Agencija za audio-vizuelne medijske usluge (AMU) nije dobila nikakav zvaničan odgovor od Regulatornog tijela za elektronske medije Srbije (REM) zbog zloupotrebe tragedije na Cetinju i izvještavanja kojim su podgrijavane nacionalne, vjerske i međuetničke tenzije.

Nakon masakra koji se dogodio 1. januara ove godine na Cetinju, AMU je pisao REM-u da je tragičan događaj u kome je smrtno stradalo 13 osoba zloupotrijebljen kao povod da se korišćenjem pogrdnih, uvredljivih i uznemirujućih izraza, koji podstiču intenzivne negativne emocije, podstakne neprijateljstvo ili diskriminacija.

– Takođe, omalovažavanje i obezvređivanje pripadnika crnogorske nacionalnosti, negiranje njihovog nacionalnog identiteta i posebnosti, prisutno je kroz cjelokupan diskurs – smatraju u Savjetu Agencije.

SAMU je donio odluku 16. januara da pokrene postupke jer su, kao i prije dvije i po godine nakon zločina u Medovini, televizije Pink i Hepi emitovale programe koji su kršili profesionalne i etičke novinarske standarde.

Pisali su Regulatornom tijelu za elektronske medije Srbije (REM) i tražili izjašnjenje najkasnije za dvije nedjelje.

Odgovor od kolega iz Srbije nije stigao, a kako su Pobjedi pojasnili iz AMU, prema postojećoj Evropskoj konvenciji o prekograničnoj televiziji, AMU ne može ni reagovati, osim ako ne dođe do ponovnog kršenja člana 7 stav 1 Konvencije (emitovanjem sadržaja koji ugrožavaju dostojanstvo i podstiču mržnju, netrpeljivost i diskriminaciju po osnovu nacionalne pripadnosti).

S obzirom na činjenicu da AMU radi monitoring svog programa, očigledno je da su, iako zvaničnog odgovora nije bilo, sporne televizije ipak primile k znanju da je pokrenut postupak, jer problematičnog sadžaja više nije bilo.

Zamjena teza

Tadašnja Agencija za elektronske medije, (današnja AMU), reagovala je i nakon masakra na Medovini prije dvije i po godine. Tada, takođe, nijesu dobili zvaničan odgovor, ali su mogli da zamrače određene programe televizija Pink i Hepi, jer su ponavljali neprimjeren sadržaj. Nakon takve odluke, REM ih je optužio za uvođenje cenzure, te da ima političku pozadinu. U jednom trenutku su čak saopštili da nijesu bili informisani o dopisu crnogorske agencije, iako je noć pred zamračenje tadašnja rukovoditeljka REM-a Olivera Zekić uputila članovima Savjeta crnogorske agencije molbu da se ne glasa o zamračenju Pinka.

Zekić je 1. septembra tražila da prije donošenja bilo kakve odluke održe zajednički sastanak na kome bi, kako navodi, pokušali da pronađu rješenje ,,koje je najbolje za obje strane“. Ponudili su i saradnju i nove projekte crnogorskim kolegama. Program je, uprkos pritiscima, zamračen na pola godine.

Monitoring Agencije je pokazao da je u periodu od 2. do 6. januara 2025. godine, u okviru sadržaja „Novo jutro – Jutro sa dušom/Novo vikend jutro – Jutro sa dušom“ TV Pink, kao i u okviru sadržaja „Dobro jutro, Srbijo“ TV Hepi, bilo više segmenata posvećenih tragediji koja se dogodila 1. januara 2025. godine na Cetinju.

Prema mišljenju AMU, posebno ozbiljno kršenje standarda ogleda se u zloupotrebi prava na izvještavanje o tragediji i analiziranje uzroka i mjera za prevenciju sličnih događaja, tako što se ovaj događaj pokušava objasniti ili opravdati kao rezultat

kletvi ili prokletstava, koje su bile usmjerene na dio stanovništva imajući u vidu njihovo etničko i vjersko određenje.

Iz SAMU su sredinom januara podsjetili i da nakon ranijih mjera privremenog ograničavanja određenih sadržaja (2020. i 2022. godine), emiteri očigledno i ozbiljno nastavljaju da krše propisane standarde prikazivanjem sadržaja koji podstiču mržnju, netrpeljivost i diskriminaciju.

U pismima REM-u, povodom spornih sadržaja na televizijama Pink i Hepi, Agencija je taksativno navela emisije i sporne citate koje su izgovarali voditelji, ali i sagovornici.

Tabloidna eksploatacija

Jovana Jeremić, zvijezda tabloidnog novinarstva u Srbiji, i ovoga puta u emisijama „Novo jutro – Jutro sa dušom/Novo vikend jutro – Jutro sa dušom“ od 2. do 5. januara zloupotrijebila je uredničku poziciju i koristila stigmatizujuće navode o licu koje je izazvalo tragediju (da je bio paranoičan, da su mu se priviđale stvari, da je bio psihijatrijski bolesnik, „psihopaćenik“, da se hvalio kako mrzi Srbiju i Srbe…). Ta televizija je, kako je ocijenjeno u analizi Agencije, emitovala i navode kojima se članovima njegove porodice i prijateljima na teret stavlja prikrivanje njegovih zdravstvenih problema i moguće upućivanje uvreda koji su potencijalno doprinijeli tragediji.

Puštani su i video-snimci koje su voditeljka i gosti koristili za vrlo negativne optužbe i zaključke („Ovaj snimak sve pokazuje: i psihološko stanje ovih ljudi koji se nalaze na njemu i njihov stepen obrazovanja i razvijenost mozga generalno i njihov stepen zrelosti i njihov odnos i politički“; „Pokazuje izuzetnu mržnju prema srpskom narodu…“; „To je ono što se mesecima priča, da se vodi neki specijalni rat protiv naše države, protiv srpskog naroda“).

Da je namjerno zanemarena činjenica da se na snimku, možda, ne nalazi Aco Martinović, pokazuje i to što voditeljka kaže: „Inače sam bila i kažnjavana ranije zbog raznih snimaka koje sam puštala u jutarnjem“. Tada je nastala rečenica – „Nijesu sve kazne – kazne, neke kazne su moja nevidijiva ordenja“.

Kada je riječ o TV Hepi, AEM je upozorio kolege iz REM-a da je u periodu od 3. do 6. januara 2025. godine, u okviru sadržaja „Dobro jutro, Srbijo“ došlo do ponovljenog kršenja novinarske profesije i etike.

– U predmetnim emisijama koristi se pogrdno, uvredljivo ili uznemiravajuće izražavanje koje podstiče intenzivne negativne emocije, iskazivanje neprijateljstva

ili želju za diskriminacijom, kao i omalovažavanje ili obezvređivanje pripadnika crnogorske nacionalnosti – piše u pismu.

REM se prema AMU najčešće odnosi tako što zanemaruje zvanične dopise, ali reaguje na zamračenja televizija koje su pod direktnim uticajem Aleksandra Vučića. Uglavnom izražavaju „najoštriji protest“ u saopštenjima, navodeći da crnogorska agencija sprovodi cenzuru, radi nezakonito ili da je politički instruisana, te ne kažnjavaju televizije koje krše novinarske standarde.