Crna Gora se obavezuje da će uvesti dodatne sigurnosne mjere kako bi bolje provjeravala dolaske bez viza, te da će postepeno ukinuti bezvizni režim sa zemljama koje nisu na listi bezviznog režima EU. Posebno onima koje predstavljaju neregularnu migraciju ili sigurnosne rizike za Evropsku uniju, piše u Reformskoj agendi Crne Gore 2024-2027.

Crnogorske vlasti ranije su donosile odluke da se privremeno ukinu vize, između ostalih, i za stanovnike Saudijske Arabije, Egipta, Uzbekistana te Kazahstana.

Mjere sezonskog izuzimanja od pribavljanja viza nijesu u skladu sa evropskim propisima i ove zemlje su na listi onih kojima je ona potrebna za ulazak u EU.

U Reformskoj agendi se navodi da je Crnoj Gori potrebno usklađivanje vizne politike sa listom zemalja EU za koje je viza potrebna, posebno u odnosu na zemlje koje predstavljaju nezakonite migracije ili bezbjednosni rizik za EU.

U procesu pristupanja Evropskoj uniji, Crna Gora ima obavezu usklađivanja svoje liste država čijim državljanima je potrebna viza za ulazak u Crnu Goru i liste država čiji državljani su izuzeti od te obaveze – sa listama EU, a koje u ovom trenutku nijesu u potpunosti usklađene.

Vizna politika podrazumijeva mehanizme zaštite interesa države, zaštitu sigurnosti javnog poretka i sprečavanje nezakonitih migracija i sastavni je dio vanjske i bezbjednosne politike kako država članica EU, tako i Crne Gore.

Mjera „Usklađivanje vizne politike sa listom zemalja EU za koje je viza potrebna, posebno u odnosu na zemlje koje predstavljaju nezakonite migracije ili bezbjednosni rizik za EU” ima cilj usklađivanje sa pravnom tekovinom EU u pogledu vizne politike, kao i uspostavljanje zakonodavnog okvira i procedura koje odgovaraju standardima EU u oblasti izdavanja viza.

„Da bi se ovaj cilj postigao potrebno je preduzeti više aktivnosti uključujući izgradnju kapaciteta relevantnih institucija, izmjenu postojeće normative i usvajanje podzakonskih akata kojima će se bliže regulisati ova oblast, kao i unapređenje i modernizaciju postojećeg Viznog informacionog sistema. Realizacijom ovih aktivnosti stiču se uslovi za efikasno upravljanje migracijama i sigurnost granica, efikasnost administracije, značajnije ekonomske rezultate, kao i bolju saradnju sa EU“, navodi se u preporukama.

Spisak aktivnosti podložan je izmjenama nakon detaljne analize trenutnog stanja, koja će poslužiti kao osnova za definisanje narednih koraka realizacije ovog kompleksnog, dugoročnog projekta koji zahtijeva ekspertizu u oblasti prava, migracija, sigurnosti i izrade softvera koji bi osigurao funkcionalan i efikasan VIS.

„Nedostatak kapaciteta za sprovođenje usklađivanja sa viznim standardima i procedurama EU izazov je koji se već u ovoj fazi jasno može identifikovati. Potencijalni rizici za neispunjenje ciljeva ove mjere leže prije svega u potrebama crnogorske privrede, prvenstveno turističke, naročito imajući u vidu da uvođenje obaveze pribavljanja vize može otežati putovanja i smanjiti atraktivnost zemlje kao turističke destinacije, te značajno smanjiti prihode u oblasti turizma“, navodi se u dokumentu.

Zbog toga je, navodi se, izuzetno važno pravovremeno i efikasno sprovođenje ove mjere na način koji bi uvažavao potrebe crnogorske ekonomije, a kako bi se ostvarili planirani ciljevi i minimizirali potencijalni rizici.

Potrebno je ukinuti sporazum o slobodnom viznom režimu sa državama (najmanje jednom državom godišnje) za koje EU zahtijeva vizu. Polazna osnova je broj od 11 zemalja sa neusaglašenom viznom politikom, a izvor verifikacije je Uredba o viznom režimu/broj odluka o ukidanju viza u ljetnoj sezoni.

Jedan od ciljeva je i uvođenje dodatnih mjera sigurnosti koje su u vezi s budućim ukidanjem sporazuma o slobodnom viznom režimu u skladu sa zahtjevima EU nakon članstva (jun 2027). 

„Polazna osnova je zaštićen VIS kroz opremu i dostupan kroz IPSec enkripcioni tunel kroz mrežu Ministarstva vanjskih poslova, a izvor verifikacije je usklađenost sa zakonima i propisima – Službeni list CG“, navodi se u dokumentu.

Reformska agenda Crne Gore 2024-2027 za Instrument EU za reforme i rast u okviru Plana rasta EU za Zapadni Balkan je ključni dokument koji ima za cilj ubrzanje ekonomske konvergencije Crne Gore prema prosjeku Evropske unije i sprovođenje neophodnih reformi kako bi se ubrzala integracija u EU.

Evropska komisija (EK) je usvojila novi Plan rasta 8. novembra 2023. godine, sa projekcijom da će reforme i finansijska podrška EU imati pozitivan efekat na ekonomski rast država kandidata.

Plan predviđa kombinaciju bespovratnih sredstava i povoljnih kredita u ukupnom iznosu od 6 milijardi eura za period 2024-2027, pri čemu je za Crnu Goru alocirano 383,5 miliona eura, od čega 110 miliona eura čine bespovratna sredstva, a 273,5 miliona eura povoljni krediti.