Država više neće finansirati studijske programe na privatnim fakultetima i univerzitetima, jer Nacrt zakona o visokom obrazovanju ukida aktuelno rješenje, kojim je to duže od deceniju bilo omogućeno.

Foto: Pixabay –

Umjesto toga, iz državnog budžeta biće stipendirani crnogorski visokoškolci koji dobiju mogućnost školovanja u inostranstvu, na nekom od prestižnih univerziteta.

Nacrt zakona predviđa i da ustanova visokog obrazovanja ne može imati područno odjeljenje van sjedišta – opštine u kojoj je osnovana.

Nacionalni savjet za visoko obrazovanje, stoji u planiranim izmjenama propisa, propisaće uslove i kriterijume za izbor u akademska zvanja koja će važiti za zaposlene na svim ustanovama, bez obzira na to da li se radi o privatnim ili državnim fakultetima, a što će biti kontrolisano kroz proces akreditacije i reakreditacije.

Javna rasprava o Nacrtu tog zakona trajaće do 18. novembra.

Zahtjeva bilo, ali nijesu odobreni

Zakon o visokom obrazovanju iz 2010. godine prvi put je uveo mogućnost da država finansira studente na privatnim fakultetima, ukoliko Vlada procijeni da su od javnog interesa, a na Univerzitetu Crne Gore nema sličnog studijskog programa.

Prema podacima Ministarstva prosvjete, nauke i inovacija, od tada do danas, jedino je resor kojim je rukovodio Slavoljub Stijepović opredijelio novac za finansiranje studenata na privatnim ustanovama i to studijske 2012/2013. godine.

“Vlada Crne Gore je, na osnovu Odluke o studijskim programima od javnog interesa i broju studenata na privatnim ustanovama visokog obrazovanja za studijsku 2012/2013. godinu koji se finansiraju iz Budžeta Crne Gore (,,Službeni list CG” broj 8/13), sa 200.000 eura finansirala 115 studenata koji su studirali na privatnim ustanovama visokog obrazovanja na utvrđenim studijskim programima od javnog interesa i to: Audiovizuelna produkcija, Dizajn vizuelniih komunikacija (Univerzitet Mediteran), Politehmika, Studije bezbjednosti, Prehrambena tehnologija, bezbjednost hrane i ekologija (UDG), Državne i evropske studije – Fakultet za državne i evropske studije”, odgovorili su “Vijestima” iz Ministarstva.

Navode da je, tokom godina, bilo zahtjeva za finansiranje, ali da nijesu odobravani.

“Zahtjevom za finansiranje, MPNI i Savjetu za visoko obrazovanje su se ove godine obratili Fakultet za državne i evropske studije i Univerzitet ‘Adriaktik’ iz Bara”, navode iz MPNI, objašnjavajući da zahtjevi nijesu odobreni.

“Imajući u vidu da su osnovne studije na javnim ustanovama visokog obrazovanja besplatne od 2017, a master od 2020. godine, Nacrtom zakona o visokom obrazovanju nismo predvidjeli mogućnost finansiranja studijskih programa od javnog interesa na privatnim visokoobrazovnim ustanovama”, pojasnili su iz Ministarstva.

Stipendije za svjetske univerzitete

Nacrt predviđa da se studentu može dodijeliti stipendija za izvrsnost, ako se školuje na ustanovi visokog obrazovanja u inostranstvu, rangiranoj do 50. mjesta na jednoj od posljednje objavljenih međunarodnih lista rangiranja univerziteta u svijetu – Šangajskoj, Tajmsovoj ili Lista rejtinga US News and World Report.

“Sredstva za stipendiju iz stava 1 ovog člana se obezbjeđuju iz budžeta Crne Gore, EU fondova, i drugih izvora, u okviru Fonda za izvrsnost u visokom obrazovanju…

Uslove, način, postupak i visinu stipendije iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo”, stoji u Nacrtu zakona.

Iz MPNI ističu da je na taj način predviđen institucionalni model za podršku studentima koji se školuju na prestižnim ustanovama visokog obrazovanja u svijetu.

“Na ovaj način, Ministarstvo bi kroz pokrivanje troškova školarine studentima koji studiraju na nekom od studijskih programa koji se ne realizuje na domaćim ustanovama visokog obrazovanja, školovala deficitaran kadar na prestižnim univerzitetima, a za kojim postoji potreba na tržištu rada u Crnoj Gori”, navode iz MPNI.

Naglašavaju da je Nacrtom zakona propisano i da će studenti sa invaliditetom i studenti RE populacije imati mogućnost da upisu privatnu ili javnu ustanovu visokog obrazovanja u Crnoj Gori po principu afirmativne akcije.

“A troškovi školarine ovih studenata na privatnim ustanovama obezbijediće se iz državnog budžeta. Smatramo da će se ovim izmjenama značajno unaprijediti važeća zakonska rješenja, a samim tim i mogućnosti i status budućih studenata”, naveli su iz MPNI.

Jednaki uslovi izbora u zvanje

Nacrt zakona, pored ostalog, predviđa i da članove Savjeta za visoko obrazovanje bira Skupština Crne Gore na period od četiri godine, a nove nadležnosti tog tijela tiču se uslova za izbor u akademska zvanja, što je do sada bila česta zamjerka stručne javnosti.

“Savjet propisuje uslove i kriterijume za izbor u akademska zvanja, ali i daje mišljenje o akademskim zvanjima lica koja nisu birana u skladu sa uslovima i kriterijumima za izbor u akademska zvanja Crne Gore”, stoji u Nacrtu propisa.

Ustanove visokog obrazovanja, prema Nacrtu, ne mogu dobiti početnu akreditaciju, ali ni dozvolu za rad, ukoliko, pored ostalog, nijesu obezbijedile akademsko osoblje, izabrano u akademsko zvanje prema propisima Crne Gore. Isti uslov biće potrebno ispuniti i prilikom reakreditacije ustanove, koja je predviđena na svakih sedam godina.

“Ustanova može biti osnovana i obavljati djelatnost ako ima akademsko osoblje, izabrano u akademsko zvanje prema propisima Crne Gore, od kojih su najmanje šest nastavnika za dodiplomske studije i to po dva nastavnika za svaku studijsku godinu, odnosno dva nastavnika za postdiplomske studije, sa akademskim zvanjem, sa kojima ima zaključen ugovor o radu ili ugovor o dopunskom radu ili ugovor o radnom angažovanju u skladu sa posebnim zakonom”, stoji u propisu koji je do polovine novembra na javnoj raspravi.

Sertifikat o akreditaciji ustanove ili studijskog programa izdaje Agencija za obezbjeđivanje kvaliteta visokog obrazovanja.

U odnosu na postojeće zakonsko rješenje, Agencija pored direktora i Upravnog odbora ima i Akreditacioni odbor – stručno tijelo, koje će imati 11 članova.

“Članovi Akreditacionog odbora imenuju se iz reda akademskog osoblja iz oblasti visokog obrazovanja, nauke, umjetnosti, reda studenata i istaknutih stručnjka…Strukturu članova Akreditacionog odbora, uslovi i postupak izbora članova uređuju se statutom Agencije… Akreditacioni odbor imenuje ekspertske komisije za akreditaciju, odnosno reakreditaciju, predlaže standarde za samoevaluaciju i eksternu evaluaciju u skladu sa ESG standardima…”, stoji u Nacrtu zakona.

Fleksibilni model studiranja

Nacrtom zakona o visokom obrazovanju, definisano je da se studijski programi realizuju kao dodiplomski, postdiplomski i doktorski.

Iz MPNI je rečeno da je predviđeno da se umjesto dosadašnjeg modela 3+2+3, uvodi fleksibilan model studija, gdje bi se dodiplomske studije realizovale u trogodišnjem trajanju, postdiplomske studije bi se realizovale kao jednogodišnje ili dvogodišnji studijski programi, dok bi se doktorske studije, kao i do sada, realizovale kao trogodišnje studije.

“Zakon predviđa i uvođenje obavezne praktične nastave u obimu od najmanje 30 ECTS kredita po studijskom programu dodiplomskih studija… Propisano je da osnovni ispitni rokovi budu januarski, junski i septembarski. U septembarskom ispitnom roku student ima pravo da polaže sve ispite i predispitne provjere (kolokvijumi i završni ispiti) koje je prijavio u toj studijskoj godini, a koje nije polagao ili položio u januarskom, odnosno junskom roku, u skladu sa posebnim aktom ustanove”, saopštili su.