Foto: PV Informer-

S ekotoksikološkog aspekta, Pljevlja su ekološka crna tačka. Podaci o stanju životne sredine pokazuju da su voda, vazduh, zemljište i pejzaž degradirani usljed neposrednog uticaja brojnih izvora zagađenja, kojima je stanovništvo direktno izloženo. To je velikim dijelom posljedica loše planiranog i nedovoljno kontrolisanog industrijskog i urbanog razvoja.

„Ključna su dva faktora, a to je grijanje i saobraćaj, dok je za Pljevlja dodatni uzrok proizvodnja električne energije iz termoelektrane. U mnogim domaćinstvima na sjeveru Crne Gore koristi se ugalj za grijanje zbog niske cijene i nemogućnosti prelaska na efikasnije i čistije izvore energije“ kaže Bulajić.

Najveće štete nastaju usljed uticaja tehnoloških operacija u Termoelektrani, Rudniku uglja, „Vektri Jakić“, zatim odlagališta šljake i pepela na Maljevcu, transportnog sistema i odlagališta otpada i jalovine na Jagnjilu, piše u Nacionalnoj strategiji održivog razvoja do 2030. godine. (Strategija).

U Pljevljima postoji oko 4.000 individualnih ložišta, od kojih su većina na čvrsto gorivo, pa se kombinuje loženje uglja i drva. Svega 1.250 domaćinstava koristi pelet.

„Tokom proteklih deset godina, pojedine gradske kotlarnice su rekonstruisane u cilju smanjenja emisije PM, izvršena je zamjena energenata za grijanje i umjesto kotlova na ugalj instalirani su kotlovi na pelet, što je imalo uticaj na smanjenje i dalje visokog zagađenja. Još uvijek se kotlovi na ugalj koriste u: Grijanju DOO, Rudniku uglja, Vektri Jakić, Sportskom centru Ada, Gimnaziji, Medicinskom centru, Centru bezbjednosti i Čistoći DOO“ objašnjava Vojinović.

Slično je i sa individualnim ložištima, pa od 2015. godine kada je započeta subvencionisana nabavka ekološki prihvatljivog energenta – peleta u visini od 50 odsto nabavne cijene, od tadašnjih 280 korisnika, sada pelet koristi 1.250 domaćinstava.

„Tokom 2022. godine, evidentirano je poboljšanje kvaliteta vazduha Pljevljima, u odnosu na koncentraciju sumpor (IV) oksida. Na ostalim mjernim mjestima u okviru državne mreže, nisu registrovane promjene u odnosu na ovaj zagađivač, odnosno izmjerene koncentraciju su višestruko niže od propisanih graničnih vrijednosti. Ovaj zagađivač potiče u najvećoj mjeri od sagorijevanja uglja, što objašnjava povremeno visoke koncentracije u urbanoj zoni Pljevalja“, objašnjava Gordana Đukanović iz Agencije za zaštitu životne sredine (AZŽS).

Termoelektrana Pljevlja je zbog kvara isključena sa mreže trećeg januara 2025. godine, nije radila tri dana, kažu za CIN-CG iz Elektroprivrede Crne Gore AD Nikšić (EPCG).

Azbest je jedan od mogućih uzroka povećanog obolijevanja od karcinoma pluća i mesotelioma u Pljevljima. Nekadašnja cementara, Termoelektrana i njen prenosni sistem, Rudnik uglja, kočioni sistemi teških kamiona za prevoz uglja do TE, kao i „kućna“ upotreba azbesta koji sadrži sitne opasne čestice koje se inhaliraju – sve to može doprinijeti povećanom obolijevanju. Međutim, evidencija o korišćenju i odlaganju azbesta ne postoji, kao ni o mogućem obolijevanju kao posljedici udisanja azbestnih čestica piše u Strategiji.

„Poseban je uticaj Termoelektrane „Pljevlja“ (TEPV) sa deponijom pepela i šljake „Maljevac“. Gotovo 98 odsto emisija sumpornih oksida u Crnoj Gori izlaze iz dimnjaka TEPV, a epizode prekoračenja emisija su tokom zimskih mjeseci veoma često alarmantne, uz prisutno prekoračenje i emisija azotnih oksida“ kaže Vojinović.