Prosječna inflacija u 2024. godini iznosila je 3,3% i najniža je od 2021. godine, pokazuju podaci iz Makroekonomskog izvještaja za decembar prošle godine koji je objavilo Ministarstvo finansija.

Kako je navedeno, najveći doprinos rastu potrošačkih cijena dale su cijene u kategoriji „stanovanje, voda, struja, gas i druga goriva“ (doprinos od 0,8 p.p) i cijene odjeće i obuće (doprinos od 0,6 p.p).

– Od septembra je zabilježen pad cijena na mjesečnom nivou, čemu je doprinijela mjera Vlade za ograničenje marži u trgovinama. Cijene hrane u decembru bilježe pad 1,2% u odnosu na novembar – stoji u dokumentu.

Podaci pokazuju da je u prvih jedanaest mjeseci 2024. broj noćenja domaćih i stranih gostiju u kolektivnom smještaju iznosio je 5.119.473 i bilježi godišnji rast od 1,5%. Od stranih gostiju, najveći broj noćenja su ostvarili turisti iz Srbije (19,4%), Ujedinjenog Kraljevstva (8%), Njemačke (7,2%) i Francuske (6,6%).

– Promet robe u trgovini na malo je porastao za 10% u prvih jedanaest mjeseci. U istom periodu prošle godine, vrijednost otkupa i prodaje proizvoda poljoprivrede, šumarstva i ribarstva bilježi godišnji rast od 1,5% – naznačeno je u izvještaju.

Zaposlenost i dohodak

U dokumentu piše da tržište rada nastavlja da bilježi povoljne trendove. Prosječni broj zaposlenih u prvih jedanaest mjeseci 2024. iznosi 257,4 hiljada i povećan je 5,3% u odnosu na isti uporedni period 2023. godine.

– Registrovana stopa nezaposlenosti prema Zavodu za zapošljavanje u novembru je iznosila 11,40% – pad 2,65 p.p. na godišnjem nivou. Prosječna neto zarada bila je veća 23% u odnosu na novembar 2023, usljed implementacije programa „Evropa sad 2“ i povećanja minimalne i prosječne zarade. Prosječna penzija iznosila je 521,75 EUR i veća je 22,5% u odnosu isti mjesec lani – piše, između ostalog, u dokumentu.

Fiskalni sektor

Iz Ministarstva finansija navode i da su prihodi budžeta u periodu od januara do novembra prošle godine, iznosili oko 2,5 mlrd EUR ili 34,3% procijenjenog BDP-a, što je u odnosu na isti period prethodne godine veće za 185,1 mil EUR ili 8%.

– U poređenju sa planom po rebalansu, prihodi budžeta su veći 7,6 mil EUR ili 0,3%. Izuzimajući prihode jednokratnog karaktera, prihodi budžeta za jedanaest mjeseci 2024. godine u odnosu na posmatrani period 2023. godine, veći su za 331,8 mil EUR ili 15,5% – pokazuju podaci.

Izdaci budžeta iznosili su 2,49 mlrd EUR ili 34,3% procijenjenog BDP-a. U odnosu na isti period 2023.godine, izdaci su veći 342,7 miliona ili 15,9%, dok je najveće odstupanje kod izdvajanja za isplatu prava iz oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja dominantno zbog povećanja minimalne penzije, transfera institucijama i značajnije kod institucija javnog zdravlja, kao i rasta izdvajanja za bruto zarade (usvajanje granskih kolektivnih ugovora kojima su povećane zarade zaposlenih u javnom sektoru u 2023. godini).

– U odnosu na plan za 2024. godinu, izdaci su niži 200,5 mil EUR ili 7,4% i odraz su dinamike pristizanja obaveza u ovom periodu, kao i aktivnog upravljanja potrošnjom. Za 11 mjeseci ostvaren je deficit budžeta u iznosu od 0,4 mil EUR, što je za 208,1 milion bolji budžetski bilans od plana – navodi se u dokumentu.

Finansijski sektor

Prema podacima Centralne banke Crne Gore, neto profit crnogorskih banaka u novembru prošle godine iznosio je 161,9 mil EUR, što je 13,1% više u odnosu na isti mjesec lani.

– Ukupni krediti su na kraju novembra tekuće godine iznosili 4,65 mlrd EUR i ostvarili su godišnji rast od 14% – navodi se u dokumentu.

Novoodobreni krediti su za jedanaest mjeseci iznosili 1,58 mlrd EUR, što je na godišnjem nivou rast od 30,3%. Od toga su pozajmice privrede iznosile 780,4 mil EUR i bilježe rast od 24,2%, dok su građani pozajmili 746,3 mil EUR, što je rast od 42,1% na godišnjem nivou.

– U novembru je zabilježen je rast ukupnih depozita od 5,6%, kada su iznosili 5,74 mlrd EUR. Prosječna ponderisana efektivna aktivna kamatna stopa na novoodobrene kredite u novembru je iznosila 5,98% i bilježi pad od 0,54 p.p u odnosu na novembar 2023 – piše u makroekonomskom izvještaju.

Spoljnotrgovinska razmjena i investicije

Ako se osvrnemo na spoljnotrgovinsku razmjenu, ona je u periodu od januara do novembra iznosila 4,26 mlrd EUR i bilježi rast od 3,7% u odnosu na isti period 2023.

– Izvoz u iznosu od 546,7 mil EUR je manji za 11,4%, uglavnom pod uticajem pada izvoza električne energije za 52,6% i pada izvoza aluminijuma za 49,3%. Uvoz u iznosu od 3,71 mlrd EUR, povećan je za 6,4%, prevashodno povećanjem uvoza mašina i transportnih uređaja (rast 11,7%), hemijskih proizvoda (rast 9,1%), mineralnih goriva i maziva (8,6%) i prehrambenih proizvoda (rast 3,4%) – pojasnili su iz resora finansija.

Neto priliv stranih direktnih investicija (SDI) u period za 11 mjeseci prošle godine iznosio je 453,8 mil EUR, što je za 17,2% više u odnosu na isti period lani. Ako se osvrnemo na ukupan priliv stranih investicija, iznosio je 801,7 mil EUR, što predstavlja rast od 3,1% u odnosu na period januar-novembar 2023. godine.

– U strukturi vlasničkih ulaganja, investicije u kompanije i banke iznosile su 109,8 mil EUR, što je rast od 17,9%. Ulaganja u nekretnine iznosila su 400,8 mil EUR i bilježe pad od tri procenta – piše u dokumentu.

Priliv SDI u formi interkompanijskog duga iznosio je 262 mil EUR, što je za 10,1% više nego u periodu od januara do novembra 2023.

– Ukupan odliv SDI iznosio je 347,9 mil EUR, što je za 10,9% manje u odnosu na 2023. Najveće učešće u ukupnom prilivu imale su Srbija sa 107,4 mil EUR, Ruska Federacija sa 94,1 milion i Turska 91,2 mil EUR, što zajedno čini 36,5% ukupnog priliva stranih direktnih investicija – navedeno je.

Međunarodno okruženje

Ako govorimo o međunarodnom okruženju, prema makroekonomskim projekcijama Evropske centralne banke (ECB) iz decembra očekuje se da će privreda eurozone, uprkos geopolitičkim neizvjesnostima, nastaviti postepeni oporavak u narednim godinama.

– Prosječni godišnji rast realnog BDP-a procjenjuje se na 0,7% u 2024, 1,1% u 2025, 1,4% u 2026 i 1,3% u 2027. godini. U poređenju sa septembarskim projekcijama ECB za 2024, izgledi za rast BDP-a su revidirani blago naniže. Projekcije ukazuju i na rast inflacije krajem 2024. godine, prije očekivanog pada i stabilizacije na oko ciljanih 2% od drugog kvartala 2025. godine – naznačeno je.

U poređenju sa septembarskim projekcijama, izgledi za inflaciju revidirani su blago naniže za 2024. i 2025. godinu, uglavnom zbog pretpostavki o nižim cijenama nafte i električne energije.

– ECB predviđa inflaciju u eurozoni od 2,1% u 2025. i 1,9% u 2026. godini, sa 2,4% iz 2024. godine – navodi se u dokumentu.