Kako smo putem medija postali svjedoci toga da zloupotrebljavate podatke koje dobijate po osnovu instituta slobodnog pristupa informacijama, nijesmo u mogućnosti da Vam dostavimo traženu dokumentaciju.

Marko Kovačević, predsjednik Opštine Nikšić, tim riječima je odbacio zahtjev redakcije Vijesti za dostavljanje informacija o korišćenju sredstava tekuće i stalne budžetske rezerve u 2024. godini. Zahtjev po osnovu pristupa informacijama od javnog značaja Vijesti su uputile koristeći aplikaciju MANS-a “Pitajte institucije”.

“Opština u konkretnom slučaju krši više zakonskih propisa i nespornu obavezu da građane tačno informiše o svim pojedinostima opštinskog budžeta. Zakon o SPI mora afirmisati obavezu proaktivnog objavljivanja podataka, utvrditi nedvosmislenu personalnu odgovornost za SPI i ciljanu kaznenu politiku”, ističe Marija Popović Kalezić, izvršna direktorica Centra za građanske slobode (CEGAS).

“Radi se o informaciji koja je po svojoj prirodni javna, a na nivou države već imamo pozitivnu praksu kod Ministarstva finansija da se ovakva vrsta podataka objavljuje proaktivno na sajtu ministarstva, dakle bez potrebe da se podnosi poseban zahtjev i koriste prava garantovana Zakonom o slobodnom pristupu informacijama. Ipak predsjednik Opštine Nikšić, Marko Kovačević, ima drugačije mišljenje, ali na sreću ono je irelevantno za upravni postupak koji ćemo sprovesti kako bi zaštitili pravo javnosti da zna kako se troši novac poreskih obveznika”, objašnjava Dejan Milovac, direktor Istraživačkog centra MANS-a.

Servis MANS-a “Pitajte institucije” – podrška u slobodnom pristupu informacijama i istoimena aplikacija za pametne telefone ove godine ulazi u petu godinu rada. Prvobitno zamišljen kao odgovor na COVID19 krizu zbog ograničenog pristupa državnim instituijama, servis “Pitajte institucije” je danas nezamjenljiv alat za onaj dio novinara i medijske zajednice u Crnoj Gori koji svoje izvještajavanje i istraživanje nastoji da bazira na činjenicama i zvaničnim dokumentima. Servis i aplikaciju “Pitajte institrucije” osim medija za svoj rad koriste i brojne nevladine organizacije, ali i građani koji žele da dođu do neke zvanične informacije koja nije javno dostupna.

Danas, više od polovine zahtjeva koje MANS uputi državnim institucijama dolaze preko pomenute aplikacije od strane medija, nevladinih organizacija i građana i pokazatelj su da crnogorsko društvo sve više uviđa značaj Zakona o slobodnom pristupu informacijama za opštu demokratizaciju crnogorskog društva.

Milovac smatra da nema sumnje da je ovakvom odlukom Opština Nikšić prekršila Zakon o slobodnom pristupu informacijama i sigurni je da će ova lokalna samouprava na kraju postupka ipak morati da objavi tražene podatke.

Ono što je za direktora Istraživačkog centra MANS-a posebno problematično jeste obrazloženje koje je predsjednik Opštine Nikšić naveo u svom dopisu, a kojim je ostavljeno vrlo malo prostora za sumnju da se radi o nepoznavanju Zakona o slobodnom pristupu informacija i da se ne radi o svjesnoj namjeri da se određena vrsta podataka sakrije od javnosti.

“Činjenica da objavu informacija od javnog značaja (što podatak o potrošnji budžeta svakako jeste) prvi čovjek Opštine Nikšić vidi kao zloupotrebu, dovoljno govori o tome koliko u ovoj lokalnoj upravi prepoznaju značaj otvorenog i trasnparetnog rada državnih institucija za demokratizaciju jednog društva”, kaže Milovac.

Marija Petrović Kalezić smatra da Opština sve ove podatke treba da ima i u okviru svog sajta, kada govorimo o nužnosti proaktivnog djelovanja, pa tako i da skrati put dolaska do informacije, kako zainteresovanom civilnom sektoru, tako i građanima.

“Svakako da i u ovim slučajevima pravosudni organi, tj. Upravni sud mora naći sistem brže reakcije, a onda i Agencija za zaštitu ličnih podataka i slobodan pristup informacijama. Odavno se očekuju izmjene Zakona o slobodnom pristupu informacijama, ali moramo priznati da ni praćenje, implementacija postojećeg Zakona nijesu dale jasne upute za bržu reakciju onda kada se Zakon o SPI želi izigrati, dodaje izvršna direktorica CEGAS-a.