U Crnoj Gori kaznu rada u javnom interesu od početka godine do 22. oktobra izvršilo je 29 osuđenih osoba, dok je trenutno izvršava njih 49, saopšteno je CdM-u iz Ministarstva pravde. U tom resoru ističu da je svijest građana o vrstama alternativnih kazni, njihovom načinu izvršenja, kao i prednostima u odnosu na izvršenje kazne u zavodskoj ustanovi na višem nivou u odnosu na period od prije pet i više godina.

Najviše osoba trenutno kaznu rada u javnom interesu izvršava u Podgorici, mada se može izvršavati na teritoriji svih opština.

Shodno zakonu, osuđena osoba izvršava kaznu rada u javnom interesu kod poslodavca (pravnog lica, odnosno organizacije) prema mjestu prebivališta, odnosno boravišta.

Taj vid kazne izvršava se kod pravnih lica i organizacija čija djelatnost je vezana za humanitarne, socijalne, komunalne, zdravstvene i druge aktivnosti od javnog interesa.

„U dosadašnjoj praksi izvršavanja kazne rada u javnom interesu, osuđena lica su od strane Ministarstva pravde upućivana na izvršenje ove kazne u 192 različita pravna lica, odnosno organizacije na cijeloj teritoriji Crne Gore“, kazali su iz Ministarstva pravde.

Obavljaju pomoćne zanatske i građevinske poslove, utovar i istovar tereta, održavanje površina…

Odgovarajući na pitanje koje vrsta poslova obavljaju, te na koji način se odlučuje gdje će pojedinci biti angažovani, iz Ministarstva pravde odgovaraju da se osuđene osobe najčešće upućuju na izvršenje kazne u preduzeća i ustanove čiji su osnivači opštine, kao i u javne zdravstvene ustanove.

„Lica osuđena na kaznu rada u javnom interesu najčešće obavljaju poslove pružanja pomoći tehničkom osoblju u pravnim licima ili organizacijama u kojima su upućena na izvršenje te vrste kazne, zatim pomoćne zanatske, građevinske i druge stručne poslove, poslove prenosa, utovara i istovara tereta, poslove održavanja travnatih i drugih površina, te druge pomoćne poslove nižeg stepena složenosti“, naveli su u odgovorima CdM-u.

Kako su dalje pojasnili, odluku o tome u koje pravno lice, odnosno organizaciju će biti upućeni, kao i koju vrstu posla će izvršavati, donosi Ministarstvo pravde, rukovodeći se prema sposobnostima, stručnim znanjima i zdravstvenom stanju osuđenika.

Iz tog resora kažu da se rad u javnom interesu može izreći učiniocu kako krivičnog, tako i prekršajnog djela.

„Rad u javnom interesu može se izreći za krivična djela za koja je propisana novčana kazna ili zatvor do pet godina. S druge strane, u prekršajnom postupku se rad u javnom interesu učiniocu prekršaja može izreći umjesto novčane kazne ili kazne zatvora u bilo kojoj zakonom propisanoj dužini. Kaznu rada u javnom postupku učiniocu krivičnog ili prekršajnog djela sud može izreći samo ako postoji pristanak tog lica da mu se izrekne ta vrsta kazne“, navode iz Ministarstva pravde.

Shodno Krivičnom zakoniku Crne Gore, za izvršeno krivično djelo, rad u javnom interesu ne može biti kraći od 60 sati niti duži od 360 sati i određuje se za vrijeme koje ne može biti kraće od 30 dana, niti duže od šest mjeseci.

„S druge strane, shodno Zakonu o prekršajima, za izvršeno prekršajno djelo, rad u javnom interesu ne može biti kraći od osam sati niti duži od 80 sati“, pojašnjavaju iz Ministarstva.

Neispunjavanje obaveza

Ministarstvo smo pitali i da li se dešavaju situacije da osuđenik ne izvršava svoje radne obaveze na propisan način, te koja je dalja procedura.

„Ukoliko osuđeno lice ne poštuje individualni program izvršenja kazne, odnosno ne ispunjava svoje radne obaveze ili ih grubo zanemaruje i nakon što prvi put bude na to upozoren, ili ukoliko nije dostupan ovlašćenim službenicima Ministarstva pravde radi sprovođenja postupka izvršenja kazne, Ministarstvo pravde o tome obavještava sud koji je donio odluku u prvom stepenu, radi zamjene u kaznu zatvora. Nadležni sud postupa na način što će osuđenom licu za svakih započetih osam časova rada u javnom interesu odrediti jedan dan kazne zatvora“, objašnjavaju iz Ministarstva.

Kako dalje navode, posmatrajući ukupan broj predmeta kazni rada u javnom interesu u kojima su osuđena lica upućena na izvršenje, izvodi se zaključak da je u približno osam odsto predmeta izrečena kazna rada u javnom interesu bila zamijenjena kaznom zatvora.

Prema njihovim riječima, prednosti kazne rada u javnom interesu su to što se izvršava u društvenoj zajednici, čime se u odnosu na kaznu zatvora izbjegavaju negativni efekti kao što su odvajanje od porodice, gubitak posla, te mogući negativan uticaj drugih zatvorenika.

„Prednosti se sastoje i u tome što se društvenoj zajednici daje aktivnija uloga u krivično pravnom sistemu, te da dobija besplatnu radnu snagu kroz izvršenje kazne kod pravnih lica, odnosno organizacija. Takođe se smanjuje zatvorska populacija, što za posljedicu ima manje troškove i izdvajanja države po osnovu izvršenja kazne zatvora kao alternative“, kažu u Ministarstvu.

Svijest građana o alternativnim kaznama na zavidnom nivou

Iz Ministarstva kažu da osobe koje su osuđene na kaznu rada u javnom interesu na početku postupka izvršenja u razgovoru sa ovlašćenim službenikom Ministarstva pravde upoznaju sa načinom izvršenja ove vrste kazne, pravima i obavezama, kako bi dobili sve značajne informacije.

„Posmatrajući na širem nivou alternativnih sankcija, može se reći da je svijest građana o vrstama alternativnih kazni, njihovom načinu izvršenja, kao i prednostima u odnosu na izvršenje kazne u zavodskoj ustanovi, danas na jednom zavidnom nivou, a svakako na dosta višem nivou u odnosu na period od prije pet i više godina, kada je sistem alternativnih sankcija još predstavljao novinu za većinu naših građana, i kada su relevantna istraživanja koja su tada rađena pokazala da je samo četvrtina ispitanika znalo odgovoriti na pitanje šta su to alternativne sankcije“, dodaju u Ministarstvu.

Kako su ukazali, postoji preporuka sa međunarodnih adresa da se eliminiše prenatrpanost u kazneno-popravnim ustanovama, pa u tom smislu da se više primjenjuju sankcije koje su alternativa kazni zatvora.

„U tom pravcu može se očekivati da sudovi u Crnoj Gori više koriste zakonsku mogućnost izricanja kazne rada u javnom interesu u svim onim situacijama u kojima su ispunjeni za to uslovi i gdje nalaze da bi se tom vrstom kazne prema konkretnom učiniocu postigla opšta svrha krivičnih ili prekršajnih sankcija i svrha kažnjavanja“, zaključuju iz Ministarstva pravde za CdM.