Centar za građansko obrazovanje (CGO) odaje počast nevinim žrtvama zločina tokom vojno-policijske operacije „Oluja“, koja je sprovedena od 4. do 7. avgusta 1995. godine, i iznova opominje na značaj i obavezu otkrivanja istine o nestalima, procesuiranja ratnih zločina i pravde za žrtve kao trajne dužnosti svih vlada u regionu.

– Tokom trajanja ove operacije, hrvatske snage su sprovele sistemske zločine nad civilnim stanovništvom srpske nacionalnosti i njihovom imovinom, pri čemu je oko 250 000 Srba protjerano, uz masovno uništavanje i pljačku njihove imovine, i kasnije onemogućavanje povratka. Podaci Hrvatskog helsinškog odbora za ljudska prava iz 2001. godine, ukazuju da je 677 civila ubijeno tokom i neposredno nakon operacije „Oluja“. U evidenciji D.I.C. „Veritas“ nalaze se imena 1.893 građana i građanki Hrvatske srpske nacionalnosti, koji su poginuli ili nestali tokom operacije „Oluja, a među kojima je bilo 1.236 civila. Nažalost, ni nakon 29 godina pravda u ovom slučaju nije zadovoljena, jer je izostalo procesuiranje većine tih zločina i kažnjavanje odgovornih, podsjećaju iz CGO.

Napominju da su, pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju (MKSJ), 2008. godine za zločine nad srpskim stanovništvom u „Oluji“ optuženi su Ante Gotovina, zapovjednik Zbornog područja Hrvatske vojske Split i glavni operativni zapovjednik operacije “Oluja” u južnom dijelu područja Krajina, zatim Ivan Čermak, zapovjednik Zbornog mjesta Knin i Mladen Markač, zapovjednik Specijalne policije MUP-a Republike Hrvatske. Prvostepenom presudom, iz 2011. godine, Gotovina i Markač su osuđeni na 24 i 18 godina zatvora za ratni zločin i zločine protiv čovječnosti, dok je Čermak oslobođen, da bi nakon žalbe, naredne godine, Gotovina i Markač bili oslobođeni od krivične odgovornosti. Ova presuda je izazvala dosta kontroverzi jer su Raspravno i Žalbeno vijeće MKSJ – na osnovu istih činjenica i istog prava – došli do dijametralno suprotnih zaključaka o ključnim pitanjima o kojima su se na suđenju sporili optužba i odbrana. Važno je, ističu iz CGO, naglasiti da ti zaključci ne dovode u pitanje utvrđene činjenice o tome šta se dogodilo tokom i nakon operacije “Oluja”.

Dio tih činjenica dostupan je na sajtu REKOM Mreže pomirenja, kroz izvode iz presuda MKSJ i sudova u Hrvatskoj, izjave žrtava pred MKSJ i sa REKOM foruma za tranzicionu pravdu u postjugoslovenskim zemljama, izvještaj Fonda za humanitarno pravo „Bombardovanje izbegličkih kolona tokom ‘Oluje’ – avgust 1995.“, digitalni narativ „Prisilna mobilizacija izbeglica“, kao i interaktivni narativ Centra za tranzicijsku pravdu SENSE i Srpskog narodnog vijeća u Hrvatskoj „Oluja u Hagu“.

– Žrtve „Oluje“ ostaju bez pravde bilo da danas žive u Hrvatskoj, Srbiji ili Crnoj Gori. U Srbiji, gdje ih je najviše izbjeglo, civilni invalidi i porodice žrtava „Oluje“ nemaju finansijsku, zdravstvenu i psihosocijalnu podršku institucija, iako se njihova tragedija i na zvaničnom nivou u ovoj državi obilježava i zloupotrebljava, ukazuju iz CGO.

CGO poziva nadležne organe država regiona poziva da kroz svoje djelovanje osiguraju da sjećanje na ovaj zločin bude utemeljeno na činjenicama, ali i učine sve što je u njihovoj moći da se pravda zadovolji.