Gužve u crnogorskim zatvorima i veliki broj pokvratnika uslovili su potrebu primjene, takozvanih alternativnih sankcija, odnosno rada u javnom interesu. Da li ste znali da je od početka godine u Crnoj Gori takvu kaznu „odradilo“ 120 osoba, a one su se do sada najviše realizovale u Podgorici, Cetinju i opštinama Nikšić i Herceg Novi? Ovakav vid sankcija može se izreći za krivična djela za koja je propisana novčana kazna ili zatvor do pet godina. Poslovi koje obavljaju osuđena lica su pomoćni i zavise od njihovog znanja i sposobnosti, pa mogu biti i zanatski – molerski, keramičarski, saopšteno je Standardu iz Ministarstva pravde.

Kako funkcioniše sistem za izvršenje alternativnih sankcija, odnosno rada u javnom interesu?

Sud izriče kaznu u skladu sa Krivičnim zakonikom Crne Gore koji u članu 41 propisuje da se rad u javnom interesu može izreći za krivična djela za koja je propisana novčana kazna ili zatvor do pet godina. Da bi sud izrekao ovu kaznu bitno je da se osuđeno lice saglasilo da će izvršavati kaznu rada u javnom interesu, objašnjeno je iz Ministarstva pravde, koje je nadležno za izvršenje pravosnažne presude koje o toku postupka izvršenja obavještava nadležni sud.

„Osobe koje su do sada najčeće izvršavale ovakav vid sankcija, osuđene su zbog krivičnih djela – krađa, nedavanje izdržavanja, nasilničko ponašanje, laka tjelesna povreda, ugrožavanje javnog saobraćaja, nedozvoljeno držanje oružja, nasilje u porodici, građenje objekta bez građevinske dozvole, ugrožavanje sigurnosti, teška tjelesna povreda i šumska krađa“, dodaje se u odgovorima našem portalu.

S obzirom na to da Ministarstvo pravde ima potpisane sporazume sa ministarstvima prosvjete, zdravlja i javne uprave, Glavnim gradom, Prijestonicom i svim opštinama u Crnoj Gori stvoreni su uslovi da se ova alternativna krivična sankcija izvršava u svim vaspitno-obrazovnim, zdravstvenim ustanovama, ali i u preduzećima čiji je osnivač opština, kao i u nevladinim organzacijama.

Pored već navedenih, imaju potpisane sporazume o izvršenju kazne rada u javnom interesu i sa Upravom za kadrove, Crvenim krstom Crne Gore, Javnim preduzećem Nacionalni parkovi Crne Gore, Lovačkim savezom Crne Gore, Državnim arhivom, Regionalnim parkom “Piva”, Regionalnim vodovodom “Crnogorsko primorje” ali i sa nekim nevladinim organizacijama čija djelatnost je vezana za humanitarne, ekološke i druge slične aktivnosti.

„Poslovi koje osuđena lica obavljaju su pomoćni i zavise od nekih znanja i sposobnosti samih osuđenih lica (npr. ako poznaju zanate mogu biti i zanatski – molerski, keramičarski) i potrebama pravnog lica kod kojeg se izvršava kazna“, kazali su nam iz Ministarstva pravde.

Da li u Crnoj Gori jača trend izricanja takvih sankcija?

U Evropi raste broj osoba koje služe vanzavodske sankcije i mjere, a istovremeno opada broj lica koja izdržavaju zatvorsku kaznu, pokazao je izvještaj koji je u maju objavio Savjet Evrope. U Evropi je 31. januara 2018. vanzavodske sankcije pod nadzorom nadležnih nacionalnih službi služilo 1.810.357 ljudi, što je u prosjeku 169 osoba osuđenih na neku vanzavodsku kaznu na 100.000 stanovnika, navodi se u izveštaju SE o alternativim sankcijama u Evropi.

Što se Crne Gore tiče, može se vidjeti da se sudovi iz godine u godinu sve više opredjeljuju na izricanje ove kazne.

Ilustracija

„Takođe, možemo istaći i da je veliki procenat uspješno izvršenih kazni da u procentu do 8% predmeta dođe do zamjene kazne rada u javnom interesu u zatvorsku kaznu. Izvršenjem kazne rada u javnom interesu doprinosi se smanjenju zatvorske populacije, a samim tim i smanjenju budžetskih sredstava koja se izdvajaju za izvršenje kazne zatvora, a da se pri tome uspješno ostvari svrha kažnjavanja. Ovdje posebno treba uzeti u obzir prosječne troškove za jedan dan koji osuđeno lice provede u zatvoru, kao i vrijednost radova koji su obavljeni kroz ovu kaznu“, dodaju u Ministarstvu pravde.

Važan je podatak da je kazna rada u javnom interesu dobrovoljna, jer je zakonski uslov da sud izriče ovu kaznu uz pristanak osuđenog lica. Nakon što sud izrekne kaznu rada u javnom interesu, predmet se dostavlja Ministarstvu pravde – Direkciji za uslovnu slobodu i izvršenje kazne zatvora u prostorijama u kojima osuđeni stanuje, i sa osuđenim licima se zaključuju ugovor o izvršenju kazne rada u javnom interesu u određenom pravnom licu.

Ipak, bilo je slučajeva da osuđena lica odbiju potpisivanje ugovora ili odustanu od izvršenja kazne, iako se u najvećem broju slučajeva pridržavaju individualnog programa radnih aktivnosti.

„To se utvrđuje kroz izvještaje koje dostavljaju pravna lica, ali i čestim neposrednim kontrolama izvršenja kazne rada u javnom interesu. Osuđena lica koja se ne pridržavaju obaveza iz ugovora o izvršenju kazne rada u javnom interesu se zapisnički opominju, a postoje slučajevi u kojima je izvršenje kazne prekinuto i predmeti su poslati sudu na dalju nadležnost. Takođe, u predmetima u kojima lica odbiju potpisivanje ugovora ili su nedostupna Ministarstvu pravde šalju se sudu na dalju nadležnost“, zaključuje se u odgovorima.

U alternativne sankcije i mjere, pored rada u javnom interesu, spadaju i novčana kazna, kućni pritvor, uslovna osuda, sudska opomena i nanogica.