trenutno se radi na betoniranju stubova i temeljnih ploča.Mašinski i elektro radovi na montiranju opreme počinju nakon završetka građevinskih radova.

U skladu sa usvojenim dinamičnim planom završetak svih radova na ekološkoj rekonstrukciji planiran je za oktobar 2024.godine,kada će dimni gasovi iz termoelektrane biti usmjereni kroz novo postrojenje za prečišćavanje.

Mjerenje CETI-ja za 2021.godinu obavljeno je u TE Pljevlja u periodu od 17.09.2021. do 22.09.2022.godine. U period mjerenja emisije praškastih materija su se kretale u intervalu od 20 do 40mg/m3,a sumpornih oksida od 3000 do 4000mg/m3. Nakon završene rekonstrukcije, sve emisije iz TE Pljevlja će biti u skladu sa dozvoljenim granicama, propisanim EU direktivama.

Direktni doprinos zagadjenju vazduha u prizemnom sloju atmosfere, pri nepovoljnim meteorološkim uslovima, od strane kotlarnica u Pljevljima može da ima presudan značaj.

Naročito je važno to što kotlarnice imaju vrlo malu visinu dimnjaka tako da se emisija vrši direktno u prizemnom sloju atmosfere gdje je “raspoloživi volumen“ smanjen i ograničen. U takvim nepovoljnim meteorološkim uslovima bilo kakva emisija zagađujućih čestica postaje značajna i nepovoljni.

U Pljevljima ima oko 1100 raznih individualnih kotlarnica u okviru porodičnih objekata čija snaga je približno poznata i kreće se od 20 do 50 kW za oko 1050 i oko 50 kotlarnica sa snagom od 50 do 100kW sa procjenom da godišnje ukupno potroše oko 8000t uglja. Procjenjuje se da ima oko 2500 individualnih ložišta koja koriste šporet, a za prosječnu potrošnju od 3t uglja po domaćinstvu godišnja potrošnja iznosi 7500t uglja. Pored navedenog važno je napomenuti da je znatan broj domaćinstava prešao na grijanje uz upotrebu peleta kao goriva, ali broj tih ložišta još nije u potpunosti poznat,iako oko 1000 građana  Pljevalja koristi subvencije lokalne uprave prilikom kupovine peleta.

A život medju otrovnim česticama

Koliko je katastrofalna ekološka I zdravstvena situacija u Pljevljima najbolje potvrđuje izjava Milorada Mitrovića,direktora ekološke organizacije “Breznica” da se u Pljevljima “umire kao na traci”.

Mitrović je takođe naveo da je prema podacima Instituta za javno zdravlje Crne Gore 214 građana Pljevalja u 2018. godini oboljelo od karcinoma, što je najveći broj u poslednjih 5 godina.Takvo katastrofalno stanje Pljevljaci i nevladine organizacije vide kao posledicu hronične zatrovanosti vazduha i vode.

„Ekološka katastrofa nam prijeti“

„Crna Gora poziva na mudrost sve ljude da spriječe ekološku katastrofu koja nam preti!“. 

Čitavih 32 godine prošlo je od trenutka kada je ova rečenica postala dio državne Deklaracije o ekološkoj Crnoj Gori, a koji su usvojili poslanici na Žabljaku davne 1991.godine :

Antrfile:

Deklaracija o ekološkoj Crnoj Gori

-Mi, poslanici Republike Skupstine Crne Gore, svjesni smo da je, zbog ugrožavanja prirode zaštita identiteta prostora na kome živimo i djelujemo postala naš neodložan i pravovremen posao.

Svjesni duga prema prirodi, izvoru našeg zdravlja i inspiraciji naše slobode i kulture, posvećujemo se njenoj zaštiti u ime sopstevnog opstanka i budućnosti potomstva.

Prihvatamo da nijedna razlika među nama nije toliko velika koliko su velike promjene kojima je izloženo naše prirodno okruženje. Bez obzira naša nacionalna, vjerska, politička i druga ubjedjenja i osjećanja, znamo i prihvatamo da su dostojanstvo i svetinja ljudskog bića organski povezani sa svetinjom i čistotom prirode.

Čovjek i priroda u njemu i oko njega cjelovito su jedno u svojim dubinama i po svom smislu i naznačenju. S toga je oduvijek zloupotrebu čovjeka pratila zloupotreba prirode. Zato opredjeljujući se i boreći se za dostojanstvo čovjeka pozvani smo da se borimo i za dostojanstvo prirode.

Donošenjem ove deklaracije Crna Gora prema prirodi uspostavlja državni odnos i poziva na mudrost sve ljude da spriječe ekološku katastrofu koja nam prijeti.

Žabljak, 20. septembra 1991. godine

Danas, tri decenije kasnije, umjesto da država bude najprepoznatljivija u svijetu po odnosu prema zaštiti prirode, svuda oko nas su divlje deponije, zagađene su vode, izvori, zemljište, vazduh… Crna Gora, zemlja koja ima pet nacionalnih parkova, šest parkova prirode i 20 odsto zaštićene teritorije, istovremeno je prema mjerenjima relevantnih svjetskih organizacija zemlja koja ima najlošiji kvalitet vazduha u Evropi.   

Crna tačka u ovoj priči, koja je od revolucionarne ideje postala tek gorka istorijska šala, su Pljevlja. 

Pljevljacima državni i opštinski organi već četiri decenije obećavaju život u skladu sa ekološkim standardima, obezbjeđen kroz toplifikaciju grada, koja nikako da dođe.

AUTOR: Redakcija portala PV Informer

http://mrezamedija.me

Ovaj tekst nastao je u okviru projekta “Transparentnost lokalnih online medija za jačanje demokratskih kapaciteta”, a koji finansira Ambasada SAD u Podgorici. Mišljenja, nalazi, zaključci ili preporuke koji su ovdje izneseni su stav autora i ne odražavaju nužno stav Stejt dipartmenta/Vlade SAD.