Građani Crne Gore, odnosno potrošači električne energije platili su proteklih pet i po godina proizvođačima struje iz obnovljivih izvora za 15 malih hidroelektrana (mHE), dva vjetroparka i tri solarne elektrane ukupno 38.208.117 eura subvencija, odnosno naknada za podsticaj te proizvodnje.

Iz dijela civilnog sektora godinama upozoravaju da je građanima ovaj trošak nametnut kroz mjesečne račune, ocjenjujući ih kao “reket” u korist povlašćenih kompanija bliskih vlastima. Ustavni sud se više od godinu nije izjasnio o inicijativi da ocijeni ustavnost i zakonitost članova Zakona o energetici, koji omogućavaju naplatu naknade za podsticaj proizvodnje (OIE).

Prema podacima koje su “Vijesti” tražile Ministarstvu ekonomije, 60 odsto ukupnog iznosa ili 23,31 milion eura subvencija plaćeno je za VE “Krnovo” kod Nikšića proizvođaču “Krnovo Green Energy”, koja je zajedničko ulaganje, a čiji su stvarni vlasnici skriveni iza ofšor kompanija. Vjetropark je u pogonu od 2017. godine. Vjetroelektrana “Krnovo” u vlasništvu je kompanije “Krnovo Green Energy”, koja je zajedničko ulaganje francuske kompanije “Akuo” i “Masdar” iz Abu Dabija, koji je vlasnik 49 odsto akcija.

Vjetropark “Možura” kod Ulcinja uključena je u energetski sistem krajem 2019. godine, a njen vlasnik je kompanija “Možura Wind Park” i do sada je dobila oko1,76 miliona eura. Na Malti se vodi istraga zbog koruptivnih radnji njihovog odbjeglog ministra Konrada Micija koji se dovodi u vezu sa sumnjivim radnjama u Crnoj Gori u vezi sa ovim projektom. Malteška državna kompanija “Enemalta” je 2015. sklopila ugovor sa Crnom Gorom za izgradnju projekta vjetroelektrana.

Za male hidroelektrane 13 miliona

Vlasnici ukupno 15 malih elektrana (mHE) dobili su ukupno nešto više od 13 miliona eura, a gazde tri solarne elektrane: “Bar Kod”, “Dg” i “Invicta”, koje rade od 2019, dobili su ukupno nešto više od 80 hiljada eura. Fiirma “Bar Kod” je dobila 12.735 eura subvencija, “Eco Solar System” 38.607 eura, a Invicta 28.704 eura.

“Tokom prethodne godine 14 mHE je bilo uključeno u sistem podsticaja, budući da su u prethodnom periodu dobile upotrebnu dozvolu. Ukupan iznos podsticaja koji su ostvarile ove mHE za 2019. je iznosio 2.837.718 eura. Iznos podsticaja za dvije VE za 2019. godinu je iznosio 9.143.206, dok je za tri solarne elektrane na račun podsticaja ostvaren priliv od 48.045 eura”, saopštili su iz Ministarstva ekonomije. Još jedna mala HE je priključena na sistem ove godine.

Kompanija “Hidroenergija Montenegro”, koja ima sedam mHE, dobila je oko sedam miliona eura. Tom beranskom firmom gazduje Ranko Radović iz Podgorice i firma “Hemera Capital” Olega Obradovića.

Firma “Igma Energy” iz Andrijevice, koju kontroliše Igor Mašović, brat gradonačelnika Andrijevice, za dvije mHE dobila je oko 1,52 miliona eura.

Firmi “Synergy” za podsticaj proizvodnje jedne mHE “Vrelo” dobila je oko 784 hiljade eura. Više osoba i kompanija su vlasnici ove firme, a među njima sa 12 odsto firma “KIA Montenegro” u kojoj je direktor Vuk Rajković, kum predsjednika Crne Gore. Većinski vlasnik sa 52 odsto je Tomaš Hajek.

Firmi “Kronor”, koja ima dvije mHE, isplaćeno je gotovo 2,68 miliona eura, a firmi “Hidro Bistrica” za mHE “Bistrica-Majstorovina” 817.176 eura. “Kronor” sa 80 odsto vlasništva kontroliše firma “Kroling” građevinara Željka Miškovića. Vlasnik “Hydro Bistrice” je firma “Synergy”.

Vlasnik vjetroparka „Možura“, koji radi od kraja 2019, dobio 1,76 miliona. Firmi brata predsjednika Opštine Andrijevica 1,52 miliona za dvije male HE

Od lani naknadu za podsticaje proizvodnje iz OIE plaćaju građani koji troše više od 300 kilovata struje. Sredstva za povlašćeni otkup prikupljaju se iz dva izvora: naplatom od zagađivača – preko akcize na ugalj i od potrošača preko računa za struju. Iz Ministarstva ekonomije su nedavno kazali da takav status za proizvođače ističe 2025, nakon čega će se “postepeno umanjivati fond i naknade za podsticanje”. Iz nevladinog sektora je traženo ukidanje podsticaja iz budućih izmjena Zakona o energetici. 

Golubovićevoj firmi 244 hiljade

Firma „Nord Energy“ koja od 2018. proizvodi struju pod povlašćenim uslovima u mHE “Šeremet” dobila je nepunih 244 hiljade eura podsticaja. Većinski vlasnik sa 51 odsto vlasništva je preduzeće “Veletex”, čiji je osnivač predsjednik Privredne komore Vlastimir Golubović, a 29 odsto posjeduje Mašovićeva “Igma Energy”. Još dvije osobe imaju po 10 odsto vlasništva.

Posljednja mala hidroelektrana priključena proizvodnom sistemu ove godine je mHE “Ljevak” kojom gazduje firma “Simes Inženjering”, a prema dostupnim podacima iz Centralnog registra, njen osnivač je Slaven Milić. Ovom proizvođaču, prema podacima Ministarstva ekonomije, isplaćeno je 17.241 euro.