Foto: Ilustracija-

Tokom vikenda u Bijelom Polju će biti postavljen filter za prečišćavanje vazduha u zgradi Tužilaštva, vrijedan oko 28 hiljada eura, već su postavljeni u Opštini, Centru za kulturu i Višem sudu, dok će filter na Osnovnoj školi “Risto Ratković”, čija ugradnja kasni, biti postavljen do kraja godine. I pored filtera i niza mjera koje je, kako tvrde, Opština sprovela, Bijelo Polje i dalje bilježi proteklih dana neslavne rekorde u regionu i šire u zagađenja vazduha.

Iz civilnog sektora upozoravaju da te mjere nisu dale gotovo nikakve rezultate i da su potrebna mnogo veća ulaganja za smanjene zagađenja ne samo od Opštine već i Vlade.

Do sada su ugrađeni filteri na zgradama Centra za kulturu, zgradi Višeg i Osnovnog suda i Opštine, u šta je uloženo 75. 000 eura. U odgovoru “Vijestima” iz Opštine navode da je do kašnjenja ugradnje na zgradi Osnovne škole “Risto Ratković” došlo zbog tenderskih procedura i da ugradnja košta oko 26.000 eura.

Iz Opštine navode da je povećan stepen zagađenosti između ostalog i zbog toga što se mjerna stanica nalazi pored škole “Risto Ratković” i da očekuju smanjenje nakon postavljanja filtera na toj vaspitno-obrazovnoj ustanovi.

Sekretar Sekretarijata za ruralni razvoj Armin Sijarić je kazao da je Opština u fazi realizacije projekta nabavke i ugradnje ekološki prihvatljivih filtera vazduha koji bi trebalo instalirati na postrojenju za toplifikaciju u zgradi bivšeg Privrednog suda u Bijelom Polju u Ulici Radomira Medojevića.

“S obzirom na to da su osim sudskih organa Osnovnog i višeg tužilaštva i Prekršajnog suda u Bijelom Polju u toj zgradi smješteni i neki organi lokalne samouprave kao što je Direkcija za imovinu iskazan je stepen odgovornosti javne uprave za pitanja zagađenja vazduha, problem koji je konstantno godinama evidentan u našem gradu u periodu zimskih mjeseci. Nabavka i ugradnja ciklona i prateće opreme u kotlarnici koju čine četiri komponente koje se skoro u potpunosti uvoze iz inostranstva, i koji su ugrađeni u zgradi Višeg i Osnovnog tužilaštva dio je projekta koje Opština sprovodi u okviru unapređenja i zaštite kvaliteta vazduha. Cilj je da prečišćavanje vazduha od najvećih izvora polutanata svedemo u za to prihvatljive ekološke evropske i međunarodne standarde”, kazao je Sijarić.

Procedura je urađena u skladu sa smjernicama državne strategije očuvanja životne sredine, standardima i propisima koji važe za ekološki čist vazduh. Prema direktivi EU svaki novi potrošač zagađivač koji koristi peći na čvrsto gorivo obavezuje se da ugradi prečišćivač vazduha.

“S obzirom na to da je unapređenje kvaliteta vazduha kompleksan problem i zahtijeva koordiniran rad svih subjekata društva pa i centralne vlasti apelujemo na vladine institucije kao i Sudski savjet i Ministarstvo prosvjete da u skladu sa zakonskim obavezama, važećom Strategijom i Državnim planom unapređenja kvaliteta vazduha opredijele budžetska sredstva za sljedeću godinu kako bi nastavili sa ugradnjom postrojenja za prečišćavanje vazduha u školama, prvenstveno u gradskoj sredini”.

Sijarić je naveo da Opština u cilju smanjenja zagađenja sprovodi praćenja rezultata kvaliteta vazduha, posebno u toku jesenjih i zimskih mjeseci decembar – januar, gdje je evidentan trend povećanja zagađenja vazduha.

“Opština je donijela Lokalni plan upravljanja životnom sredinom 2020 – 2024. godine kao krovni dokument iz oblasti zaštite životne sredine, pa i unapređenja kvaliteta vazduha i smanjenja zagađenja na najmanju moguću mjeru. Predsjednik Opštine je formirao komisiju za ocjenu stanja kvaliteta vazduha i davanje predloga mjera za unapređenje tog stanja. Komisija je izradila stručni izvještaj sa presjekom i ocjenom stanja kvaliteta vazduha, a imala je i zadatak da utvrdi trenutno stanje kvaliteta vazduha u Bijelom Polju, uporedi to stanje sa stanjem kvaliteta vazduha u prethodnom periodu, po mogućnosti odredi izvore zagađenja vazduha, ocijeni trend stanja kvaliteta vazduha u narednom periodu, sačini spisak, tj. procjenu zagađivača vazduha u ovoj opštini i predloži kratkoročne i dugoročne mjere koje bi trebalo preduzeti kako bi se smanjile posljedice i poboljšao kvalitet vazduha. Na osnovu toga predložen je i set kratkoročnih, srednjoročnih i dugoročnih mjera a dato je i mišljenje da je potrebno donijeti Studiju zagađenja vazduha ili Lokalni akcioni plan. Sekretarijat za ruralni i održivi razvoj je izradio Katalog potencijalnih zagađivača vazduha u Bijelom Polju koji sadrži relevantne podatke o svim zagađivačima vazduha u ovoj opštini”, kazao je Sijarić.

Kako su kazali iz Opštine, lokalna uprava se više puta obraćala Vladi, resornim ministarstvima i Eko fondu za finansijsku pomoć kako bi se subvencionirali svi oni koji žele da svoja ložišta u individualnim domaćinstvima promijene i pređu na ekološki prihvatljivije načine grijanja. Građanima Bijelog Polja već je omogućeno 100.000 eura subvencija preko konkursa i pilot projekta Eko fonda za kvalifikovane isporučioce klima-uređaja. Po tom konkursu je od marta 2024. godine, preko 500 građana ostvarilo pravo na subvenciju u iznosu od 200 eura, dok je njih oko 700 pripremilo zahtjeve, ali su sredstva bila potrošena.

“Ti podaci ukazuju na to da je interesovanje bilo veliko i da je iznos sredstava za subvencije morao biti mnogo veći, na šta su predstavnici lokalne samouprave i usmeno i pismeno upozoravali Fond i Ministarstvo energetike i rudarstva. Samo za termoizolaciju fasada na kolektivnim stambenim zgradama obezbijeđen je iznos od 1,1 milion eura, a Opština je već u ranijem pozivu koristila subvencije energetske efikasnosti za termoizolaciju fasada na glavnoj zgradi u Bijelom Polju”, naveo je Sijarić.

Mjere nedovoljne, potrebna veća ulaganja i subvencije

Direktor NVO “Breznica” Miodrag Mitrović je kazao da je komisija koju je formirala Opština “radila traljavo i da oni pokušavaju da rade nešto na smanjenju zagađenja vazduha često miješaju pojmove”.

“Sumnjam u tačnost podatka koji navodi komisija da od 11 hiljada domaćinstava njih oko 2.500 koristi biomasu, jer je prosto nema. Ta dva filtera koji su postavljena na zgradi suda i Centra za kulturu jasno je da nisu dali rezultate. Kvalitet vazduha je ostao isti i upitno je koliko su ti filteri doprinijeli da se kvalitet vazduha popravi. Jasno je samo da su potrošili 120.000, a stanje je još i gore nego što je bilo”, kazao je Mitrović.

On je komentarisao i navode Opštine da ekološka inspekcija apeluje na vlasnike izvora zagađenja da pređu na prihvatljivija ekološka goriva, kako bi kupili filtere po principu zagađivač plaća, odnosno snosi troškove.

“Niko od građana ne zna gdje da kupi te filtere koji bi spriječili zagađenje vazduha, a niko i ne primorava niti zakonski obavezuje da to urade. Tako da građani, siguran sam, neće krenuti u ugradnju tih filtera”, kazao je on.

Kritikujući savjete da građani pređu na prihvatljivije ekološko gorivo, Mitrović je kazao da Opština građanima ne nudi subvenciju na pelet kao što to radi Opština Pljevlja, tako da, zaključuje on, ni tu ne može biti nekog pomaka.

“Kada sve pogledamo, ništa se ni ove grejne sezone nije i neće promijeniti. Kvalitet je isti ili gori i građani su izloženi svakodnevnom trovanju vazduha u vrijeme kada budu loše vremenske i prilike i tu neće biti pomaka. Očigledno da je ovi ljudi nisu sposobni da riješe problem. Rješenje naravno postoji samo treba uložiti novac ali to nikog ne interesuje.

Mitrović nije optimista jer se, kako kaže, ništa nije promijenilo a o zagađenju se priča samo kada počne grejna sezona i kada pikovi počnu da idu gore i da se povećava nivo PM čestica, a imao je predloge i oko eko fondova.

“Eko fondovi su građanima organizovala zamjenu fasada i nabavku toplotnih pumpi. Međutim, zamjena stolarije je toliko skupa da je mali dio građana koji se odlučio da to uradi iz razloga što ispada da je jeftinije da je građani sami urade nego što bi to radili sa subvencijama Eko fonda. I to je trebalo raditi mnogo ozbiljnije i dati veće subvencije. Inače toplotne pumpe su za sada najefikasniji i najisplativiji način grijanja”, kazao je on.