U periodu 2021-2023. godine vjerske organizacije su finansirane iz budžeta Crne Gore na osnovu Zakona o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica. 

No, ono što je sporno, a što je revizija DRI utvrdila je da se iznos sredstava određivao na osnovu diskrecionih odluka resornih ministara i to mimo Opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju. 

Vjerske zajednice su finansirane od više ministarstava i to po osnovu raznoraznih zahtjeva koje su te zajednice poslale na adrese ministarstava.

Tako su se zahtjevi vjerskih zajednica odnosili na troškove izložbe, organizovanje panel diskusija, proslava, troškovi susreta sa dijasporom, troškovi izrade idejnog rješenja za vjerski objekat, adaptacija i sanacija vjerskog objekta, troškovi okupljanja vjernika iz dijaspore, proslava pravoslavnog uskrsa, opravku instalacija za grijanje, završetak radova izgradnje hrama, idejnog rješenja sinagoge i dr.

Vjerske zajednice su, u periodu 2019-2023. godine, iz budžeta Ministarstva za ljudska i manjinska prava, Ministarstva pravde, ljudskih i manjinskih prava i Ministarstva pravde finansirane sa ukupno 1.453.466,13€. Isplata je vršena u skladu sa Zakonom o pravnom položaju vjerskih zajednica, odnosno Zakonom o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica, kojim je propisano da se vjerske zajednice mogu finansirati iz državnog budžeta. Međutim, nije uspostavljen normativni okvir koji bliže uređuje finansiranje vjerskih zajednica iz sredstava budžeta.

UPLATE IZ MINISTARSTVA FINANSIJA

Prema podacima Glavne knjige trezora, Ministarstvo finansija je za period 2019-2023. godine uplatilo 1.308.531,40€, vjerskim zajednicama i to po sljedećoj raspodjeli sredstava:

Zanimljivo da su vjerskim zajednicama dodjeljivana i sredstva na osnovu Odluka Vladine Komisije za procjenu šteta od elementarnih nepogoda i Odluka Vladine Komisije za raspodjelu dijela sredstava budžetske rezerve.

U toku 2021. godine ukupan iznos od 522.000,00€ uplaćen je vjerskim zajednicama iz sredstava raspoređenih na računu 4710 -Tekuća budžetska rezerva, a na osnovu zaključaka Vlade kojim je usvojena informacija Ministarstva pravde, ljudskih i manjinskih prava o potrebama vjerskih zajednica i zaduženo Ministarstvo finansija da iz sredstava tekuće rezerve uplati odobrena sredstva vjerskim zajednicama.

U toku 2022. godine sredstva u iznosu od 164.618,24€ uplaćena su Eparhiji budimljansko-nikšićkoj na osnovu Zahtjeva za prenos EU dijela sredstava u okviru Višegodišnjeg akcionog programa za Crnu Goru za oblast zapošljavanja, obrazovanja i socijalne inkluzije 2015-2017 za grant ugovor CFCU/MNE/189, čiji je korisnik Eparhija budimljansko nikšićka.

Iznos od 220.000,00€ uplaćen je Eparhiji Budimljansko-nikšićkoj na osnovu Zaključaka Vlade Crne Gore, broj 07-081/23-2506/2 od 01. juna 2023. godine, u kojima je navedeno da se sredstva isplaćuju iz sredstava tekuće budžetske rezerve na osnovu dostavljene dokumentacije i konzervatorskih uslova.

SKORO PET MILIONA IZ MINISTARSTVA PROSVJETE

U periodu 2019-2023. godina Ministarstvo nadležno za oblast prosvjete isplatilo je ukupno 4.900.000,00€ za finansiranje srednjih vjerskih škola.

Srednja vjerska škola – Gimnazija „Sveti Sava“

Uvidom u dokumentaciju utvrđeno je da je Ministarstvo prosvjete, nauke, kulture i sporta donijelo Rješenje o izdavanju licence privatnoj ustanovi Srednja vjerska škola-Gimnazija „Sveti Sava“,17. Nacionalni savjet za obrazovanje donio je Odluku kojom je utvrđena punovažnost i jednaka vrijednost obrazovnog programa Srednje vjerske Gimnazije  „Sveti  Sava“, sa odgovarajućim  javno važećim obrazovnim programom za opšte srednje obrazovanje.

Na osnovu zaključka Vlade Crne Gore19, zaključen je Ugovor o finansiranju20 Srednje vjerske škole Gimnazija “Sveti Sava”, između Ministarstva Prosvjete Crne Gore i škole. Ugovorom je (između ostalog) određeno da su ugovorne strane saglasne da Ministarstvo uplati iznos od 900.000,00€,  na ime podrške školi i da isti važi do 31.12.2022. godine. Prema podacima iz Glavne knjige trezora za 2022. godinu, Gimnaziji je u decembru isplaćen iznos od 900.000,00€.

SVŠ Gimnazija “Sveti Sava” ponovo se obratila dana 21. septembra 2023. godine, Ministarstvu prosvjete Molbom za isplatu novčanih sredstava u iznosu od 900.000,00€. Na osnovu Zaključka Vlade Crne Gore, zaključen je novi Ugovor o finansiranju SVŠ Gimnazija “Sveti Sava”, između  Ministarstva  Prosvjete  Crne Gore i škole. Ugovorom je određeno da su ugovorne strane saglasne  da Ministarstvo uplati iznos od 900.000,00 €, u skladu sa kriterijumima iz čl. 138 Opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju i saglasno čl. 139 stav 7 Zakona, kao i da se sredstva isplate školi do 31.decembra 2023. godine, koja su u ukupnom iznosu od 900.000,00€ uplaćena u decembru 2023. godine.

Srednja vjerska škola – Medresa “Mehmed Fatih”

Na osnovu zaključka Vlade Crne Gore, zaključen je Ugovor o finansiranju Srednje vjerske škole – Medresa “Mehmed Fatih”. Ugovorom je određeno da su ugovorne strane saglasne da Ministarstvo školi uplaćuje mjesečno iznos od 50.000,00€, na ime bruto plata i ostalih ličnih  primanja  zaposlenih  u  Školi, rashoda za materijal i usluge, rashoda za tekuće  održavanje,  kao  i  troškova ishrane učenika u domovima, i da se sredstva uplaćuju od marta mjeseca 2018. godine. Ugovor je važio do 31.decembra 2018. godine.

Vlada je 17. septembra 2020. godine donijela zaključak26, kojim je prihvaćen Aneks Ugovora o finansiranju Srednje vjerske škole – Mederese „Mehmed Fatih“, kojim je uređeno da Ugovor o finansiranju važi do 31. decembra 2020. godine.

Uvidom u Glavnu knjigu trezora utvrđeno je da su sredstva za 2019. i 2020. godinu isplaćivana mjesečno u iznosima od 50.000,00€.

Zaključcima Vlade, prihvaćen je Aneks Ugovora o finansiranju Mederese, kojim je uređeno da Ugovor o finansiranju važi do 31.12.2021. godine. Prema podacima iz Glavne knjige trezora, sredstva za 2021. godinu uplaćena su u oktobru mjesecu u iznosu od 500.000,00€.

Prema podacima iz Glavne knjige trezora za 2022. i 2023. godinu, sredstva su isplaćivana tokom mjeseca avgusta, septembra i decembra u ukupnom iznosu od po 800.000,00€.

Kako je nalaz DRI utvrdio da iznos sredstava koji je uplaćivan vjerskim školama nije bio urađen u skladu sa članom 139 koji propisuje da se srednje vjerske škole (koje izvode javno važeće obrazovne programe) mogu finansirati iz budžeta Crne Gore u skladu sa čl 138 Opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju.

MINISTARSTVO KULTURE I MEDIJA

U periodu 2019-2023. g., Ministarstvo nadležno za oblast kulture uplatilo je na račune vjerskih zajednica ukupan iznos od 451.726,86€. U ovaj iznos uključene su i uplate koje je vršilo Ministarstvo prosvjete, nauke, kulture i sporta, u oblasti kulture.

Sredstva su dodjeljivana na osnovu Ugovora o sufinansiranju projekata zaključenih sa vjerskim zajednicama i to za sljedeće projekte : pripreme i štampanje starozavjetne knjige “Magalier Ester”, rekonstrukcija internata Bogoslovije Svetog petra Cetinjskog, projekta adaptacije i opremanje vile u Nikšiću u svrhe hodočasnog – kulturnog centra, projekti kulturno-umjetničkih programa za potrebe Jevrejske zajednice, uređenje sjeverne i južne porte Cetinjskog manastira, sprovođenje konzrvatorskih mjera zaštite manastira Podvrh, sprovođenje arheoloških istraživanja i konzervacija arheoloških nalaza u manastiru Samograd, sprovođenje arheoloških istraživanja konaka Manastira Đurđevi Stupovi, izrada konzervatorskog projekta i sanacija krovnog pokrivača manastira Ćelija Dobrska, izrada konzervatorskog projekta sanacije krovnog pokrivača crkve Svetog Đorđa, izrada projekta i sanacija Redžepagića džamije, izrada konzervatorskog projekta zaštita i izrada replike Kurana Husein paše Boljanića i dr.

MINISTARSTVO POLJOPRIVREDE, ŠUMARSTVA I VODOPRIVREDE

I Ministarstvo poljoprivrede je u periodu 2019-2023.g., iz svog budžeta na račune vjerskih zajednica uplaćen je ukupan iznos od 357.454,44€.

Kao razlog za uplatu novca Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, informisalo  je Državnu revizorsku instituciju, da Ministarstvo ne izdvaja sredstva iz budžeta za finansiranje vjerskih zajednica i da u slučaju da je neka od vjerskih zajednica registrovana u Registru poljoprivrednih gazdinstava  kao  poljoprivredni proizvođač, podjednako je tretirana kao i svi drugi registrovani proizvođači i shodno tome koristi sredstva Agrobudžeta po osnovu premija i subvencija.

ZAVOD ZA ZAPOŠLJAVANJE

U periodu 2019-2023. gpdine, iz budžeta Zavoda za zapošljavanje na račun Eparhije budimljansko-nikšićke je ukupan iznos od 100.426,37€. Prema dobijenim informacijama, sredstva su Eparhiji Budimljansko-nikšićkoj uplaćena u svrhu realizacije programa aktivne politike zapošljavanja na osnovu Zakona o posredovanju pri zapošljavanju i pravima za vrijeme nezaposlenosti40 i na ime korišćenja subvencije zarada zaposlenim licima sa invaliditetom.

U periodu 2022-2023.g., iz budžeta Zavoda za zapošljavanje na račun SPC Hram Simeona Mirotočivog uplaćen je iznos od 58.019,87€, po osnovu subvencija poslodavcima koji zapošljavaju lica sa invaliditetom.

MINISTARSTVO RADA I SOCIJALNOG STARANJA

U periodu 2019-2023. g. Iz budžeta Ministarstva rada i socijalnog staranja na račune vjerskih zajednica uplaćeno je 6.800,00€. Uplate su vršene u toku 2019. i 2020. godine i to Crnogorskoj pravoslavnoj crkvi-1.400,00€ i Islamskoj vjerskoj zajednici – 5.400,00€

OSTALA MINISTARSTVA

U periodu 2019-2023. godina iz budžeta potrošačkih jedinica budžeta (Ministarstvo prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine, Ministarstvo zdravlja, Ministarstvo unutrašnjih poslova i Fond penzijskog i invalidskog osiguranja) po različitim osnovama je uplaćeno ukupno 8.356,84€.

Da država nije žalila novca pokazuje i podatak da su vjerskim zajednicama novac uplaćivali iz budžetske rezerve i to 166.300,00€ u periodu od 2019 do 2023. godine, po sljedećoj raspodjeli