Grad na Tari odavno je dobio epitet “grada vode” sa četiri fabrike, ali raspoloživi kapaciteti vode u Crnoj Gori nijesu dovoljno iskorišćeni i fabrike nijesu u mogućnosti da realizuju veću prodaju voda na domaćem, a posebno na inostranom tržištu.

Skroman marketinški nastup, nepostojanje odgovarajuće robne marke u izvozu, kao i značajan uvoz voda, naročito kroz vezanu prodaju voda sa drugim proizvodima od konkurencije ograničavaju plasman vode kako na domaćem, tako i na inostranom tržištu. U 2018. godini u pet fabrika ostvarena je proizvodnja od 26,6 miliona litara, prodaja na domaćem tržištu 23 miliona litara, a izvezeno je 975.000 litara vode.

VELIKI KAPACITETI MALO ISKORIŠĆENI

Podaci za 2019. godinu nijesu još prikupljeni, jer su koncesionari u obavezi da podatke o proizvodnji flaširane vode dostave do 31. januara tekuće za prethodnu godinu.

Vlasnik izvorišta vode “Rajsko vrelo” Zoran Rakočević smatra da je suština problematike što se postojeći kapaciteti koriste sa minimalnim pro centom. Jedan od uzroka je i što je na taj način ograničena ponuda tržištu, a ujedno se nekontrolisano uvozi iz susjednih država, a najviše iz Srbije, zatim Hrvatske i određene količine iz Bosne i Hercegovine i drugih područja. Ipak, iz Uprave za vode navode da nemaju podatak koliko se na godišnjem nivou uveze vode.

Rakočević smatra da država treba da objedini sve postojeće punionice vode, te da ista vrši kompletno investiranje i plasman vode.

“Opšte je poznato da je naše područje veoma bogato kvalitetnom tekućom nadzemnom i podzemnom vodom. Pored postojećih punionica, u pripremi je još nekoliko za koje se u dogledno vrijeme očekuje otvaranje, među njima poznato izvorište ‘Rajsko vrelo’ na čijem se projektu uveliko radi. Kolašinska voda je prepoznata kao veoma kvalitetna, koja ima i ljekovita svojstva. Prilikom analize vode sa ‘Rajskog vrela’ stručnjaci su utvrdili da je ona u vidu određenog lijeka koji je preporučljiv trudnicama, odojčadima, kod srčanih bolesnika kao i kod drugih oboljenja, a posebno je preporučljiva dijabetičarima i sportistima. Međutim, suština problematike je što se postojeći kapaciteti punionica koriste sa jednim minimalnim procentom”, kazao je Rakočević.

Prema njegovim riječima, uvezena voda je slabijeg kvaliteta i sa područja koje su i dalje pod uticajem posljedica bombardovanja ’99. godine, te bez obzira na kontrolu vode rizik postoji.

“Za kolašinske vode je karakteristično da su to prirodne čiste vode, koje nemaju hemijski tretman i spadaju u vode prve kategorije. Pitanje uvoza vode iz navedenih država treba rješavati u vidu navedne problematike, sa većom cijenom i plasmanom domaćeg proizvoda vode”, istakao je Rakočević.

On navodi da država treba da posveti veću pažnju, te da treba iskoristiti novi Zakon o javno-privatnom partnerstvu, kako bi se ustanovila prava relacija između države i proizvođača, da se formira konzorcijum koji bi doprinio i kvalitetnijem radu i boljem plasmanu.

“Država treba da, kao što je to slučaj u zemljama u okruženju, preuzme kompletno investiranje i kompletnu prodaju vode i da se ona plasira na inostrana tržišta, jer sadašnji vlasnici punionica imaju toliko kapaciteta da bi Crna Gora godišnje mogla da izvozi oko 300 miliona litara vode”, kazao je Rakočević.

Ističe da je ohrabrujuća okolnost tendencija da se preduzeća, koja se bave vodosnabdijevanjem, objedine u jedno moćno preduzeće na nivou države.

I Damir Gutić iz Uprave za vode kaže za DN da voda za piće čini značajan prirodni resurs Crne Gore.

“S obzirom da je danas u svijetu prisutna sve veća nestašica vode, Crna Gora se javlja kao potencijalno veoma značajan izvoznik vode za piće, gledajući sa aspekta količina i kvaliteta voda. Raspoloživi kapaciteti za proizvodnju vode u Crnoj Gori nijesu dovoljno iskorišćeni i fabrike nijesu u mogućnosti da realizuju veću prodaju voda na domaćem, a posebno na inostranom tržištu. Skroman marketinški nastup, nepostojanje odgovarajuće robne marke u izvozu, kao i značajan uvoz voda, naročito kroz vezanu prodaju voda sa drugim proizvodima od konkurencije ograničavaju plasman vode kako na domaćem, tako i na inostranom tržištu”, kazao je Gutić.

U cilju unapređenja, smatra Gutić, i povećanja prodaje, potrebno je putem poslovnog povezivanja proizvođača vo da u Crnoj Gori, objediniti ponudu, intenzivirati marketinški nastup i postepeno stvarati crnogorski brend koji bi bio prepoznatljiv ne samo na domaćem već i na inostranom tržištu, povećati izvoz voda kroz plasman na tržištima kako regiona, tako i udaljenim destinacijama gdje i druge države iz okruženja plasiraju svoje vode, u okviru jačanja identiteta crnogorskih proizvoda, učestvovati u promovisanju crnogorskih voda u medijima, turističkim objektima, javnim ustanovama, aerodromima i maloprodajnim objektima.

U Crnoj Gori radi šest fabrika vode: “Water Group” Kolašin, voda “Suza”, izvorište “Bukovička vrela” opština Kolašin, “Aqua Bianca” d.o.o. Podgorica, voda “Aqua Bianca”, izvorište “Đedov izvor”, opština Kolašin, “Eko Per” d.o.o. Šavnik, voda “Diva”, izvorište “Gusarevci” i “Veliki Maljen” opština Šavnik, “Gorska” d.o.o. Kolašin, voda “Gorska”, izvorište “Jeremija”, opština Kolašin, “Božja voda” d.o.o. Cetinje, voda “Monte minerale”, izvorište “Božja voda”, opština Cetinje, “Water Group” d.o.o. Kolašin, voda “Rada”, izvorište prirodne mineralne vode “Čeoče”, opština Bijelo Polje.

Otežano pozicioniranje domaćim proizvođačima

Iz Uprave za vode navode da se Crna Gora može pohvaliti najkvalitetnijom vodom, jer se radi o izvorskim vodama, za razliku od velikog broja onih koje uvozimo iz regiona, a koje su bunarske.

Stoga i postoji velika mogućnost za uspješno pozicioniranje crnogorskih voda kako na stranom, tako i na domaćem tržištu, posebno u vrijeme turističke sezone.

“Ukupnu situaciju dodatno otežava nedostatak regulacije po pitanju uvoza, pa je pri izostanku ili uz vrlo ograničene stimulanse za proizvodnju zbog restriktivnog budžeta domaćim proizvođačima mnogo teže da se pozicioniraju na tržištu pored ogromnog udjela koji zauzimaju uvezene količine vode. Takođe, veliki problem predstavlja nemogućnost adekvatne promocije, jer su proizvođači vode zbog materijalne ograničenosti, izazvane nedovoljnim korišćenjem instalisanih kapaciteta, načinom plaćanja i barijerama u poslovanju, suočeni sa problemom nelikvidnosti i nisu u mogućnosti izdvojiti značajnija sredstva za marketinški nastup. Poseban problem jeste što konkurentske kompanije uz flaširane vode imaju i raznovrsnu ponudu bezalkoholnih pića, što dodatno utiče na otežani plasman voda crnogorskih proizvođača”, kazao je Gutić.