Vlada je platila iz državne kase 24,4 miliona eura kredita dvije brodarske kompanije do kraja prošle godine, a nedavno i prvu ovogodišinju ratu od ukupno četiri miliona eura. To znači da je posao obnove crnogorske flote za nepunih šest godina poreske obveznike do sada koštao 28,4 miliona eura, podaci su nevladine organizacije Akcija za socijalnu pravdu (ASP) dobijeni od Vlade na osnovu Zakona o slobodnom pristupu informacijama.

Podaci se poklapaju sa ciframa koje su “Vijesti” dobile iz Ministarstva saobraćaja i pomorstva, uzimajući u obzir dosadašnje kursne razlike (dolar/euro) u otplati kredita kineskoj Exim banci.

“Do danas je iz državnog budžeta uplaćeno, po osnovu otplate kredita za nabavku brodova, a za potrebe preduzeća Crnogorska plovidba 29.138.000 dolara, dok je za potrebe privrednog društva Barska plovidba, po istom osnovu, do sada iz državnog budžeta uplaćeno 5.037.411 dolara, odnosno 4,5 miliona eura”, zvanično je odgovoreno iz Ministarstva.

Iz Vladinog resora su precizirali da je, od ukupne sume, za januarsku ratu kredita Barske plovidbe izdvojeno 1,5 miliona eura, a “2.769.506 dolara u eurskoj protivvrijednosti” za Crnogorsku plovidbu Kotor. Prema sadašnjem kursu, kotorskoj kompaniji je uplaćeno 2,5 miliona eura.

U julu stižu nove rate iste vrijednosti. Obje kompanije su u većinskom državnom vlasništvu.

Prema podacima Akcije za socijalnu pravdu, od 2015. do kraja prošle godine, iz trezora je za otplatu kredita za dva broda Crnogorske plovidbe plaćeno 21,4 miliona eura, dok je Vlada počela da pomaže Barskoj plovidbi otplatu kredita od prošle godine, kada je plaćeno tri miliona eura.

Garancije i uslovi

Vlada je pomorskim kompanijama, u kojima je većinski vlasnik, za nabavku četiri broda izdala državne garancije vrijedne oko 93,7 miliona dolara.

“Poslovi su dogovarani u vrijeme najveće finansijske krize u zemlji, krize svjetskog pomorskog tržišta i bez valjanih ekonomskih analiza o isplativosti izgradnje brodova”, ocijenili su iz ASP-a.

Brodove je sagradila kineska kompanija Poly Techologies. Kredit je obezbijedila kineska državna Exim banka. U slučaju spora nadležna je arbitraža u Pekingu.

Exim banka je za dva broda Crnogorske plovidbe 2010. odobrila kredit od 55,7 miliona dolara sa učešćem od 8,3 miliona. Grejs period je bio pet godina, kamatna stopa tri odsto, a za glavnicu od 47,3 miliona dolara Vlada je izdala garanciju.

Dva broda su isporučena 2012, kada su dati u najam jednoj britanskoj kompaniji, ali Crnogorska plovidba od prihoda tog najma ne može da otplaćuje kredit već ga plaćaju građani.

Za Barsku plovidbu je 2012. sa Exim bankom zaključen ugovor o kreditu na 20 godina, grejs periodom od pet godina i kamatnom stopom od dva odsto. Na 46,4 miliona dolara glavnice kredita, za koliko je data garancija države, kamata je 12,4 miliona dolara, pa je ukupni kredit 58,8 miliona dolara.

ASP: Neuspješan posao

“Iz Vlade već deset godina ne prikazuju ekonomske parametre o isplativosti investicija nabavke četiri broda. Prema Zakonu o kontroli državne pomoći, davanje državnih ili opštinskih garancija predstavlja državnu pomoć. U javnosti nikada nije potencirana priča da li su dvije pomorske kompanije prošle redovnu zakonsku proceduru po osnovu koje je odobreno izdavanje državnih garancija”, naglasili su iz ASP-a.

Poznato je jedino da je predlog Ministarstva saobraćaja upućen 2015. godine tadašnjoj Komisiji za kontrolu državne pomoći, u vezi s predlogom za nedostajuća sredstva za isplatu prve rate kredita za Crnogorsku plovidbu, proglašen internim dokumentom, odnosno označen je stepenom tajnosti.

Upravo te 2015. godine je iz državnog trezora prvi put plaćeno za kreditne obaveze Crnogorske plovidbe, kada je izdvojeno nešto više od milion eura. U naredne dvije godine plaćano je po oko 5,3 miliona, u 2018. je izdvojeno 4,9 miliona, a lani 4,8 miliona.
Iz Ministarstva saobraćaja je u više navrata nagoviješteno povezivanje brodova u jednu flotu da bi se smanjili troškovi.

“Do danas niko nije postavio pitanje odgovornosti zbog ovog posla, koji se pokazao krajnje neuspješnim, i čija je otplata pala na teret poreskih obveznika. Taj novac je mogao da bude iskorišten za brojne zdravstvene, socijalne, obrazovne i druge potrebe svih građana”, poruka je iz ASP-a.